Gemeente Gouda
persbericht: graf stichter jeruzalemkapel gijsbrecht raet gevonden
(18-01-2007)
Bij werkzaamheden in het huis naast de Jeruzalemkapel is
hoogstwaarschijnlijk het graf en delen van het skelet van priester
Gijsbrecht Willemz Raet (stichter van de kapel) aangetroffen. De
werkzaamheden, uitgevoerd door de gemeentelijk archeoloog, waren
bedoeld om te bepalen of het graf nog in de bodem aanwezig was.
Wethouder Arnout Menkveld vindt het een belangrijke aanvulling op het
geschiedenisverhaal van Gouda: We krijgen een steeds completer beeld
van de ontwikkeling van onze stad. We weten nu dat de mens en het
gebouw weer bij elkaar zijn, opnieuw een bewijs van onze
cultuurhistorische rijkdom.
De beenderen, waaronder een schedel, zijn niet in het graf zelf
aangetroffen, maar in een kuil direct daarnaast. Het lijkt erop dat
het graf in het begin van de vorige eeuw is leeggegraven, waarna de
beenderen zijn verzameld en herbegraven. De werkzaamheden in het huis
vinden plaats in het kader van het project Cultureel en Havenkwartier.
Het is de bedoeling de vindplaats van het graf blijvend zichtbaar te
maken.
Jeruzalemkapel
De Jeruzalemkapel in Gouda is uniek in Nederland, het is de enige nog
bestaande Jeruzalemkapel. De kapel is gebouwd tussen 1497 en 1504,
toen het altaar werd gewijd. Net als andere kapellen in Nederland was
de aanleiding een goed verlopen bedevaart naar Jeruzalem. Als dank
voor de behouden terugkeer werden kapellen gesticht door groepen
Jeruzalemvaarders. De Goudse Jeruzalemkapel is ook gesticht naar
aanleiding van een bedevaart, maar bijzonder is dat het in dit geval
maar één opdrachtgever en financier was: Gijsbrecht Willemsz Raet.
In 2000 is de restauratie van de kapel gestart en deze is nu bijna
klaar.
Gijsbrecht Raet
Priester Gijsbrecht Willemsz Raet was vicaris van de Sint Janskerk en
een vermogend man. Tussen 1478 en 1487 ging hij op bedevaart naar
Jeruzalem, waar hij de Heilige-Grafkerk heeft bezocht. Hij was daar zo
van onder de indruk dat hij na zijn terugkeer besloot een kleinere
versie van de kapel van die kerk in Gouda te plaatsen, voor eigen
rekening.
Na zijn dood op 28 mei 1511 is Gijsbrecht Raet begraven in het
rechthoekige deel van zijn eigen Jeruzalemkapel. Rond 1586, toen het
pand als aalmoezenierskantoor in gebruik genomen werd, is zijn
grafsteen verwijderd en verplaatst naar de Sint Janskerk. Een deel van
die grafsteen van zwarte hardsteen is te zien in de vloer van één van
de ruimtes in het museumgoudA. Het betreft een stuk van 1,25 x 1,56
meter, de oorspronkelijke steen was vermoedelijk bijna twee keer zo
groot. De bewerkte koperen platen die op de grafzerk bevestigd waren
(4 hoekplaten en een middenstuk) zijn in het Rijksmuseum in Amsterdam
te bewonderen. Het rechthoekige deel van de Jeruzalemkapel is in de
18e eeuw gesloopt om plaats te maken voor een woonhuis. Dat huis is
destijds op de oude funderingen van de kapel geplaatst. Uit
archeologisch onderzoek in de naastgelegen 12-hoekige kapel blijkt dat
op een diepte van 80 cm beneden de vloer al Middeleeuws muurwerk
aanwezig is. Hieruit kan worden opgemaakt dat het graf niet veel
dieper zal hebben gelegen, in elk geval niet de bovenkant.
Onderzoek
Nader onderzoek moet volledige zekerheid bieden. Was het een man of
een vrouw en wat was de leeftijd? Zijn er sporen van ziektes en heeft
de persoon zwaar lichamelijk werk verricht? Was de persoon welgesteld?
Door het gebit te onderzoeken op cariës kan vastgesteld worden of de
persoon suiker gebruikte. Suiker was een luxe in die tijd. De uitkomst
van deze vragen ligt voor de hand, als het inderdaad om Gijsbrecht
Raet gaat: dan is het een man van 50+ die weinig zwaar werk heeft
verricht. Beantwoording van deze vragen vraagt naar verwachting enige
weken.
Jeruzalemkapel, onderdeel Cultureel en Havenkwartier
In 2004 heeft de gemeenteraad van Gouda het Projectprogramma Cultureel
en Havenkwartier vastgesteld. Met de projecten wil de gemeente de
historische binnenstad aantrekkelijker maken voor de bewoners van
Gouda en bezoekers. Het cultuurhistorisch erfgoed is daarbij een
belangrijke pijler. Eén van de projecten van het Cultureel en
Havenkwartier is de ontwikkeling van het Cultureelkwartier tot een
levendig trefpunt met een breed aanbod aan culturele
publieksactiviteiten. De vondst van het graf van Raet na 495 jaar
geeft het cultuurhistorisch erfgoed weer een diepere dimensie.
Het archeologische onderzoek is ook op locatie te zien. Donderdag 25
januari is de vindplaats ook toegankelijk voor het publiek. Tussen
12.30 uur en 18.00 uur is het publiek welkom en de stadsarcheoloog zal
daarbij aanwezig zijn.