Vergroot kansen voor burgers om eigen huis te bouwen
12.03.2007
Steeds meer mensen willen hun eigen huis volgens hun eigen woonwensen
laten bouwen, ook in de stedelijke gebieden. Om in die behoefte te
voorzien en tegelijkertijd het in een gemeente benodigde aantal
woningen te realiseren, moet de gemeente zich actiever voor
particulier opdrachtgeverschap inzetten dan tot nu toe het geval is.
De gemeente geeft dan in één keer alle kavels voor eigenbouw uit. De
kaveleigenaren zijn verantwoordelijk voor de bouw van hun woning en
starten gelijktijdig het bouwproces. Om een kakofonie aan bouwstijlen
binnen een buurt te voorkomen, voert de gemeente nadrukkelijk de
stedenbouwkundige en architectonische regie.
Tot deze bevindingen komt het Ruimtelijk Planbureau in zijn studie
'Particulier opdrachtgeverschap in de woningbouw', die op 12 maart is
verschenen. Tijdens een bijeenkomst met betrokken partijen in het
Stadhuis van Almere overhandigde waarnemend RPB-directeur Ries van der
Wouden het eerste exemplaar aan wethouder Adri Duivesteijn.
Er is momenteel veel vraag naar particulier opdrachtgeverschap. Niet
alleen in de landelijke maar ook in de stedelijke gebieden bestaat
veel behoefte aan kavels waarop burgers een woning volgens hun eigen
woonwensen kunnen realiseren. Het aandeel woningen dat in particulier
opdrachtgeverschap is gebouwd, blijft echter achter bij die behoefte,
vooral in de Randstad. Bovendien staan de resultaten soms ter
discussie: de samenhang tussen de woningen binnen een buurt ontbreekt
vaak.
Deze ontwikkelingen waren aanleiding voor het Ruimtelijk Planbureau om
te onderzoeken wat particulier opdrachtgeverschap precies inhoudt, wat
de verschijningsvormen zijn en welke stedenbouwkundige aanpak het
meest geschikt is om zowel de gewenste kwantiteit als kwaliteit van
particulier opdrachtgeverschap te realiseren.
---
Individuele woonwensen en samenhang in de woonomgeving
Particulier opdrachtgeverschap onderscheidt zich van de grootschalige,
projectmatige woningbouw doordat de burger zowel opdrachtgever voor
als gebruiker van de woning is. Op deze manier heeft hij meer
mogelijkheden om zijn eigen woonwensen te realiseren. Hij bepaalt
bijvoorbeeld zelf met welke partijen hij zijn woning wil bouwen en
heeft ook meer zeggenschap over het woningtype en de
architectuurstijl.
Bij deze vorm van woningbouw bestaat een spanningsveld tussen het
vervullen van de individuele woonwensen op de eigen kavel en het
waarborgen van een samenhangend beeld van de woonomgeving. Dit vraagt
een zorgvuldige afstemming tussen de stedenbouwkundige en
architectonische regie. Deze afstemming is het belangrijkste onderdeel
van de planvorming voor particulier opdrachtgeverschap. Hiermee kan
bovendien een kakofonie aan bouwstijlen worden voorkomen. Het sterke
verband tussen de openbare ruimte, de bebouwing en de regie mag
gedurende het hele proces niet uit het oog worden verloren. Hier ligt
een belangrijke rol voor de gemeente.
De gemeentelijke regie hoeft niet alleen via regels te verlopen. Een
stedenbouwkundige regie via de vormgeving van de openbare ruimte en
een architectonische regie via supervisie zijn ook denkbaar. Zo zou
een coördinerend architect de particulieren kunnen adviseren over de
samenhang tussen de woningen in de buurt.
Geregisseerde stedenbouw biedt meeste kans van slagen
Om via particulier opdrachtgeverschap te voldoen aan de woonwensen van
de burger en tegelijkertijd het samenhangende beeld van de buurt te
waarborgen en voldoende woningen te bouwen, biedt een geregisseerde
stedenbouw de meeste kansen. Bij deze stedenbouwkundige aanpak worden
de woningen binnen relatief korte tijd gebouwd, maar vindt de bouw
plaats op een beperktere schaal dan bij de projectmatige woningbouw,
zoals in het geval van de Vinex-wijken. Geregisseerde stedenbouw vergt
een actievere rol van de gemeente dan tot nu toe bij particulier
opdrachtgeverschap gebruikelijk is.
Om voldoende woningen te kunnen bouwen verwerft de gemeente de grond
en geeft ze de kavels voor particulier opdrachtgeverschap in één
keer uit. Vervolgens ligt het initiatief voor de bouw bij de
kaveleigenaren. De gemeente voert hierbij de regie en zorgt voor de
stedenbouwkundige en architectonische spelregels. En omdat veel mensen
weinig ervaring hebben met het laten bouwen van een woning,
organiseert de gemeente goede voorlichting voor en begeleiding van de
particuliere opdrachtgevers.
In de huidige situatie past een actief grondbeleid - de gemeente
verwerft zelf de grond - het beste bij particulier opdrachtgeverschap,
vooral in de stedelijke gebieden. De laatste jaren is dit actieve
grondbeleid steeds moeilijker geworden, doordat ook marktpartijen hun
grondposities strategisch innemen, met name in de Randstad. Met de
invoering van de nieuwe Grondexploitatiewet in 2008 is dit naar
verwachting geen probleem meer. Deze wet geeft gemeenten namelijk de
bevoegdheid om dwingende afspraken te maken met grondeigenaren over
het aantal kavels dat moet worden uitgegeven voor particulier
opdrachtgeverschap.
---
EINDE PERSBERICHT
Particulier opdrachtgeverschap in de woningbouw, Ed Dammers, Hanna
Làra Palsdottir, Lia van den Broek, Wiebke Klemm, Alexandra Tisma &
Like Bijlsma
Rotterdam/Den Haag: NAi Uitgevers/RPB. ISBN 90 5662 528 4/978 90 5662
528 3
Prijs ⬠22,50
Te bestellen bij de boekhandel of via NAi Boekverkopers, telefoon 010
4401203
---
Voor een recensie-exemplaar (uitsluitend voor pers) of meer
informatie:
Ruimtelijk Planbureau, Bureau Communicatie, Paul Splinter, telefoon
070 3288 746 of 06 5267 1626; splinter@rpb.nl.
Ruimtelijk Planbureau