Het Koninklijk Huis
---
Toespraak door Prins Constantijn, 13 maart 2007
op de Haagse Europadag van De Haagse Hogeschool
Het thema van vandaag is actueel. 50 jaar geleden werd het verdrag van
Rome getekend, dat de basis legde voor de huidige Europese Unie;
tevens loopt nu de discussie over het constitutioneel verdrag. Ik wil
het noch over het verleden hebben noch over de huidige politieke
discussies. Ik kijk liever vooruit in een poging een paar handvatten
te geven voor U die op het punt staat in een integrerend Europa een
carriere te beginnen en meer in het algemeen voor de rol die Nederland
in Europa zou kunnen spelen.
Ik dank de hoge school voor de uitnodiging hier te spreken, over een
onderwerp dat mij zeer aan het hart ligt. Ik voel me naast Nederlander
bovenal Europeaan. Europa is voor mij de werkelijkheid waarin ik leef
en waarin ik werk. Daarbij biedt de EU een structuur die dit leven en
werken mogelijk maakt en vereenvoudigd. Het zorgt voor een grenzeloze
rechtsgemeenschap van vrijheid, veiligheid en stabiliteit
rechtvaardigheid. Daarnaast verschaft het me ook een zekere identiteit
die ik vooral voel als ik buiten Europa ben.
Omdat Europa een realiteit is trek ik deze niet in twijfel. Ik houd
het voor weinig zinvol of vruchtbaar om de EU en meer in het algemeen
het belang van een Europees integratie proces ter discussie te
stellen. De EU is een rechtsgemeenschap waaraan we gebonden zijn en
die zich door de jaren heeft bewezen en die ons ondenkbaar veel heeft
opgeleverd. Beschouwingen over het nut van de EU en Europese
intergratie als zodanig zijn ofwel erg academisch of dienen meer tot
stemmingmakerij, maar in de kern helpen ze ons niet verder. De
discussie is zinvoller als het gaat om de manier hoe we die EU willen
vormgeven/aanpassen en nog specifieker, wat onze eigen ambities zijn
die we in Europa willen uitdragen als land, maar ook als regio,
gemeente, organistie en individu. Wat willen we eigenlijk met Europa?
Hoe gebruiken we op al deze niveaux de mogelijkheden die Europa biedt?
Als algemene stelregels houd ik vast dat angst geen goede raadgever
is; dat je sterk bent als je vanuit je kracht redeneert en dat kennis
van zaken doorslaggevend is voor je slagingskansen. Ten slotte denk ik
dat het beter is om consequent een goede en constructieve speler te
zijn dan een opportunistische die steeds het maximale probeert te
scoren op korte termijn.
Ik zal kort uitweiden over het gevaar van de angst, het uitgangspunt
van kracht, de noodzaak van kennis en de behoefte aan een
constructieve benadering.
Als het gaat om Europa zien we vaak angst, die veelal voortkomt uit
onwetendheid. Angst voor grote stromen arbeiders uit Oost-Europa,
angst voor het verlies van nationale of locale identiteit, angst voor
het onbekende; angst voor oprukkende mondialisering; etc. Ik denk dat
als uitgangspunt het veel effectiever en zinvoller is om naar de
mogelijkheden te kijken die Europa ons biedt. Hoe kan Europa voor ons
een platform zijn om te concurreren in een integrerende
wereldeconomie? Hoe kan een geloofwaardig Europa een duidelijke stem
voor vrede, veiligheid, solidariteit en rechtvaardigheid uitdragen in
de wereld? Hoe kunnen we profiteren van het grote aanbod aan
werkwillenden en goed geschoolden uit Oosteuropa en hoe kunnen we ook
bijdragen aan hun succes? Hoe trekken we het beste talent aan en
kunnen we ons onderscheiden als een voorloper in de kenniseconomie?
Maar ook, hoe halen we het meeste uit de diversiteit en creativiteit
die Europa biedt en wat bepaalt onze eigenheid en kracht?
Waarom hebben we deze angst? Wat denken we op te geven of te verliezen
aan dit Euopa. Is Europeanisering wel echt een bedreiging. Wat is
eigenlijk typisch Nederlands, waar ligt onze eigenheid en kracht? Ik
zie Nederlandse kracht in ondernemersgeest en handelszin; een open
maatschappij; degelijke overheid; internationaal perspectief;
pragmatisch en betrouwbaar; effectief en efficient; creatief talent.
Deze kracht manifesteert zich in een ondernemende technologie,
intensieve land- en tuinbouw; naar verhouding veel bedrijven van
wereldformaat; goede wetenschappelijke instellingen; leiderschap in
waterbouw techniek; Nederlanders managen hotels en bedrijven over de
hele wereld. Buitenlandse bedrijven vestigen zich hier graag, etc.
Kortom een hele goede basis om succesvol te zijn in Europa en de
wereld daarbuiten.
Als er al een bedreiging is voor deze Nederlandse sterkte punten dan
zijn we het zelf, doordat we ons afsluiten en muren optrekken.
Ik geloof niet dat Europa onze identiteit bedreigd. Ik zie het niet om
me heen en ik zie ook nergens de ambitie om Europa tot een
eenheidworst te maken. Als er vandaag de dag al een nivellerende
internationale trend zou zijn is dat de mondialisering, waardoor alle
producten overal en altijd verkrijgbaar zijn in dezelfde winkels en
restaurants in alle steden van de wereld. In Europa daarentegen zie ik
eerder een tegenovergestelde trend, waarin landen, regio's en steden
zich juist duidelijker profileren, omdat hun onderscheidend vermogen
een concurrentie voordeel geeft en mensen zich goed voelen bij lokale
gebruiken, taal, voedsel en cultuur. Diversiteit kan een enorme kracht
zijn. Daarom moeten we ons constant afvragen wat we moeten
gelijktrekken en waar we juist verscheidenheid moeten aanmoedigen.
Omgaan met verscheidenheid zou een sterkte punt van Europa en
Europeanen moeten zijn in een mondialiserende wereld.
Kennis van zaken is een andere belangrijke voorwaarde voor succes.
Daarom ben ik blij dat vandaag dit thema behandeld wordt op de Haagse
Hoge School. Europa wordt steeds meer de plaats waar we zullen leren
en werken en we zullen ook steeds meer werken met andere Europeanen.
We kiezen Europa parlementariers en zien Euro Commissarissen steeds
vaker op onze TV en in de kranten. Willen we onze invloed als land en
als burgers doen gelden moeten we weten hoe Europa werkt en waar onze
kansen liggen. Diegenen die hun weg kennen zullen de winnaars zijn.
Dit geldt natuurlijk net zo goed voor de Nederlandse als de mondiale
context, maar hier gaat het over Europa. Op scholen, in studies, in
bedrijfsvoering en in ons bestuur moeten we bewust zijn van Europa en
hoe dit Europa ons beinvloedt en wat wij kunnen doen om in Europa
effectief te zijn. Ik zie het onderwijs als een cruciale schakel. We
hebben de plicht onze burgers en ons toekomstige intellectuele
kapitaal voor te bereiden op leven en werken in Europa. Doen we het
goed dan hebben we een concurrentie voordeel laten we het liggen dan
streven anderen ons voorbij. Hoe effectief we zijn ligt in grote mate
aan onszelf.
Als laatste stelregel gaf ik aan dat effectiviteit gebaat is bij een
constructieve en consequente opstelling. Een constructief Nederland
weet wat het wil en zet daarvoor ook middelen in. Een consequent
Nederland maakt duidelijk waar het staat en is een betrouwbare partner
in Europa. Vooral als klein land is het belangrijk om
oplossingsgericht te participeren in de belangrijkste politieke
processen. Van de zijlijn kun je geen invloed uitoefenen en als je
niet weet wat je wilt bereiken dan heeft je invloed ook geen zin. Maar
met een gerichte en consequent doorgevoerde ambitie is er in Europa
heel veel te bereiken. De landen die durven het voortouw te nemen
creeeren of beinvloeden het speelveld. Ook Nederland heeft dit in de
geschiedenis van de EU regelmatig bewezen (Rome, Schengen, recent
Eucaris, Prüm, paspoorten).
Dit geldt ook voor burgers. De burger moet actief aangeven wat hij
verwacht van Europa en daar zijn vertegenwoordigers op aanspreken. Uit
alle onderzoeken na het referendum kwam duidelijk naar voren dat de
kritiek in hoofdzaak niet een afwijzing van de EU was; in sommige
gebieden verwacht men juist 'meer Europa'' en daarmee een duidelijker
en eenduidiger standpunt van de EU (migratie, anti-terreur, milieu,
buitenlands beleid). De kritiek blijkt vooral gericht op de
onvermijdelijkheid en ontoegankelijkheid van bepaalde EU processen.
Men wil dat Europa zich inzet voor de burger op een manier die
herkenbaar is en waar men zich in kan herkennen.
Die boodschap moet niet alleen in een referendum klinken maar steeds
als er in de EU beslissingen worden genomen. Het gaat erom een Europa
te scheppen waar de burger zich vrij en veilig kan bewegen en waar het
eenvoudig is om zaken te doen en bedrijven op te zetten. We zouden
moeten eisen dat de EU effectiever gebruik maakt van de schaalgrootte
van de EU als markt, als onderzoeksruimte, als internationale speler.
Tegelijkertijd voorkomend dat de schaal een doel op zich wordt die de
diversiteit en rijkheid van het Europese continent zou schaden. Europa
moet voor ons werken en wij moeten daarin onze stem laten horen met
een gerichte ambitie om een betere wereld te scheppen voor onszelf,
onze kinderen, maar ook voor de wereld om ons heen. Als er 1 continent
is dat die rol kan spelen is het wel Europa, dat door zijn bloedige
geschiedenis geleerd heeft, dat alleen door wederzijdse
afhankelijkheid en respect voor diversiteit aan duurzame vrede gebouwd
kan worden, waarin het recht heerst en niet de militaire macht.
We moeten Europa tot een deel van de oplossing maken voor de
uitdagingen waar we in Nederland voor geplaatst staan, en niet Europa
tot een probleem bestempelen. Ik vermoed dat velen van jullie hier in
deze zaal, dit op je eigen manier in jullie eigen werkzaamheden en
invloedsfeer ook weldegelijk zullen doen. Jullie zullen dan ook tegen
beperkingen aanlopen en je afvragen waarom dit of dat nog niet goed
geregeld is - of dat er teveel geregeld is. Dan moet je van je laten
horen. Dan moet je verantwoordelijkheid nemen voor de vorming van het
Europa van jouw toekomst. (Althans zo zie ik dat en vandaag ben ik
gevraagd dit met jullie te delen. )
50 jaar geleden heeft de generatie van onze/jullie (over-)grootouders
de basis gelegd voor een vreedzaam en stabiel Europa. Dat was de grote
uitdaging van die tijd. De rechtsgemeenschap die zij hebben gecreerd
is een fantastisch succes gebleken. Daarna heeft de generatie van onze
ouders gezorgd dat Europa 1 markt met 1 munt is geworden, waarmee heel
veel welvaart is gecreeerd. Deze generatie heeft de koude oorlog
gewonnen en een ongekende vreedzame transitie naar een verenigd
democratisch Europa mogelijk gemaakt. Met de volwassenwording van de
EU nemen ook de verantwoordelijkheden toe. Nu moet het de slag aangaan
met nieuwe economien in Azie om concurrerend te blijven in de mondiale
kennis economie; en moet het zorgen dat de stabiliteit en fundamentele
waarden en rechten die het op het eigen continent heeft weten te
bewerkstelligen kan exporteren naar de rest van de wereld - om te
beginnen de landen om ons heen; Nu staat het voor de uitdagingen van
klimaatsverandering en het garanderen van onze energie voorziening; Nu
moet de EU met de lidstaten en met ons allen een antwoord formuleren
op de onvermijdbare migrantenstroom die op ons afkomt uit Azie en
vooral Afrika.
Dat Europa moeten jullie vormgeven. Hoe dat zal gebeuren hangt af van
jullie ambities en visies op de wereld waarin jullie werken en leven.
Europa is niet ver weg, het is hier, overal om ons heen. Het te
negeren betekent jezelf tekort doen. Het te kennen betekent je
mogelijkheden te vergroten en je kansen te verbeteren.
Ik citeer graag Hofland 30/11/06 Groene Amsterdammer: behoefte aan een
nieuw woord in Nederland: Hyperactieve versie van navelstaren. Hij
constateert dat Nederland leidt aan dit syndroom. Sommigen denken dat
daar iets moois in zit. De wereld kan de pot op, we regelen het hier
toch veel beter! Jullie kunnen je voorstellen dat ik dit kortzichtig
vind. En ik hoop dat jullie je richten op de kansen en actief zullen
bijdragen aan de oplossingen van jullie tijd, in jullie Europa.
© RVD