Ingezonden persbericht


Persbericht
"Wij vertrouwen stemcomputers niet"
Amsterdam, 28 februari 2007

Verkiezingssoftwareleverancier dreigde staat

"Koop nu mijn bedrijf of anders doen wij niet mee met provinciale verkiezingen"

Na een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur heeft de stichting "Wij vertrouwen stemcomputers niet" van de Kiesraad diverse verontrustende stukken ontvangen. De stukken geven een kijkje achter de schermen bij Jan Groenendaal, directeur van "Bureau voor verkiezingsuitslagen J.W. Groenendaal b.v.". Software van dit bedrijf is nodig om gebruik te kunnen maken van de Nedap stemcomputers die in Nederland meer dan 90% van de stemmen tellen. Omdat de hard- en software onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn treden de twee bedrijven gezamenlijk op als "Nedap/Groenendaal". De uitslagberekeningssoftware van Groenendaal telt zowel op plaatselijk niveau als bij de hoofdstembureaus de verkiezingsresultaten op. De overheid is zo afhankelijk van Groenendaal dat op dit moment in Nederland zonder de hulp van zijn bedrijf geen verkiezingen kunnen worden georganiseerd. Dit concludeert ook de Kiesraad in brieven aan de minister die deel uitmaken van de nu openbaar gemaakte correspondentie.

Uit de correspondentie blijkt dat Groenendaal en de Nederlandse overheid ten tijde van de Tweede Kamerverkiezingen een soort afpers-relatie hadden. Op 10 november waarschuwt Groenendaal het ministerie dat het bedrijf alle activiteiten zal staken als Rop Gonggrijp van "Wij vertrouwen stemcomputers niet" deel zou worden van de onafhankelijke commissie die het verkiezingsproces onderzoekt. Minister Nicolaï stelde deze commissie in na eerdere onthullingen van de door Gonggrijp opgerichte stichting.

Ondanks deze ingreep in de samenstelling van deze commissie lijkt Groenendaal toch aan te voelen dat de huidige stemcomputers wel eens zouden kunnen gaan sneuvelen en dat hij zijn machtspositie dus nu beter snel te gelde kan maken. In dezelfde mail van 10 november doet hij dan ook een zeer eenvoudig zakelijk voorstel: "Het departement neemt tegen reële vergoeding de aandelen van ons bedrijf over, wij leveren dan voor de eerstkomende verkiezing (PS 2007) nog medewerking". Op 22 november schrijft hij een brief aan minister Nicolaï waarin hij aangeeft nog voor de rapportage van de commissie acuut met pensioen te willen en waarin de afpersing er minder dik bovenop ligt.

Maar als ook op die brief niet snel genoeg een antwoord komt schrijft Groenendaal op 11 december een alarmerende mail aan de Kiesraad: "We stevenen af op een uiterst gevaarlijke situatie!". In het heetst van de verkiezingsvoorbereiding schrijft hij: "Ik heb mijn medewerkers opgedragen geen enkele activiteit meer te ontplooien, alvorens we een antwoord hebben waarmee we kunnen leven". Vervolgens vraagt hij de secretaris-directeur van de Kiesraad of zij niet even "iets kan kortsluiten". Voor zover bekend is van deze poging tot afpersing door de overheid nooit aangifte gedaan.

Tevens laten de mails zien dat Groenendaal heeft overwogen om de minister desnoods via de rechter te bewegen om Rop Gonggrijp, de initiatiefnemer van de stichting "Wij vertrouwen stemcomputers niet", te laten arresteren. Groenendaal schrijft: "Immers zijn activiteiten zijn maatschappij-ontwrichtend en als zodanig vergelijkbaar met terrorisme. Preventieve hechtenis en een gerechtelijk vooronderzoek was volledig op zijn plaats geweest." Ook heeft het bedrijf schadeclaims overwogen tegen Gonggrijp en tegen het televisieprogramma EénVandaag dat onthulde hoe slecht stemcomputers soms werden bewaakt en hoe eenvoudig het was om stemcomputers van nieuwe software te voorzien. Daarnaast wil Groenendaal de twee door de stichting legaal gekochte Nedap stemcomputers erg graag in beslag laten nemen.

Ook is te lezen hoe Groenendaal nog voor 22 november een brief aan alle gemeenten heeft gestuurd waarin hij het door het ministerie gevoerde stemcomputer-crisisbeleid afkraakt en waarin hij namens zijn bedrijf alle verantwoordelijkheid voor het verdere verloop van de laatste Tweede Kamerverkiezingen afwijst. De minister zag zich destijds genoodzaakt om er snel een brief achteraan te sturen om de zaak te sussen. In het algemeen toont Groenendaal (soms ondertekenend als "algemeen erkend verkiezingsdeskundige") zich in zijn e-mails uitermate verbolgen over de manier waarop de overheid de regie over de verkiezingen, na jaren van desinteresse, weer naar zich toe aan het trekken is. Daar waar mogelijk probeert Groenendaal dit proces te saboteren. Toen de Kiesraad aangaf de broncode van de verkiezingssoftware bij een zogenaamde "escrow" organisatie veilig te willen stellen verlangde Groenendaal van de Kiesraad een garantie tot een bedrag van 100 miljoen Euro voor het geval er iets met de broncode zou gebeuren waarvoor de escrow-organisatie niet aansprakelijk te stellen zou zijn.

De overheid heeft tot op de dag van vandaag publiekelijk altijd aangegeven zeer groot vertrouwen te hebben in het bedrijf van Groenendaal. Zo worden de Nederlandse verkiezingsuitslagen berekend op software van Groenendaal. Deze software is nog nooit door een onafhankelijke instantie nader bekeken, ondanks een enkele jaren geleden uitgebracht advies van de Kiesraad om dit wel te gaan doen. En toen naar aanleiding van eerdere onthullingen de ingebouwde software in alle stemcomputers gecontroleerd moest worden kreeg Groenendaal een zeer grote rol bij het uitvoeren van deze controles, waarbij het bedrijf dus feitelijk zichzelf controleerde. Naar aanleiding van deze controles gaf het ministerie destijds een persbericht uit met als titel "Geen twijfel aan betrouwbaarheid van stemmachine".

Volgens Rop Gonggrijp van de stichting "Wij vertrouwen stemcomputers niet" is door gebruik van stemcomputers de controleerbaarheid van de verkiezingsuitslag in het geding omdat de huidige stemcomputers geen enkele controle achteraf toelaten. "Deze e-mails werpen een nieuw licht op de relatie tussen Nedap/Groenendaal en de overheid en daarmee ook op de gehele gang van zaken rond stemcomputers. Ook wij hadden op bepaalde momenten de macht om de verkiezingsorganisatie in grote problemen te brengen. Maar dat willen we helemaal niet, het gaat ons er om dat de integriteit van het verkiezingsproces boven elke twijfel verheven moet zijn. Als wij het ministerie op deze toon hadden gemaild dan zaten we nu op het politiebureau", aldus Gonggrijp.

De stichting roept verantwoordelijk minister Ter Horst vandaag in een open brief op om "al het strafrechtelijk, civielrechtelijk en bestuurlijk nodige te doen om het vertrouwen in het kiesproces en de integriteit van de overheid te herstellen."

Het NRC Handelsblad publiceert vandaag een groot artikel over de documenten die "Wij vertrouwen stemcomputers niet" via een beroep op de Wob heeft verkregen bij de Kiesraad.

Alle documenten, inclusief de genoemde brieven en e-mails staan op: http://www.wijvertrouwenstemcomputersniet.nl/

Achtergrondinformatie

De stichting "Wij vertrouwen stemcomputers niet" voert sinds zomer 2006 aktie tegen de inzet van de huidige stemcomputers. Als gevolg hiervan is al eerder gebleken dat de regelgeving rond stemcomputers kritieke zaken niet regelt en dat de controle op de fabrikanten op zijn best zeer gebrekkig is. De keuring door een onafhankelijke partij (het bedrijf Brightsight) blijkt zich te beperken tot een enkele machine en men test vooral of de stemcomputers bestand zijn tegen vibraties, hoge vochtigheid en stroomuitval. Resistentie tegen moedwillige manipulatie is geen onderdeel van de keuringseisen of van de feitelijke keuring.

Nadat de stichting in september 2006 een aantal Nedap stemcomputers in handen kreeg bleek het dan ook relatief eenvoudig om een versie van de ingebouwde software te maken die loog over de verkiezingsuitslag. Ook bleken de chips met de software eenvoudig te verwisselen. Hierna besloot de overheid onder meer om alle stemcomputers door Nedap te laten controleren en verzegelen. Het onderzoek van de stemcomputer toonde ook aan dat stemcomputers met radiostraling uitzenden op wie er gestemd wordt.

Naar aanleiding van de ontstane onrust over stemcomputers heeft minister Nicolaï in december een onafhankelijke commissie benoemd onder leiding van oud-minister Korthals Altes. Deze zal in oktober aanbevelingen doen over de toekomst van het stemproces. Een subcommissie onder leiding van voormalig Tweede Kamerlid Loek Hermans kijkt terug en onderzoekt de besluitvorming rond stemcomputers.

---