De Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
der Staten-Generaal 2509 LV Den Haag
Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1 A Telefoon (070) 333 44 44
2513 AA S GRAVENHAGE Fax (070) 333 40 33
www.szw.nl
2513AA22XA
Contactpersoon Uw brief 2060705360
Doorkiesnummer Ons kenmerk ARBO/A&V/2007/1643
Faxnummer Datum 6 februari 2007
Onderwerp Kamervraag/vragen van het lid
Hierbij zend ik u de antwoorden op de Kamervragen van:
· het lid Bussemaker (PvdA) over de positie en arbeidsomstandigheden van Poolse
werknemers in Nederland (2060705360);
· het lid De Wit (SP) over Poolse werknemers die in Nederland onder gevaarlijke en
ongezonde arbeidsomstandigheden werken (2060705470);
· de leden Bussemaker en Heerts (PvdA) over de invulling van het begrip "werkgever"in
diverse sociale wetten (2060705770);
· het lid Ulenbelt (SP) over een Poolse werknemer die bedolven is geraakt onder een
instortende muur (2060705890).
De antwoorden op de Kamervragen van:
· het lid Ulenbelt (SP) over de verantwoordelijkheid voor een dodelijk ongeval bij de
producent van betonnen prefab elementen (2060705750) en.
· het lid Van Hijum (CDA) over arbeidsomstandigheden van Poolse werknemers in
Nederland (2060705740)
ontvangt u op een later tijdstip omdat beantwoording meer tijd vergt.
De Staatssecretaris van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(H.A.L. van Hoof)
Ons kenmerk ARBO/A&V/2007/1643
2060705360
Vragen van het lid Bussemaker (PvdA) aan de staatssecretaris van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid over de positie en arbeidsomstandigheden van Poolse werknemers in
Nederland. (Ingezonden 11 januari 2007)
1
Bent u bekend met de tv-uitzending 1) over het ronselen van Poolse werknemers door
uitzendbureaus om in Nederland te werken onder gevaarlijke omstandigheden?
Antwoord 1
Ja.
2
Wat is uw algemene oordeel over de situaties die hier geschetst worden? Vindt u het
toelaatbaar dat Polen zonder enige bescherming onveilig werk moeten verrichten en op die
wijze tot tweederangs werknemers worden gedegradeerd?
Antwoord 2
De Arbowet en -regelgeving is onverkort van toepassing op werkgevers en werknemers in
Nederland. De nationaliteit van een bedrijf, de nationaliteit van de werkgever of de
werknemers doet niet terzake. Uitgangspunt van de Arbowet is dat de situatie waarin gewerkt
wordt veilig moet zijn voor iedereen die werkt.
3
Kunt u bevestigen dat de afgelopen jaren drie Polen bij werkzaamheden in Nederland zijn
omgekomen? In welke situaties en welke sectoren was dat? Heeft dit geleid tot een boete voor
de werkgever? Zo ja, van welke orde?
Antwoord 3
In 2005 en 2006 zijn vijf Polen bij werkzaamheden in Nederland omgekomen. De ongevallen
vonden plaats in de sectoren recycling van afval, lasinrichtingen, betonindustrie, koelhuizen en
energiebedrijven. In één zaak loopt het onderzoek van de Arbeidsinspectie nog. In één zaak is
geen boeterapport opgemaakt. In de overige drie zaken zijn twee processen-verbaal en één
boeterapport opgemaakt. Hiervan is één strafzaak geseponeerd, in één zaak heeft het openbaar
ministerie nog geen vervolgingsbeslissing genomen en in één zaak is een kennisgeving van
een bestuurlijke boete van 8.100,-- uitgegaan.
---
Ons kenmerk ARBO/A&V/2007/1643
4
Welke andere gevallen van het overtreden van de Nederlandse wetgeving en
arbeidsvoorwaarden ten aanzien van Polen en andere werknemers uit de MOE-landen zijn er
over de afgelopen jaren bekend bij de Arbeidsinspectie?
Antwoord 4
Met betrekking tot de Arbeidsomstandighedenwet worden overtredingen door de
Arbeidsinspectie niet geregistreerd op het land van herkomst van de eventueel betrokken
werknemers. Bij de registratie van ongevallen hanteert de Arbeidsinspectie met betrekking tot
de etniciteit van slachtoffers een indeling die vastlegt of de slachtoffers uit een EU-land komen
of van buiten de EU afkomstig zijn. Op basis van individueel dossieronderzoek is vast komen
te staan dat in 2005 en 2006 naast de eerder genoemde dodelijke slachtoffers uit Polen, er nog
twee dodelijke slachtoffers uit MOE-landen (beiden Litouwers) afkomstig zijn.
5
Hoe denkt u dergelijke misstanden tegen te gaan? Blijft de Arbeidsinspectie betrokken
bedrijven vanwege het risico van herhaling intensief volgen? Betrekt u een en ander bij de
gesprekken met sociale partners over de controle op de handhaving en naleving?
Antwoord 5
Bij het constateren van wetsovertredingen volgt de Arbeidsinspectie het bedrijf tot alle
overtredingen zijn opgeheven. Bij recidive worden hogere boetes opgelegd . De
Arbeidsinspectie besteedt de meeste aandacht aan bedrijfstakken met de hoogste risico's en het
laagste nalevingniveau.
De Arbeidsinspectie voert halfjaarlijks overleg met werkgevers- en werknemersorganisaties. In
dit overleg wordt gesproken over de voortgang van de uitvoering van het Jaarplan en de
inspectie-projecten. Voor zover relevant wordt in dit overleg door de genoemde organisaties
melding gemaakt van misstanden.
6
Hoe denkt u de constructie met onderaannemers tegen te gaan, gezien het feit dat hierbij een
extra risico kan ontstaan van het overtreden van vastgestelde wetten en arbeidsvoorwaarden?
Antwoord 6
Het werken met onderaannemers is legitiem. Veel ondernemingen maken gebruik van externe
bedrijven voor de uitvoering van taken (zoals catering, beveiliging, drukkerijen,
koeriersdiensten, installatie- en onderhoudsbedrijven). Vooral in de bouwsector is sprake van
onderaanneming, waarbij op de bouwplaats meerdere onderaannemers en hun werknemers
werkzaam zijn.
1) Netwerk, 9 januari 2007
---
Ons kenmerk ARBO/A&V/2007/1643
2060705470
Vragen van het lid De Wit (SP) aan de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
over Poolse werknemers die in Nederland onder gevaarlijke en ongezonde
arbeidsomstandigheden werken. (Ingezonden 11 januari 2007)
1.
Vindt u het aanvaardbaar dat vier van de dertien benaderde uitzendbureaus 1) bereid waren
Poolse werknemers uit te zenden terwijl het vooraf duidelijk was dat er onvoldoende
veiligheidsmaatregelen aanwezig zouden zijn? Zo ja, waarom? Zo neen, welke maatregelen
gaat u treffen?
6
Bent u bereid om de Arbeidsinspectie actief te laten controleren of uitzendbureaus waarborgen
dat hun medewerkers alleen worden uitgezonden naar opdrachtgevers die de
Arbeidsomstandighedenwet naleven? Zo ja, hoe en wanneer? Zo neen, waarom niet en hoe
wilt u dan voorkomen dat mensen via uitzendbureaus op onveilige en ongezonde werkplekken
komen te werken?
Antwoorden 1 en 6
Op basis van de Arbeidsomstandighedenwet- en regelgeving (Arbowet) is de inlener de
werkgever van de uitzendkracht. Op de inlener (feitelijke werkgever) rust de zorgplicht om zo
goed mogelijke arbeidsomstandigheden te bewerkstelligen binnen zijn organisatie. Hij doet dit
op basis van een risico-inventarisatie en evaluatie (ri&e). De inlener is verplicht een onderdeel
van de ri&e (beschrijving van de gevaren en risicobeperkende maatregelen en van de risico's
voor de werknemers op de arbeidsplaats) tijdig te verstrekken aan de uitlener (het
uitzendbureau). Deze wettelijke verplichting is gebaseerd op de EU-richtlijn A-typische
arbeidsrelaties1. Het uitzendbureau dient deze informatie aan de uitzendkracht te verstrekken.
Daarnaast moet het uitzendbureau de uitzendkracht informatie verschaffen over de
beroepskwaliteiten die voor de uitzendbaan vereist zijn. Deze verplichtingen voor
uitzendbureaus zijn neergelegd in de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs
(Waadi).
De Arbeidsinspectie zal nog dit jaar een project uitvoeren gericht op arbeidsomstandigheden
van buitenlandse uitzendkrachten.
1 Richtlijn nr. 91/383/EG van de Raad van de Europese Gemeenschappen van 25 juni 1991 ter bevordering van de
verbetering van de veiligheid en de gezondheid op het werk van de werknemers met arbeidsbetrekkingen voor
bepaalde tijd of uitzendarbeidsbetrekkingen (Pb EG L 206).
---
Ons kenmerk ARBO/A&V/2007/1643
2
Deelt u de mening van FNV Bondgenoten dat er veel ongelukken gebeuren in niet legale
arbeidsverhoudingen waardoor er geen betrouwbare cijfers zijn over het aantal ongelukken als
gevolg van onveilige werksituaties? Zo ja, wat is uw oordeel? Zo neen, waarom niet?
Antwoord 2
Er wordt actief opgetreden tegen niet legale arbeidsverhoudingen op basis van de Wet Arbeid
Vreemdelingen. Als een ongeval plaatsvindt waarbij een illegale werknemer het slachtoffer is,
handhaaft de Arbeidsinspectie zowel de Arbeidsomstandighedenwet als de Wet Arbeid
Vreemdelingen. Verondersteld mag worden dat dergelijke ongevallen vaak niet gemeld
worden aan de Arbeidsinspectie. Daardoor zijn geen betrouwbare cijfers te geven over het
aantal ongevallen waarbij illegale werknemers betrokken zijn.
3
Wat is uw oordeel over de waarneming dat opdrachtgevers via constructies met
onderaannemers niet of nauwelijks aansprakelijk kunnen worden gehouden voor ongelukken?
Antwoord 3
Uitgangspunten van de Arbowet- en regelgeving zijn de arbeidsplaats en de daar actieve
werkgever(s). De (feitelijke) werkgever is verantwoordelijk voor de veiligheid op de
arbeidsplaats en de deugdelijkheid van de arbeidsmiddelen. Daarbij is het niet van belang of de
arbeidsplaats zich in het bedrijf van de werkgever bevindt of elders. Ook is het niet van belang
of gebruik wordt gemaakt van eigen arbeidsmiddelen, dan wel middelen die zijn gehuurd of ter
beschikking zijn gesteld door derden.
Deze verantwoordelijkheid voor de feitelijke werkgever vloeit voort uit de Europese
Kaderrichtlijn arbeidsomstandigheden (artikel 3)2. Als de opdrachtgever/hoofdaannemer zelf
werkzaamheden laat verrichten op de arbeidsplaats met ter beschikking gesteld personeel is
hij/zij inlener. Op basis van artikel 1 van de Arbowet is hij/zij aan te merken als (feitelijke)
werkgever.
Als de opdrachtgever/hoofdaannemer een doorslaggevende invloed heeft op de op de
arbeidsplaats werkzame personen (instructies met betrekking tot de dagelijkse activiteiten:
wat, hoe, wanneer) en de verstrekking van materiaal, arbeidsmiddelen en persoonlijke
beschermingsmiddelen, is hij/zij aan te merken als feitelijke werkgever. Er is dan sprake van
een gezagsrelatie tussen opdrachtgever/hoofdaannemer en de op de arbeidsplaats werkzame
personen (arbeid onder gezag in de zin van artikel 1 Arbowet).
Dit is de basis voor de handhaving van de Arbeidsinspectie.
2 Richtlijn nr. 89/391/EEG van de Raad van de Europese Gemeenschappen van 12 juni 1989 betreffende de
tenuitvoerlegging van maatregelen ter verbetering van de veiligheid en gezondheid van de werknemers op het
werk.
---
Ons kenmerk ARBO/A&V/2007/1643
4.
Bent u bereid in kaart te brengen hoe vaak Poolse- en andere buitenlandse werknemers (al dan
niet via uitzendbureaus) worden ingezet voor werk onder onveilige en ongezonde
arbeidsomstandigheden? Zo ja, hoe en op welke termijn? Zo neen, waarom niet?
Antwoord 4
Op basis van de huidige onderzoeken op arbeidsomstandighedenterrein en de beschikbare
informatie van de Arbeidsinspectie zijn deze gegevens niet op te leveren. De Arbeidsinspectie
zal nog dit jaar een project uitvoeren gericht op arbeidsomstandigheden van buitenlandse
uitzendkrachten.
5
Bent u bereid om op korte termijn maatregelen te treffen om te voorkomen dat Poolse- en
andere buitenlandse werknemers gebruikt worden voor werk onder onveilige en ongezonde
arbeidsomstandigheden? Zo ja, welke maatregelen? Zo neen, waarom niet?
Antwoord 5
Slechte arbeidsomstandigheden worden in eerste instantie via controle en bestuurlijke
handhaving aangepakt door de Arbeidsinspectie. De AI heeft ook eigen strafrechtelijke
bevoegdheden op grond van de Arbowet (artikelen 32 (recidive) en 33 (zeer ernstige
overtredingen)). Hetzelfde geldt ook voor de Arbeidstijdenwet.
Daar waar sprake is van crimineel ondernemerschap ofwel malafide intermediairs, is
strafrechtelijk onderzoek door de SIOD naar uitbuiting van arbeiders met een strafbedreiging
van maximaal 8 jaar gevangenisstraf mogelijk. De SIOD heeft met de Arbeidsinspectie
afspraken gemaakt om signalen over uitbuiting bij de SIOD te melden.
Strafrechtelijke onderzoeken naar uitbuiting richten zich op verdachten die inbreuk maken op
de geestelijke en lichamelijke integriteit van arbeiders door deze bijvoorbeeld onder (extreem)
slechte arbeidsomstandigheden, met slechte arbeidstijden en tegen lage beloning te werk te
stellen. Binnen het domein van SZW verricht de Sociale Inlichtingen en Opsporingsdienst
(SIOD) deze strafrechtelijke onderzoeken. De SIOD heeft vier van dergelijke onderzoeken in
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid