Persmededeling
Van: Joost Meijer
Datum: 19 maart '07
Collegebesluit over verplaatsing monument Denekamp
Het college van B en W van de gemeente Dinkelland heeft donderdag 15 maart jl. besloten het vrijheidsmonument te verplaatsen. Aan dit besluit ligt een uitgebreide analyse ten grondslag die u bijgaand ontvangt.
---
Mededelingen voor de redactie:
Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met wethouder Kleissen, telefoonnummer 0541-854154
Verplaatsing Vrijheidsmonument Denekamp
1. Inleiding: het planvormingsproces
Vanaf begin 2002 wordt in Denekamp gewerkt aan de herinrichting van het centrum. De aanleg van de randweg Denekamp, de bouw van het gemeentehuis van de nieuwe gemeente Dinkelland, de gedateerdheid van het centrum, enz. nopen ertoe om het centrum aan te pakken.
De planvorming start met de ontwikkeling van de Structuurvisie Denekamp centrum. De Structuurvisie wordt vastgesteld na meerdere informatieavonden, mee-denkavonden en een verantwoordingsavond. De avonden worden goed bezocht en er wordt actief meegedacht. In 2003 gaat de structuurvisie de inspraak in en wordt eind 2004 vastgesteld. De structuurvisie gaat uit van winkels en horeca aan het centrale plein. Bebouwing rond het plein dient mede om het plein zoveel mogelijk smoel te geven en de levendigheid ervan te vergroten.
Tevens wordt voor het centrumgebied een Masterplan voor de herinrichting van het openbaar gebied opgesteld. Voor de begeleiding van deze planvorming wordt een zogenaamde klankbordgroep ingesteld bestaande uit het Kerkbestuur van de Protestantse Kerk Denekamp, het Kerkbestuur van de parochie St. Nicolaas Denekamp het MKB Denekamp, Heemkunde Denekamp, de Dorpsraad Denekamp (i.o.), de Monumentenraad, de Stichting Culturele Manifestaties/STOD, de Stichting Platform Gehandicaptenbeleid Dinkelland, de VVV, de hulpdiensten, alsmede dhr. W. Journee. De klankbordgroep constateert onder meer dat het gebied achter de St. Nicolaaskerk bijzonder mooi is. Het proces voor de inrichting van de openbare ruimte leidt in maart 2005 tot de vaststelling door de raad van het Masterplan Herinrichting centrum Denekamp.
Voor de inrichting van het plein worden samen met de klankbordgroep uitgangspunten geformuleerd (gebaseerd op de structuurvisie). Deze uitgangspunten zijn:
o Het plein moet multifunctioneel zijn (de markt, de kermis en diverse evenementen moeten er gehouden kunnen worden) o Het gebied moet als plein herkenbaar zijn, maar wel met een intiem karakter o Het plein wordt auto-arm, met alle ruimte voor voetgangers en fietsers o Er is veel ruimte voor terrassen, horecaplein o Het plein bevat een kindveilig waterelement
o Het pleinmeubilair en de bijzondere elementen mogen de multifunctionele bruikbaarheid van het plein niet in de weg staan o De veiligheid en begaanbaarheid voor alle doelgroepen staan voorop o Het plan moet financieel haalbaar en technisch uitvoerbaar zijn
Op basis van deze uitgangspunten worden twee ontwerpen voor de inrichting van het plein gemaakt, een ronde en een vierkante variant. Deze ontwerpen worden getoond aan de gemeenteraad, de klankbordgroep, de groep Kamphuis en de Denktank waterdorp. Deze groepen reageren enthousiast op de ontwerpen. Duidelijk is op de ontwerpen zichtbaar dat voor het oude raadhuis het vrijheidsmonument verdwenen is en een serre is getekend ten behoeve van de horeca die daar gepland is. Bij de plannen wordt er vanuit gegaan dat er een restaurant in het raadhuis komt uit het hogere (top) segment. De overige horeca aan het plein vallen in het middensegment. Deze keuze is in overeenstemming met een door de gemeente extern uitgevoerd horecaonderzoek.
De beide ontwerpen worden huis-aan-huis verspreid in Denekamp. Elke burger kan zijn mening geven via de antwoordkaart dan wel via internet. Ook van de mogelijkheid om nadere informatie op te halen in het speciaal ingerichte infopunt in het gemeentehuis wordt goed gebruik gemaakt. Uiteindelijk worden 1413 stemmen uitgebracht met een voorkeur van 62% voor de zogenaamde `rondeŽ variant. Er komt geen opmerking binnen over de serre aan het oude raadhuis.
De keuze voor de ronde variant op basis van de burgerraadpleging wordt begin 2006 vastgelegd en met de voorbereiding van de planvorming wordt gestart.
Conclusie: De planvorming rondom het centrum is bijzonder zorgvuldig en interactief verlopen. Elke burger van Denekamp heeft zijn mening kunnen geven. Ook heeft elke burger kennis kunnen nemen van het feit dat het monument aan het oude raadhuis vervangen wordt door een serre. Gedurende de hele planvorming zijn hierover geen reacties binnengekomen.
2. Historie: de plaats van het monument
Over de gang van zaken over de oprichting van het monument bestaat een zeer uitvoerig dossier. Uit dossieronderzoek komt het volgende naar voren:
In 1991 is door de Vereniging Indie Militairen (V.I.M.) verzocht om een gedenkteken voor gesneuvelde Indie-militairen. Het college wilde in eerste instantie niet meewerken aan dit verzoek, omdat bij de opening van het huidige gemeentehuis in 1980 in de entree aan de noordzijde een gedenksteen is geplaatst met de tekst "Dit huis in is 1980 in vrijheid gebouwd, bewaart de namen van hen die hun leven lieten door oorlog en geweld'.
In een overleg met de V.I.M. en het college op 8 juli 1992 heeft de burgemeester aangegeven dat het college de raad wil voorstellen om te komen tot de oprichting van een nieuw monument, op een betere plaats, ter nagedachtenis aan alle slachtoffers van oorlog en geweld, afkomstig uit de gemeente Denekamp. De steen in de hal zal dan verdwijnen. De heer Aveskamp (V.I.M.) komt op het idee op het op het plein tussen het oude en het nieuwe gemeentehuis te plaatsen.
Het college van Denekamp besluit op 30 september 1992 tot het instellen van een werkgroep voor het realiseren van een monument. De werkgroep bestaat uit:
a. de vereniging Indie Militaire Overijssel (de heren Aveskamp en Mensink) b. de Stichting Heemkunde Denekamp (S. Wynia) c. de Stichting Culturele Raad Denekamp (de heer Calis en de heer G. Busscher) d. collegelid (wethouder Hamers)
e. ambtenaar van de gemeente
Uit een verslag van de werkgroep van 10 december 1992 blijkt dat 'de vorm van het monument nader bekeken zal worden door de kunstenaar die inmiddels is benaderd, dhr. Peeters. De heer Peeters stelt in zijn brief van 26 maart 1993 voor om geen klein object te kiezen, omdat dit zal 'verzuipen' in de massa van alle onderdelen van het plein. Hij stelt voor dat het plein heringericht wordt.
Op 20 april 1993 heeft het college ingestemd met de plaats en het ontwerp van het monument, op advies van de werkgroep.
Omdat het plein heringericht dient te worden, dient een aantal platanen gekapt te worden. Het college verzoekt aan de heer Hamers om met Peeters te bespreken of een andere locatie voor het monument mogelijk is, om de bomen te sparen. Als nieuwe locatie heeft het college het marktplein in gedachten, bijvoorbeeld nabij of op de plaats waar het podium gesitueerd was.
Bij brief van 6 oktober 1993 reageert Peeters op het verzoek van het college om te bezien of het mogelijk is het "Monument voor de slachtoffers van geweld, oorlog en racisme" op een andere locatie te plaatsen. Zijn reactie was als volgt:
Technische aspecten: het is mogelijk om het monument ergens anders te plaatsen. Bouwtechnische aspecten: anders dan op de geplande locatie is het op de markt niet mogelijk om de muur waarop de granietplaten zullen worden bevestigd een 'ruggesteun' te geven, want deze is er nog niet. Bij de muziekschool is de situatie zodanig, dat de dragende muur voor het monument steun vindt aan de buitenmuur van de muziekschool. De constructie is dus anders dan bij een vrijstaand monument. Bij het onderzoek dat Peeters heeft gehouden is gebleken dat een vrijstaande massieve plaat graniet een aanmerkelijk afwijkende constructie behoeft. De kosten worden hiermee aanzienlijk hoger. De heer Peeters merkt in zijn brief op dat 'deze oplossing, het huidige ontwerp, onlosmakelijk verbonden is met een reeds bestaand gebouw of een zware muur die een steunfunctie kan krijgen'. Op de markt is ook de aanlevering van water en elektra minder eenvoudig dan op de locatie bij de muziekschool.
Esthetische aspecten: hij heeft een monument ontworpen passend in de ruimte van een bescheiden plein, waarbij aan dit plein enige aanpassing nodig is om het geschikt te maken. Bij de vormgeving heeft de heer Peeters naast de emotionele waarden nadrukkelijk rekening gehouden met de verhoudingen en kleuren van het plein.
In zijn conclusie zegt de heer Peeters dat hij ten aanzien van de vormgeving van het monument slechts kan vaststellen dat deze dus nadrukkelijk iets met de ruimtelijke gegevenheden te maken heeft en de situatie op de markt nogal verschilt van de ruimte en gebruiksmogelijkheden. Hij is geen voorstander van letterlijke verplaatsing van het ontwerp.
Emotionele aspecten: de heer Peeters merkt op dat herdenking niet op een locatie past waar wekelijks de markt wordt gehouden.
Het college stemt in met de huidige locatie, de bomen worden gekapt en het plein zal worden heringericht. Peeters wordt verzocht om het monument zo groot te maken dat de `lelijkeÂŽ muur aan het oude gemeentehuis (vroeger de verbinding met de houten uitbouw) bedekt wordt. De gemeente wordt eigenaar van het monument (bevestiging brief Peeters 5 december 1995). Dhr. Peeters bezit de auteursrechten (verbod vermenigvuldiging e.d.).
Conclusie
Ook bij het ontwerpen van het vrijheidsmonument zijn meerdere locaties besproken. De keuze voor plaatsing aan het oude gemeentehuis is destijds puur bouwtechnisch van aard geweest (goedkoop, water voor handen, ruggesteun voor het monument en het zou de lelijke muur bedekken). Nergens blijkt dat de locatie is gekozen om emotionele redenen. Saillant is de opmerking van dhr. Peeters dat het monument niet gecombineerd kan worden met de plek voor de markt (uitgangspunt van het centrale plein is dat daar de markt gehouden wordt). Opmerkelijk is verder dat dhr. Peeters nu per brief van 28 februari 2007 heel andere eisen stelt aan de plaats van het monument dan bij de oprichting in 1993.
Nb: het monument moet eigenlijk gericht zijn naar het zuiden in verband met de zonnewijzer. De huidige locatie voldoet daar niet aan.
3. Historie: het oude gemeentehuis
Hoewel het monument bedoeld is voor alle slachtoffers van oorlog en geweld van Denekamp is ook onderzoek gedaan naar de historie van het oude gemeentehuis. Gedachte daar achter is om te zien of er een bijzonder verbinding is te leggen vanuit de Tweede Wereldoorlog en het oude gemeentehuis. Hiervoor is het boek `Omzien naar de toekomstÂŽ van de dhr. S. Wynia geraadpleegd. Hierin wordt op p. 69 melding gemaakt van het feit dat niet-joodse gearresteerden naar het oude gemeentehuis werden gebracht voor verhoor en op p. 110 wordt melding gemaakt van een jood die voor verhoor naar het gemeenthuis gebracht wordt. Alle overige (joodse) slachtoffers worden echter gevangen gehouden in het gebouw ÂŽIrene` (zie de pagina's 13, 74, 79, 91, 114).
Conclusie: Het monument is bedoeld voor alle slachtoffers van oorlog en geweld van Denekamp. Vanuit de Tweede Wereldoorlog is nauwelijks een bijzondere verbinding te ontdekken tussen het oude gemeentehuis en de gevallen slachtoffers in de oorlog. Als er al een verbinding gezocht moet worden, dan zou een plaats bij het Irenegebouw meer voor de hand liggen, omdat daar de meeste slachtoffers van de oorlog hebben gezeten.
Nb: de plaquette voor de joodse slachtoffers blijft op de huidige plek.
4. Inspraak: verplaatsing van het monument
Al in 2005 en 2006 wordt met de klankbordgroep en diverse andere groeperingen gesproken over een alternatieve plaats voor het monument. Er worden eerste ontwerpen gemaakt voor de Markt (zoals ook destijds bij de oprichting van het monument) en bij de begraafplaats. Op 20 september 2006 vindt een ŽbrainstormbijeenkomstŽ plaats over de verplaatsing van het monument. Aanwezig zijn vertegenwoordigers van de RK kerk, de Protestantse kerk, de Ver. Indië Militairen, Vrouwen voor Vrede, de Heemkunde, de Dorpsraad en Stichting Europa 93. Ook is dhr. Peeters (ontwerper) aanwezig en enkele belangstellende burgers. De Heemkunde, de Dorpsraad en de RK-kerk geven aan voorstander te zijn van verplaatsing. De andere vertegenwoordigers geven aan tegen een verplaatsing van het monument te zijn. Duidelijk wordt dat als het monument verplaatst moet worden, dat het dan een waardige plek direct bij het centrale plein zou moeten krijgen.
Daarna is door de gemeente gezocht naar een alternatieve locatie. Gekeken is naar een plek voor de St. Nicolaaskerk. In een overleg met het RK-kerbestuur werd het idee geboren om een plaats achter de kerk te zoeken. Dit alternatief biedt een aantal voordelen:
o Het monument krijgt een waardige plek direct bij het centrale plein en midden in het centrum o De achterkant van de St. Nicolaaskerk, het Heemhoes en Huize Keizer worden betrokken bij de inrichting van het plein. Er ontstaat een mogelijkheid om te genieten van een uniek zicht is op de mooie achterkant van de St. Nicolaaskerk o Het monument wordt verbonden met het Dingeldeinmonument dat hierdoor tevens een impuls krijgt o Het monument kan hier wel op het zuiden gericht worden (zoals bedoeld) o Het monument staat niet bij de markt (zoals destijds een eis was)
Voor deze alternatieve locatie wordt een ontwerp gemaakt. Dit ontwerp wordt besproken met alle partijen. In totaal worden 15 gesprekken gevoerd. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat het ÂŽgewichtÂŽ van de partijen verschilt. Sommige partijen spreken namens een achterban of zijn officieel ÂŽgraadmeterÂŽ voor de bevolking, terwijl een aantal individuele burgers hun eigen mening geeft.
Uit de gesprekken komt naar voren dat er voor- en tegenstanders zijn, zowel onder de individuele burgers als onder de officiële instanties. De tegenstanders van verplaatsing geven aan dat de alternatieve locatie weliswaar een mooie plek is, maar vinden toch dat het vrijheidsmonument op de huidige plaats moet blijven staan vanwege de destijds zorgvuldig gekozen locatie en de belangrijke verbintenis die wordt gezien tussen het vrijheidsmonument en het oude gemeentehuis. Zoals hiervoor is beschreven blijken deze feiten niet uit het dossieronderzoek. Voorstanders geven aan de nieuwe locatie een goede alternatieve plek voor het monument te vinden. Belangrijk voor hun is ook dat het karakteristieke gebied achter de kerk een forse impuls krijgt.
Conclusie: De alternatieve locatie voor het monument biedt een aantal belangrijke voordelen. De geraadpleegde partijen zijn verdeeld over het voorstel. Het feit dat er geen bijzondere verbintenis geconstateerd is tussen de huidige locatie en het vrijheidsmonument en het feit dat er meerdere voordelen te noemen zijn voor de alternatieve locatie, leidt tot de conclusie dat het monument verplaatst kan worden.
5. Eindconclusie:
Uit deze opsomming van de gang van zaken moet het volgende geconcludeerd worden:
o Het proces rondom de planvorming van de herinrichting van het centrum van Denekamp is bijzonder zorgvuldig ingericht. Het is een interactief proces geweest met zeer uitgebreide inspraakmogelijkheden. o Het monument is om puur praktische redenen in 1994 op de huidige plek gezet. Het staat niet geheel op het zuiden zoals zou moeten vanwege de zonnewijzer. o Een bijzondere verbinding, historisch of emotioneel, tussen het monument en het oude raadhuis is niet te vinden. o De alternatieve locatie voor het monument biedt een aantal belangrijke voordelen o Partijen die zich gemeld hebben in de discussie rondom het monument zijn verdeeld. Gegronde redenen om het monument op de huidige plek te laten zijn er niet.
Denekamp
12 maart 2007
---- --
Nota
voor burgemeester en wethouders
Reg.nr. DIV: Datum vergadering, 15 maart 2007
|Onderwer|Verplaatsing vrijheidsmonument | |p: | |Advies
Besluiten tot het verplaatsen van het Vrijheidsmonument naar de locatie achter de St. Nicolaaskerk
Besluit Burgemeester en Wethouders
Aanleiding
Herinrichting centrumplein Denekamp. Voor de exploitatie van de hoogwaardige horeca in het oude gemeentehuis is een serre noodzakelijk. Hiervoor moet een andere locatie gezocht worden voor het Vrijheidsmonument. Deze is gevonden achter de St. Nicolaaskerk. Dit wordt dan openbare ruimte en betrokken bij het plein.
Doelstelling
Realiseren van een gezellig dorpshart in Denekamp zoals beschreven in de vastgestelde plannen.
Onderbouwing
Zie bijlage.
Het planvormingsproces
De planvorming rondom het centrum is bijzonder zorgvuldig en interactief verlopen. Elke burger van Denekamp heeft zijn mening kunnen geven. Ook heeft elke burger kennis kunnen nemen van het feit dat het monument aan het oude raadhuis vervangen wordt door een serre. Gedurende de hele planvorming zijn hierover geen reacties binnengekomen.
Historie: Plaats van het monument
Ook bij het ontwerpen van het vrijheidsmonument (1992) zijn meerdere locaties besproken. De keuze voor plaatsing aan het oude gemeentehuis is destijds puur bouwtechnisch van aard geweest (goedkoop, water voor handen, ruggesteun voor het monument en het zou de lelijke muur bedekken). Nergens blijkt dat de locatie is gekozen om emotionele redenen. Saillant is de opmerking van dhr. Peeters dat het monument niet gecombineerd kan worden met de plek voor de markt (uitgangspunt van het centrale plein is dat daar de markt gehouden wordt). Opmerkelijk is verder dat dhr. Peeters nu per brief van 28 februari 2007 heel andere eisen stelt aan de plaats van het monument dan bij de oprichting in 1993.
Historie: Het oude gemeentehuis
Het monument is bedoeld voor alle slachtoffers van oorlog en geweld van Denekamp. Vanuit de Tweede Wereldoorlog is nauwelijks een bijzondere verbinding te ontdekken tussen het oude gemeentehuis en de gevallen slachtoffers in de oorlog. Als er al een verbinding gezocht moet worden, dan zou een plaats bij het Irenegebouw meer voor de hand liggen, omdat daar de meeste slachtoffers van de oorlog hebben gezeten.
Verplaatsing van het monument
De alternatieve locatie voor het monument biedt een aantal belangrijke voordelen. De geraadpleegde partijen zijn verdeeld over het voorstel. Het feit dat er geen bijzondere verbintenis geconstateerd is tussen de huidige locatie en het vrijheidsmonument en het feit dat er meerdere voordelen te noemen zijn voor de alternatieve locatie, leidt tot de conclusie dat het monument verplaatst kan worden.
Conclusie
Uit deze opsomming van de gang van zaken moet het volgende geconcludeerd worden: o Het proces rondom de planvorming van de herinrichting van het centrum van Denekamp is bijzonder zorgvuldig ingericht. Het is een interactief proces geweest met zeer uitgebreide inspraakmogelijkheden. o Het monument is om puur praktische redenen in 1994 op de huidige plek gezet. Het staat niet geheel op het zuiden zoals zou moeten vanwege de zonnewijzer. o Een bijzondere verbinding, historisch of emotioneel, tussen het monument en het oude raadhuis is niet te vinden. o De alternatieve locatie voor het monument biedt een aantal belangrijke voordelen o Partijen die zich gemeld hebben in de discussie rondom het monument zijn verdeeld. Gegronde redenen om het monument op de huidige plek te laten zijn er niet.
Prestatiegegevens/kengetallen
Planning
De verplaatsing wordt opgenomen in de realisatie van het plein (klaar oktober 2007). De benodigde procedures worden opgestart.
| |Financiële consequenties
Kosten van verplaatsing komen ten laste van het budget voor de aanleg van het centrumplein.
Personele consequenties
n.v.t.
Juridische consequenties
Tegen dit besluit staat geen bezwaar open. (feitelijk handelen).
Informatisering/automatisering
n.v.t.
Communicatie
Uw besluit bekend maken door middel van bijgevoegde concept-brief.
Overige consequenties
Bijlage(n): 1. Verplaatsing Vrijheidsmonument Denekamp
---- --
[shariff url="http://opennieuwsbank.nl/bericht/2007/03/19/S033-collegebesluit-over-verplaatsing-monument-denekamp.html" title="Collegebesluit over verplaatsing monument Denekamp"]