Den Haag, 09-02-2007
De telex is dood, leve RTM
KPN trekt de stekker van de laatste telex uit het stopcontact. Na 73
jaar behoort de abonneetelegrafie in Nederland tot het verleden. De
telexapparatuur van de laatste tweehonderd klanten, voornamelijk uit
de financiële en de scheepvaartwereld, kan naar het museum. Maar
daarmee is het telexverkeer nog niet ten einde. Met een ADSL-lijn en
een pc of laptop kunnen berichten naar oude telexapparatuur in het
buitenland verzonden blijven worden. Ook kunnen telexberichten uit het
buitenland worden ontvangen. Net zo veilig en eenvoudig als met de
aloude `wortelenstamper,' zoals de bijnaam luidde van de oude
telexmachines vanwege hun vormgeving en het niet geringe geluid dat ze
produceerden.
De telex werd in 1933 in Nederland geïntroduceerd. Anders dan met
telegrafie gingen berichten niet eerst naar het telegraafkantoor om
vervolgens weer doorgeleverd te worden aan de geadresseerde. Abonnees
kregen een eigen directe verbinding met elkaar die liep via de
telefoonlijn. Voor wie met grote regelmaat berichten te verzenden had,
leverde dit een grote besparing aan tijd en arbeidskosten op. Met een
speciale op het telefoonnet aangesloten typemachine werden teksten
verstuurd naar een soortgelijke machine bij de ontvanger van het
bericht. Het zendsysteem was gebaseerd op de zogeheten Baudot-code die
slechts 32 verschillende combinaties kenden. Om toch alle 26 letters
uit het alfabet en de 10 cijfers te kunnen gebruiken, had de telex een
speciale letter/cijfer toets. Voordat een cijfer verstuurd kon worden
moest eerst de cijfertoets worden ingedrukt.
Ook hoofdletters ontbraken op de telex.
Vooral na de Tweede Wereldoorlog begon de telex aan een onstuimige
groei. Een Nederlandse vinding, TOR ofwel Telex Over Radio, maakte
vanaf 1950 zelfs telexverbindingen mogelijk met de Verenigde Staten.
De groei van het telexverkeer maakte het nodig een apart telexnet in
het leven te roepen naast het telefonienetwerk.
Zoals vaak is de nieuwere technologie een sluipmoordenaar. De telex
smoorde langzaam maar zeker het aloude telegrafieverkeer. Het laatste
telegraafkantoor sloot in 1973 terwijl tekstcommunicatie via de telex
iedere vijf jaar verdubbelde. Dezelfde wetmatigheid dook vanaf eind
zeventiger jaren echter ook voor de telex op. In 1980 werd onder de
naam Telefax het eerste fascimilé-apparaat in het assortiment van PTT
Telecommunicatie opgenomen. De invoering van een internationale
standaard zorgde vanaf 1983 voor een doorbraak. Tussen 1980 en 1988
nam het aantal faxapparaten toe van vijftienhonderd naar
vijftigduizend. Samen goed voor een miljoen getelekopieerde A-4'tjes
per week...
En daarmee begon de onvermijdelijke neergang van de telex. Vanaf 1987
ging het bergafwaarts.
Maar Real Time Messenger van leverancier EasyLink maakt dat het
telexverkeer alsnog aan een nieuw leven kan beginnen. Vooral in landen
waar onderhoud van moderne technologie een probleem vormt, zal de oude
telex zijn, naar actuele computersnelheden gemeten trage, maar
gedegen, tikwerk blijven verrichten.
De businessline Voice Services in de divisie Zakelijke Markt van KPN
blijft zijn klanten graag van dienst