Gemeente Leeuwarden

NIEUWJAARSTOESPRAAK BURGEMEESTER GEERT DALES Leeuwarden, 2 januari 2007

Tbv de media:

1. alleen het uitgesproken woord geldt als de werkelijke toespraak. Een versie van de uitgesproken toespraak wordt na afloop geplaatst op www.leeuwarden.nl
2. embargo tot 2 januari 2007 om 20.00 uur.

Dames en heren,

U zag zojuist beelden van een aantal gebeurtenissen uit het afgelopen jaar. Maar er was natuurlijk nog veel meer. De nationale viering van bevrijdingsdag, de eerste naturalisatiedag, de eerste veteranendag. Leeuwarden verwelkomde zijn 92000ste inwoner. Er kwamen meer dan 600 nieuwe huizen gereed en de rijkssubsidie voor de aanleg van de Haak om Leeuwarden kwam rond. We tekenden met de drie hogescholen en de provincie de samenwerkingsovereenkomst over de realisatie van de kenniscampus. Het zwembad Kalverdijkje werd opgeleverd en onder het Oldehoofsterkerkhof opende een nieuwe parkeergarage zijn poorten. De stedelijke vernieuwing in de Vrijheidswijk kwam in een stroomversnelling en de wijk Achter de Hoven/Vegelinbuurt had de primeur van eerste Nederlandse wijk die na een succesvolle vernieuwingsoperatie kon worden afgevoerd van de VROM-lijst van 56 achterstandswijken in de grote steden. Leeuwarden werd ook veiliger. Minder inbraken, minder autokraken, minder straatroven en geen enkel dodelijk slachtoffer van een geweldsmisdrijf. Met onze brede aanpak voor een grotere veiligheid hebben we het leven van tal van Leeuwarders kunnen veraangenamen.

Niet alles gaat goed. Sommige dingen mislukken of duren te lang. Ook leiden gemeentelijke beslissingen soms tot onbegrip, boosheid en verzet. Zoals het besluit tot vestiging van de unit voor verstrekking van heroïne onder medisch toezicht. De veiligheid is zeer gebaat bij die voorziening. De overlast die zwaarverslaafden op straat veroorzaken zal er drastisch door verminderen en drugsgerelateerde criminaliteit neemt af. Maar zo'n voorziening moet wel ergens in de stad worden gevestigd en natuurlijk wil niemand die in zijn buurt. Het gemeentebestuur begrijpt heel goed dat de bewoners van het Vliet zich zorgen maken. Maar nu de knoop is doorgehakt en er op democratische wijze een besluit is gevallen, moet er een moment komen om het verzet te staken. Geef het gemeentebestuur het vertrouwen dat die zaak goed wordt geregeld en dat er onmiddellijk wordt ingegrepen als zich daar problemen voordoen. Ik zal me daar, samen met het college, hard voor inzetten.

De grote brand die gisternacht hier om de hoek heeft gewoed was een heel slecht begin van het nieuwe jaar. Ik wens de restauranthouder, de bewoners van de getroffen panden en de aanpalende winkeliers die eveneens schade hebben geleden veel sterkte en hoop dat het hen lukt snel de draad weer op te pakken. Kijkend naar die brand moest ik uiteraard denken aan de ondergang van winkelcentrum Bilgaard, een paar maanden geleden. Inmiddels wordt hard gewerkt aan de voorbereiding voor de wederopbouw. Ik hoop dat het hoge tempo van plannenmaken wordt vastgehouden en dat de herstart snel een feit is. Dat centrum moet terug in Bilgaard, als trefpunt voor de wijk, met een veel grotere rol dan boodschappen doen alleen. Die wederopbouw staat prominent op de actielijst 2007 van het College van B&W. Die lijst is overigens lang, want wij barsten van de ambities. De collegeleden zullen er zo dadelijk via het beeldscherm een paar uitlichten.

In 2006 is het inwonertal van de provincie Fryslân gestegen van 642.230 tot 642.232. Twee meer dan een jaar geleden. Het zou mij niet verbazen als die twee hier vanavond in de zaal zitten. Wolkom yn Fryslân! Het inwonertal van Leeuwarden gaf een heel ander beeld te zien. Een stijging van ruim een half procent, meer dan het Nederlandse gemiddelde. Wij kregen er in 2006 netto 530 inwoners bij, vooral doordat er zich meer mensen in de gemeente vestigden dat er vertrokken. Het is aangenaam wonen in de gemeente Leeuwarden! Ook verder kunnen we terugkijken op een goed jaar: de werkgelegenheid steeg, de werkloosheid nam af, het aantal bijstandsuitkeringen daalde en het gemiddelde inkomen van de Leeuwarder ging omhoog. Het ene na het andere project werd in uitvoering genomen, verder ten uitvoer gebracht of afgerond. Er zit veel beweging in de stad, het gaat goed met Leeuwarden!

Maar dat gaat niet vanzelf. Er moet kei- en keihard voor worden gewerkt en het zal steeds moeilijker worden. Demografen voorspellen een krimp van de Nederlandse bevolking. In Limburg is dat al een feit, Friesland is er in 2006 ternauwernood aan ontsnapt. Groei is voorbehouden aan de sterkste centra, de rest kan zich opmaken voor verdunning. Het zal dus steeds moeilijker worden om voldoende massa te genereren die nodig is om de dynamiek in het stedelijk leven te houden en te voorkomen dat het in Leeuwarden dood in de pot wordt.

De centrale overheid wil vanuit Den Haag nog wel eens met specifiek beleid voor zwakke regio's of steden, de helpende hand bieden. Het is maar de vraag of wij op die met name financiële steun kunnen blijven rekenen. De kans dat die zich blijven aanbieden zal alleen maar afnemen. Leeuwarden, maar datzelfde geldt ook voor Friesland als geheel, zal het trouwens toch al meer van haar eigen kracht moeten hebben. Al langere tijd zien we een verschuiving van het zwaartepunt van beleid en uitvoering van het rijk naar de gemeenten. De Wet Werk en Bijstand gaf de gemeenten enkele jaren geleden de verantwoordelijkheid voor het verstrekken van uitkeringen en de reïntegratie van uitkeringsgerechtigden in het arbeidsproces. De nieuwe Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning betekent opnieuw een enorme overheveling van taken, bevoegdheden en financiële verantwoordelijkheid van rijk naar gemeenten. En we zagen die verschuiving ook op het vlak van onderwijshuisvesting, van inburgering en van veiligheid. Dit proces gaat onverminderd voort. Daarom is de kwaliteit van het lokale bestuur van grotere betekenis dan ooit. Gemeenten moeten het voor hun groei en bloei in toenemende mate hebben van hun eigen economische, sociale en culturele kracht. We zien nu al dat de sterkere steden en regio's steeds meer hun eigen gang gaan en minder geneigd zijn zich in te passen in landelijk gestuurde programma's. De geleidelijke desintegratie van het Grotestedenbeleid , dat Leeuwarden veel voordeel bracht, is daarvan een treffend voorbeeld. Het besturen van gemeenten, zeker van grotere gemeenten, wordt steeds meer een survival of the fittest, waarbij de stedelijke gebieden met de grootste economische en sociale dynamiek uiteraard het beste zullen scoren.

Voor Leeuwarden wordt dit een hele zware opgave, want veel comparatieve voordelen hebben we niet. Daar komt bij dat wij, naast de gevolgen van een dreigende bevolkingskrimp en tanende invloed van gunstig rijksbeleid, ook van doen hebben met een te laag ontwikkeld besef dat er in de provincie Fryslân maar één stedelijke kern is die op landelijke schaal meetelt. Het in ieders belang om die ene stad ook volop de kans te geven om zich op dat landelijke toneel te ontwikkelen tot een speler van formaat. Nu nog kan Leeuwarden , hoewel in inwonertal de 31e gemeente van Nederland, meedoen uit erkenning van onze centrumrol, met bijbehorende grootstedelijke problematiek. En omdat we nu eenmaal de provinciehoofdstad zijn. Maar juist dat zijn de factoren die straks voor het kabinet veel minder tellen. Het komt dan vooral aan op economisch en sociaal gewicht, op substantiële bevolkingsaantallen, op dynamiek in het stedelijk leven en concentratie, taakverdeling, specialisatie. Op sterke steden en sterke regio's. En op regionale afspraken over wie waar het best in is en over hoe je elkaars positie daarin kunt versterken. Ruimte bieden aan de kansrijkste kernen. De samenwerking tussen de vier grote Brabantse gemeenten is wat dat betreft een lichtend voorbeeld. Niet voor niets gaat het daar zo goed.

In Friesland regeert helaas nog teveel de ideologie van de pepernoten. Iets in de één of andere hoek. Het scheelde maar een haar of het beleid om grootschalige bedrijvigheid en voorzieningen te concentreren in Leeuwarden was in het nieuwe provinciale Streekplan van Fryslân om zeep geholpen. En toen een gedeputeerde recent even uit zijn slof schoot omdat de bouw van het nieuwe provinciehuis hem te lang duurde, was Drachten er als de kippen bij om zich aan te bieden als de nieuwe vestigingsplaats. Overal in Fryslân schieten de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden als paddestoelen uit de grond, maar met Leeuwarden wordt die samenwerking niet gezocht. Us Haadstêd is meer een opschrift op de toegangsborden tot Leeuwarden, dan dat het in de harten en hoofden van onze provinciegenoten zit. Liever her en der pepernoten dan met elkaar één grote dikke gevulde koek.

Het roer moet om. Twintig tot vijftig procent van de werkende bevolking van de om Leeuwarden liggende gemeenten verdient zijn brood in onze stad. Honderdduizenden Friezen bezoeken Leeuwarden voor de winkels, de cultuur, de zorg en het uitgaansleven. Ze zijn hier allemaal van harte welkom. Onze maatschappelijke opvang staat open voor de hele regio. En waar wij kunnen, levert Leeuwarden de expertise om gezamenlijke belangen te behartigen. Een sterk Leeuwarden is dus een gedeeld belang. In Fryslân is de basis te smal om elkaar te beconcurreren. Je loopt er elkaar mee voor de voeten. Het leidt tot onnodig energieverlies. Wij moeten het hebben van concentratie en van samenwerking. Lit ús mei-elkoar oparbeidzjen! Het gemeentebestuur van Leeuwarden zal in 2007 dan ook met alle geïnteresseerde Friese gemeenten gesprekken aangaan om die samenwerking te zoeken en uit te diepen. Wij hopen dat die handschoen serieus wordt opgepakt.

Met het uitspreken van deze hoop wens ik u allen een heel voorspoedig nieuw jaar!

Het is met genoegen dat ik vandaag namens het Gemeentebestuur vier Leeuwarders mag onderscheiden voor hun grote verdiensten. Ik nodig deze vier Leeuwarders van harte uit op het podium te komen. Het gaat om Kees Engelmoer, Ad Fahner, Jesse Wassenaar en Klaas Hoekstra. Ik wil het Team Unity vragen mij bij de onderscheiding behulpzaam te zijn.

Kees Engelmoer (Geert, man is 90 jaar oud en komt in rolstoel op podium. Zijn zoon is bij hem)

Kees Engelmoer was als lid van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten actief betrokken bij het Leeuwarder verzet tegen de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog en betrokken bij de bevrijding van Leeuwarden. Tot voor kort heeft hij voor talloze klassen uit het basis- en voortgezet onderwijs rond de meidagen verteld over de bezetting, de jodenvervolging, het verraad en het verzet. Hij vertelde inleidende verhalen voor schoolgroepen die het Verzetsmuseum Friesland bezochten en reisde met groepen naar Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Ook trad hij meer dan eens op als gastspreker bij de adoptieplechtigheid rondom het Joods monument aan het Jacobijner Kerkhof. Op boeiende wijze heeft hij zijn ervaringen en kennis gedeeld met heel veel leerlingen zonder zichzelf daarbij op de borst te slaan. Het is zeer indrukwekkend dat hij met al zijn ervaringen geen opgeblazen vechtjas is geworden maar een bescheiden, vooral vriendelijk en genuanceerd mens.

Kees Engelmoer, voor uw zeer persoonlijke en jarenlange voorlichting over de Tweede Wereldoorlog aan vele jongeren heeft het Gemeentebestuur van Leeuwarden besloten u het Gouden Leeuwtje toe te kennen.

Ad Fahner en Jesse Wassenaar

Zie je Jesse Wassenaar dan is Ad Fahner nooit veel verder weg dan een paar meter en omgekeerd. Vandaar dat ik mij in mijn woorden tot u als onverbiddelijke twee-eenheid richt.

Jesse Wassenaar en Ad Fahner zijn vanaf de beginjaren "90 intensief betrokken bij de geschiedenis van Leeuwarden. U bent smeerolie voor de stadsgeschiedschrijving door uw buitengewoon actieve bijdrage aan de Leeuwarder Historische Vereniging Aed Levwerd en de jaarlijkse Open Monumentendag. U wandelt per jaar tientallen keren met allerlei groepen door de historische binnenstad van Leeuwarden. U beijvert zich voor het terugbrengen van vroegere muurreclames op panden en oude benamingen van straten in de binnenstad. U treedt op als hoeders van de stadstaal It Liwadders. Jesse Wassenaar maakt zich verdienstelijk als hulpkoster van de Grote of Jacobijnerkerk en de Waalse Kerk. Ad Fahner geldt als deskundige op het gebied van Friese kerkorgels. Hij is ruim 10 jaar secretaris van de Orgelsstichting Organum Frisicum. U treedt samen jarenlang wekelijks op in het zeer populaire Mercurius radio en tv programma "Leeuwarden Toen". Door uw belangenloze inzet draagt u op bijzondere wijze bij aan promotie van Leeuwarden.

Jesse Wassenaar en Ad Fahner, voor uw jarenlange betrokkenheid bij en voorlichting over de historie van Leeuwarden heeft het Gemeentebestuur van Leeuwarden besloten u beiden het Gouden Leeuwtje toe te kennen.

Klaas Hoekstra, Leeuwarden

De heer Klaas Hoekstra heeft in 1984, samen met zijn vrouw Jannie, de Chauffeursvereniging Friesland te Leeuwarden opgericht. Hij is tot op de dag van vandaag de drijvende kracht van de vereniging: hij legt contacten met het bedrijfsleven, de overheid, doet de boekingen voor de scholen, zorgt voor inzet van de wagens en de mensen en regelt financiën en subsidies. Hij zet zich actief in ten behoeve van het vergroten van de verkeersveiligheid in Nederland. Hij startte in 1993 een voorlichtingsproject aan leerlingen van basis- en middelbare scholen. Aanvankelijk in Friesland, thans in geheel Nederland. Met behulp van inmiddels drie trucks met oplegger geeft de Chauffeursvereniging Friesland zeer realistische verkeersvoorlichting aan jongeren. Daarbij wordt vooral aandacht geschonken aan het uitzwenken en de dode hoekproblematiek bij vrachtwagens. Zijn jarenlange en tomeloze inzet bij de chauffeursvereniging is de verkeersveiligheid zeer ten goede gekomen.

Klaas Hoekstra, voor uw jarenlange betrokkenheid ten behoeve van de verkeersveiligheid heeft het Gemeentebestuur van Leeuwarden besloten u het Gouden Leeuwtje toe te kennen.


---- --