ziekteverwekkers vaak afkomstig van plant
Nieuwe ziekteverwekkers vaak
afkomstig van plant
15 mrt 2007
Onderdeel: Wageningen UR
Nieuwe ziekteverwekkers komen niet alleen uit dieren, maar verrassend
vaak ook uit de plantenwereld. Mensen met een verzwakt immuunsysteem,
zoals HIV- of kankerpatiënten, en mensen die een transplantatie
hebben ondergaan, dienen mogelijk als springplank die schimmels en
virussen kunnen gebruiken om over te springen van het plantenrijk naar
de mens.
Dat zegt dr Bart Thomma, plantenziektenkundige van Wageningen
Universiteit. Thomma is co-auteur van een reeks recente publicaties
over pathogenen die over de grote scheidslijnen tussen de levende
organismen kunnen springen, en niet zijn gebonden aan één van de
zeven grote groepen levende organismen die biologen onderscheiden,
zogenoemde Koninkrijken. Dieren vormen zoân koninkrijk, net als
planten, schimmels en bacteriën.
Sinds de jaren zeventig vinden artsen bij mensen steeds vaker
ziektekiemen die normaliter organismen uit een ander koninkrijk
besmetten. Cross kingdom jumpers, noemen onderzoekers ze, of kortweg
jumpers. In een overzichtartikel dat binnenkort verschijnt in FEMS
Microbiological Reviews noemen de Wageningers er tientallen.
âEr zijn legio ziekten die mensen van dieren kunnen krijgenâ, zegt dr.
Bart Thomma van de leerstoelgroep Fytopathologie. âHIV komt
oorspronkelijk van apen, en waar vogelgriep uitbreekt worden soms ook
mensen besmet. Het menselijk organisme lijkt nu eenmaal op dat van
dieren. Maar ons organisme is anders dan dat van planten. Het idee dat
ziektekiemen van planten kunnen overspringen op mensen stuit veel
onderzoekers daarom tegen de borst. Toch gebeurt het. En volgens onze
literatuurstudie gebeurt het zelfs verrassend vaak.â
Tot de ziekteverwekkers uit de plantenwereld behoort bijvoorbeeld de
schimmel Madurella mycetomatis. Die veroorzaakt in Afrika de ziekte
mycetoma. De bodemschimmel komt waarschijnlijk ook voor op de doorns
van acacia. Via schrammen of splinters vindt hij zijn weg naar mensen.
Als de schimmel niet wordt bestreden is amputatie van ledematen
noodzakelijk.
âDe menselijke populatie is aan het veranderenâ, verklaart Thomma.
âDoor de medische vooruitgang blijven er nu mensen in leven die een
halve eeuw geleden zouden zijn overleden aan hun infecties. Daar
zitten veel mensen bij met een immuunsysteem dat niet meer goed werkt.
HIV- of kankerpatiënten bijvoorbeeld, of mensen met een
auto-immuunziekte, of mensen die een transplantatie hebben ondergaan
en immuunremmers moeten gebruiken om afstoting van hun nieuwe orgaan
te voorkomen.â
Die groep patiënten vormt een potentiële kweekbodem voor nieuwe
ziekten die zo de kans krijgen om zich aan te passen aan een nieuwe
gastheer. De ziekteverwekkers kunnen zich uitselecteren en muteren tot
ziektekiemen die ook mensen met een gezond immuunsysteem kunnen
vellen.
Een uitgebreid artikel over de Cross kingdom jumpers is te vinden op
de site www.resource-online.nl.
Willem Koert
Bovenstaand bericht is geproduceerd door de redactie van Resource, het
weekblad voor Wageningen Universiteit en Researchcentrum. Het wordt u
aangeboden door de afdeling Corporate Communicatie. Meer informatie
bij Pers- en wetenschapsvoorlichting van Wageningen UR, e-mail:
pers.communicatie@wur of bij de redactie van Resource, e-mail:
resource@cereales.nl. Zie archief (inclusief Wb-artikelen) op
http://www.resource-online.nl.
Zie het origineel
Uitgebreide artikel in Reource on line
Wageningen Universiteit