Gemeente Utrecht
2007 SCHRIFTELIJKE VRAGEN
20 Vragen van de heren H.IJ. van der Roest en N.J.H. Gravesteijn
(ingekomen op 9 februari 2007
en antwoorden door het college verzonden op 6 maart 2007)
In het voorjaar van 2006 stelde de PvdA fractie schriftelijke vragen over de Prins Clausbrug (SV 2006-29). Inmiddels is er een inspectierapport van de brug verschenen, waarin wordt geconstateerd dat bij de bouw ondeugdelijk of onjuist materiaal is gebruikt, dan wel dat constructies onjuist of ondeugdelijk zijn uitgevoerd.
De belangrijkste oorzaak hiervoor lijkt het gebrek aan toezicht op de bouw, wat voortvloeit uit de gekozen contractvorm, namelijk die van 'design and construct'. Hierbij levert de opdrachtgever in het aanbestedingstraject een (globaal) ontwerp aan, bouwers schrijven in op het hele traject van uitwerking van het ontwerp tot bouw. Waar bij meer traditionele contractvormer de opdrachtgever intensief betrokken was bij bijvoorbeeld het totstandkomen van het bestek, wordt nu voornamelijk gestuurd op de (kosten van) realisatie van het eindproduct.
Controle op de juiste uitvoering van het bouwwerk en op het gebruik van het juiste materiaal vindt plaats via schriftelijke rapportages aan de opdrachtgever. Feitelijke (fysieke) controle op de bouw (door de opdrachtgever) ontbreekt hierdoor. Gevolg is dat, kort gezegd, zolang de bouwer voldoet aan de rapportageprocedures, de opdrachtgever geen poot heeft om op te staan als achteraf blijkt dat een bouwwerk gebreken vertoont. Het verhalen van kosten van aanpassingen of reparaties van het bouwwerk op de bouwer wordt dan een langslepend en kostbaar juridisch proces. Hiermee worden alle kostenbesparingen, die de keuze voor 'design and construct' bij aanbesteding oplevert, teniet gedaan. Kosten worden wellicht zelfs hoger.
Naar aanleiding van bovenstaande heeft de PvdA de volgende vragen:
1. Is het college bekend met het inspectierapport Prins Clausbrug?
Ja.
2. Onderschrijft het college de onderdelen van het rapport waar gebreken geconstateerd worden die het gevolg zijn van gebrekkige dan wel onjuiste uitvoering dan wel onjuist materiaalgebruik?
Voor het merendeel onderschrijven wij de genoemde onderdelen. De knelpunten die volgens het inspectierapport het gevolg zijn van gebrekkige of onjuiste uitvoering of van onjuist materiaalgebruik hebben geen invloed op de gebruiksveiligheid van de brug. De meeste punten zijn van ondergeschikt belang (lekkage en corrosie bevestigingsmiddelen), doch behoeven herstel om de aannemer aan de verplichtingen uit de realisatieovereenkomst te laten voldoen.
Serieuzer zijn de gebreken aan de klim- en hijsvoorziening in de pyloon. Hierover is intensief gesproken met de aannemer en de keurende instantie, het Nederlands Liftinstituut. De installatie dient goedgekeurd te worden opgeleverd.
3. Is het college met de PvdA fractie van mening dat de gekozen contractvorm, i.c. 'design and construct', vanwege de slechts indirecte mogelijkheid van kwaliteitsborging door de opdrachtgever, niet te verenigen is met verantwoordelijkheid die de overheid heeft voor de kwaliteit en veiligheid van (openbaar toegankelijke) bouwwerken? Zo nee, waarom niet?
Nee. Bij de contractvorm "design and construct" vindt gewoonlijk de controle op de juiste uitvoering van het bouwwerk en op het gebruik van het juiste materiaal plaats via schriftelijke rapportages aan de opdrachtgever. Daaraan worden regelmatige, steeksproefsgewijze controles op locatie en audits toegevoegd. Dit wordt het "werken onder kwaliteitsborging" genoemd. Dit verschilt van "dagelijks toezicht op de bouwplaats", waarbij de opdrachtgever fysiek laat controleren en zo nodig aanwijzingen voor de uitvoering geeft. Het afzien van controle op de bouwplaats beoogt vooral geen enkele twijfel te laten ontstaan over de verantwoordelijkheid van de verschillende partijen.
De keuze voor de contractvorm staat in beginsel los van de wijze van controle en toezicht. Ook bij een werk met een contractvorm "design and construct" kan desgewenst dagelijks toezicht door de opdrachtgever worden toegepast.
Bij de contractvorm design and construct kan eenvoudig een algehele garantieverplichting aan de aannemer opgelegd worden. Dit is ook bij de Prins Clausbrug gebeurd. Omdat de aannemer zowel voor het ontwerp als de uitvoering verantwoordelijk is is er geen discussie over wie verantwoordelijk is voor een gebrek, de ontwerper, de bouwer of zelfs de opdrachtgever. Dit is meteen de reden waarom bij een traditionele contractvorm waar de rollen verdeeld zijn garantie moeilijk te vragen en vervolgens af te dwingen valt.
4. Is het college met de PvdA fractie van mening dat de gemeente Utrecht, onder meer vanwege haar verantwoordelijkheid ten aanzien van de kwaliteit en veiligheid van haar bouwwerken, maar ook vanwege de bouwkundige expertise die de gemeente in huis heeft, bij toekomstige grote infrastructurele werken moet en kan kiezen voor een meer traditionele contractvorm, waarbij controle op en betrokkenheid bij de kwaliteit en de veiligheid van het bouwwerk beter gewaarborgd zijn dan bij de 'design & construct' methode? Zo nee, waarom niet?
Design and construct impliceert dat gebruik gemaakt wordt van externe ontwerpcapaciteit en dat de gemeentelijke expertise van bijvoorbeeld het Ingenieursbureau Utrecht slechts via toetsing en controle in het werk ingebracht kan worden. Het verschil tussen een externe ontwerper en een gemeentelijke ontwerper zit voornamelijk in de benadering van het ontwerp. De externe ontwerper heeft veel oog voor de economische en uitvoeringstechnische aspecten. De langere duur aspecten als levenscycluskosten, beheer en onderhoud zijn daaraan ondergeschikt. Dit laatste wordt door de gemeentelijke ontwerper op een geheel andere wijze (lees: zwaarder) gewogen. Deze is namelijk tevens, in het geval van het Ingenieursbureau Utrecht, de partij die het object na realisatie 100 jaar in beheer krijgt. Het bovenstaande verschil uit zich voornamelijk in de kwaliteit en de levenscycluskosten. De primaire veiligheid voor de gebruiker is in beide gevallen voor de volle 100% gewaarborgd.
---- --