Ingezonden persbericht
Persbericht
"Wij vertrouwen stemcomputers niet"
Amsterdam, 28 februari 2007
Verkiezingssoftwareleverancier dreigde staat
"Koop nu mijn bedrijf of anders doen wij niet mee met provinciale verkiezingen"
Na een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur heeft de stichting "Wij vertrouwen
stemcomputers niet" van de Kiesraad diverse verontrustende stukken ontvangen. De stukken
geven een kijkje achter de schermen bij Jan Groenendaal, directeur van "Bureau voor
verkiezingsuitslagen J.W. Groenendaal b.v.". Software van dit bedrijf is nodig om gebruik
te kunnen maken van de Nedap stemcomputers die in Nederland meer dan 90% van de stemmen
tellen. Omdat de hard- en software onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn treden de twee
bedrijven gezamenlijk op als "Nedap/Groenendaal". De uitslagberekeningssoftware van
Groenendaal telt zowel op plaatselijk niveau als bij de hoofdstembureaus de
verkiezingsresultaten op. De overheid is zo afhankelijk van Groenendaal dat op dit moment
in Nederland zonder de hulp van zijn bedrijf geen verkiezingen kunnen worden
georganiseerd. Dit concludeert ook de Kiesraad in brieven aan de minister die deel
uitmaken van de nu openbaar gemaakte correspondentie.
Uit de correspondentie blijkt dat Groenendaal en de Nederlandse overheid ten tijde van de
Tweede Kamerverkiezingen een soort afpers-relatie hadden. Op 10 november waarschuwt
Groenendaal het ministerie dat het bedrijf alle activiteiten zal staken als Rop Gonggrijp
van "Wij vertrouwen stemcomputers niet" deel zou worden van de onafhankelijke commissie
die het verkiezingsproces onderzoekt. Minister Nicolaï stelde deze commissie in na
eerdere onthullingen van de door Gonggrijp opgerichte stichting.
Ondanks deze ingreep in de samenstelling van deze commissie lijkt Groenendaal toch aan te
voelen dat de huidige stemcomputers wel eens zouden kunnen gaan sneuvelen en dat hij zijn
machtspositie dus nu beter snel te gelde kan maken. In dezelfde mail van 10 november doet
hij dan ook een zeer eenvoudig zakelijk voorstel: "Het departement neemt tegen reële
vergoeding de aandelen van ons bedrijf over, wij leveren dan voor de eerstkomende
verkiezing (PS 2007) nog medewerking". Op 22 november schrijft hij een brief aan minister
Nicolaï waarin hij aangeeft nog voor de rapportage van de commissie acuut met pensioen te
willen en waarin de afpersing er minder dik bovenop ligt.
Maar als ook op die brief niet snel genoeg een antwoord komt schrijft Groenendaal op 11
december een alarmerende mail aan de Kiesraad: "We stevenen af op een uiterst gevaarlijke
situatie!". In het heetst van de verkiezingsvoorbereiding schrijft hij: "Ik heb mijn
medewerkers opgedragen geen enkele activiteit meer te ontplooien, alvorens we een
antwoord hebben waarmee we kunnen leven". Vervolgens vraagt hij de secretaris-directeur
van de Kiesraad of zij niet even "iets kan kortsluiten". Voor zover bekend is van deze
poging tot afpersing door de overheid nooit aangifte gedaan.
Tevens laten de mails zien dat Groenendaal heeft overwogen om de minister desnoods via de
rechter te bewegen om Rop Gonggrijp, de initiatiefnemer van de stichting "Wij vertrouwen
stemcomputers niet", te laten arresteren. Groenendaal schrijft: "Immers zijn activiteiten
zijn maatschappij-ontwrichtend en als zodanig vergelijkbaar met terrorisme. Preventieve
hechtenis en een gerechtelijk vooronderzoek was volledig op zijn plaats geweest." Ook
heeft het bedrijf schadeclaims overwogen tegen Gonggrijp en tegen het televisieprogramma
EénVandaag dat onthulde hoe slecht stemcomputers soms werden bewaakt en hoe eenvoudig het
was om stemcomputers van nieuwe software te voorzien. Daarnaast wil Groenendaal de twee
door de stichting legaal gekochte Nedap stemcomputers erg graag in beslag laten nemen.
Ook is te lezen hoe Groenendaal nog voor 22 november een brief aan alle gemeenten heeft
gestuurd waarin hij het door het ministerie gevoerde stemcomputer-crisisbeleid afkraakt
en waarin hij namens zijn bedrijf alle verantwoordelijkheid voor het verdere verloop van
de laatste Tweede Kamerverkiezingen afwijst. De minister zag zich destijds genoodzaakt om
er snel een brief achteraan te sturen om de zaak te sussen. In het algemeen toont
Groenendaal (soms ondertekenend als "algemeen erkend verkiezingsdeskundige") zich in zijn
e-mails uitermate verbolgen over de manier waarop de overheid de regie over de
verkiezingen, na jaren van desinteresse, weer naar zich toe aan het trekken is. Daar waar
mogelijk probeert Groenendaal dit proces te saboteren. Toen de Kiesraad aangaf de
broncode van de verkiezingssoftware bij een zogenaamde "escrow" organisatie veilig te
willen stellen verlangde Groenendaal van de Kiesraad een garantie tot een bedrag van 100
miljoen Euro voor het geval er iets met de broncode zou gebeuren waarvoor de
escrow-organisatie niet aansprakelijk te stellen zou zijn.
De overheid heeft tot op de dag van vandaag publiekelijk altijd aangegeven zeer groot
vertrouwen te hebben in het bedrijf van Groenendaal. Zo worden de Nederlandse
verkiezingsuitslagen berekend op software van Groenendaal. Deze software is nog nooit
door een onafhankelijke instantie nader bekeken, ondanks een enkele jaren geleden
uitgebracht advies van de Kiesraad om dit wel te gaan doen. En toen naar aanleiding van
eerdere onthullingen de ingebouwde software in alle stemcomputers gecontroleerd moest
worden kreeg Groenendaal een zeer grote rol bij het uitvoeren van deze controles, waarbij
het bedrijf dus feitelijk zichzelf controleerde. Naar aanleiding van deze controles gaf
het ministerie destijds een persbericht uit met als titel "Geen twijfel aan
betrouwbaarheid van stemmachine".
Volgens Rop Gonggrijp van de stichting "Wij vertrouwen stemcomputers niet" is door
gebruik van stemcomputers de controleerbaarheid van de verkiezingsuitslag in het geding
omdat de huidige stemcomputers geen enkele controle achteraf toelaten. "Deze e-mails
werpen een nieuw licht op de relatie tussen Nedap/Groenendaal en de overheid en daarmee
ook op de gehele gang van zaken rond stemcomputers. Ook wij hadden op bepaalde momenten
de macht om de verkiezingsorganisatie in grote problemen te brengen. Maar dat willen we
helemaal niet, het gaat ons er om dat de integriteit van het verkiezingsproces boven elke
twijfel verheven moet zijn. Als wij het ministerie op deze toon hadden gemaild dan zaten
we nu op het politiebureau", aldus Gonggrijp.
De stichting roept verantwoordelijk minister Ter Horst vandaag in een open brief op om
"al het strafrechtelijk, civielrechtelijk en bestuurlijk nodige te doen om het vertrouwen
in het kiesproces en de integriteit van de overheid te herstellen."
Het NRC Handelsblad publiceert vandaag een groot artikel over de documenten die "Wij
vertrouwen stemcomputers niet" via een beroep op de Wob heeft verkregen bij de Kiesraad.
Alle documenten, inclusief de genoemde brieven en e-mails staan op:
http://www.wijvertrouwenstemcomputersniet.nl/
Achtergrondinformatie
De stichting "Wij vertrouwen stemcomputers niet" voert sinds zomer 2006 aktie tegen de
inzet van de huidige stemcomputers. Als gevolg hiervan is al eerder gebleken dat de
regelgeving rond stemcomputers kritieke zaken niet regelt en dat de controle op de
fabrikanten op zijn best zeer gebrekkig is. De keuring door een onafhankelijke partij
(het bedrijf Brightsight) blijkt zich te beperken tot een enkele machine en men test
vooral of de stemcomputers bestand zijn tegen vibraties, hoge vochtigheid en
stroomuitval. Resistentie tegen moedwillige manipulatie is geen onderdeel van de
keuringseisen of van de feitelijke keuring.
Nadat de stichting in september 2006 een aantal Nedap stemcomputers in handen kreeg bleek
het dan ook relatief eenvoudig om een versie van de ingebouwde software te maken die loog
over de verkiezingsuitslag. Ook bleken de chips met de software eenvoudig te verwisselen.
Hierna besloot de overheid onder meer om alle stemcomputers door Nedap te laten
controleren en verzegelen. Het onderzoek van de stemcomputer toonde ook aan dat
stemcomputers met radiostraling uitzenden op wie er gestemd wordt.
Naar aanleiding van de ontstane onrust over stemcomputers heeft minister Nicolaï in
december een onafhankelijke commissie benoemd onder leiding van oud-minister Korthals
Altes. Deze zal in oktober aanbevelingen doen over de toekomst van het stemproces. Een
subcommissie onder leiding van voormalig Tweede Kamerlid Loek Hermans kijkt terug en
onderzoekt de besluitvorming rond stemcomputers.
---