Erasmus MC
08-12-2006: Stresshormoon en hartslag geen
goede voorspellers voor ontstaan antisociaal gedrag
Dit persbericht betreft een promotie aan de Erasmus Universiteit
Rotterdam
Rotterdam, 8 december 2006 - Anders dan vaak genoemd en recent nog in
het nieuws kwam, blijken het stresshormoon cortisol en hartslag geen
goede voorspellers voor het ontstaan van antisociaal gedrag bij
jongeren. Dit zegt F. Sondeijker van de afdeling kinder- en
jeugdpsychiatrie van het Erasmus MC in haar proefschrift, waarop zij
vandaag promoveert aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Het menselijk lichaam kent twee grote stress-systemen: de
hypofyse-hypothalamus-bijnier as (HPA-as) en het autonome zenuwstelsel
(AZS). Verminderde activiteit van deze systemen wordt vaak in verband
gebracht met het ontstaan van gedragsproblemen. De activiteit van de
HPA-as kan gemeten worden aan de hand van de hoeveelheid cortisol,
beter bekend als het stresshormoon, in het speeksel. Hartslag wordt
vaak gezien als een goede indicatie voor het functioneren van het AZS.
Volgens twee invloedrijke theorieën ('sensation-seeking theory' en
'fearlessness theory') lopen jongeren met lage cortisol waarden en/of
een lage hartslag een groter risico om gedragsproblemen te gaan
vertonen. Deze jongens en meisjes zouden te weinig prikkels ervaren en
daarom op zoek gaan naar risico's, vaak 'sensatie zoeken' genoemd.
Daarnaast zouden deze jongeren minder bang zijn voor de gevolgen van
hun daden waardoor ze eerder geneigd zouden zijn tot het vertonen van
agressief of antisociaal gedrag.
Sondeijker vindt in haar onderzoek geen aanwijzingen voor deze
theoriën. Haar onderzoek maakte onderdeel uit van TRAILS, een grote
representatieve studie naar de geestelijke en sociale ontwikkeling van
kindertijd tot volwassenheid in de normale bevolking. TRAILS wordt
uitgevoerd in het noorden van het land door een samenwerkingverband
van onderzoekers van het Universitair Medisch Centrum Groningen en
Erasmus MC, waaraan tevens onderzoekers uit Nijmegen en Utrecht
meewerken.
Zowel een lage hoeveelheid van het stresshormoon cortisol als een lage
hartslag blijken geen goede voorspeller voor latere gedragsproblemen.
Dit is in tegenspraak met wat men tot op heden altijd heeft gedacht.
Echter moet wel worden opgemerkt dat eerder onderzoek vooral gedaan is
in kleinere groepen jongeren die reeds langere tijd bekend waren met
gedragsproblemen. Het onderzoek van Sondeijker is uniek door de omvang
van de onderzoeksgroep en doordat het jongeren uit de algemene
bevolking betreft. Hierdoor zijn de bevindingen goed vertaalbaar naar
jongeren in het algemeen.
Opvallend is dat Sondeijker wél vindt dat jongeren die al langere tijd
gedragsproblemen vertonen en daarbij lage cortisol waarden hebben, een
slechtere prognose hebben. Met andere woorden, weinig van het
stresshormoon cortisol in het lichaam is eerder een gevolg van
gedragsproblemen dan een oorzaak. Deze bevinding verklaart de
voorspellende waarde van het stresshormoon in eerdere (klinische)
studies.
Sondeijker vraagt zich af of het niet tijd wordt voor nieuwe theorieën
met betrekking tot de rol van stresshormonen en die van het autonome
zenuwstelsel bij het ontstaan van gedragsproblemen.
---
Het Erasmus MC maakt deel uit van de Nederlandse Federatie van
Universitair Medische Centra (NFU). De NFU is een samenwerkingsverband
van de acht universitair medische centra. (UMCs) in Nederland en heeft
als algemene doelstelling het behartigen van de gezamenlijke belangen
van de UMCs. Andere UMCs die deel uitmaken van de NFU zijn het AMC,
azM, LUMC, UMCG, UMC St Radboud, UMC Utrecht en VUmc. In totaal zijn
60.000 medewerkers verbonden aan de acht UMCs.