SGP
04 - 12 - 06 | Goed asielbeleid levert maatwerk
Afgelopen vrijdag werd een ongewoon debat gehouden over een
controversieel onderwerp: een generaal pardon voor een bepaalde groep
asielzoekers. Normaliter worden tijdens de onderhandelingen over een
nieuw kabinet zulke debatten niet gevoerd. Nu wel. De reden was dat er
na de verkiezingen een nipte meerderheid ontstaan was om alsnog een
generaal pardon te verlenen aan de groep die onnauwkeurig aangeduid
wordt als âde 26.000 gezichtenâ.
Onze asielwetgeving is gestoeld op herbergzaamheid, barmhartigheid,
rechtvaardigheid. Die noties vinden hun neerslag in de beslissingen
over individuele asielzoekers. Het is de taak van de Kamer om te
kijken of in het beleid de juiste balans gevonden wordt tussen deze
uitgangspunten. Nederland is een rechtsstaat. Dat betekent dat de
overheid aan de hand van kenbare wetten en regels haar beleid voert,
maar ook de middelen heeft om zichzelf te corrigeren. Als wetten
structureel verkeerd uitpakken, kunnen ze vervangen worden. Als ze
incidenteel verkeerd uitpakken, moet het mogelijk zijn ze in
individuele gevallen niet toe te passen. Maar zomaar regels buiten
werking stellen, past niet bij een rechtsstaat.
In de discussie over een generaal pardon komen deze elementen terug,
want een pardon is het tijdelijk buiten werking stellen van
democratisch totstandgekomen regels. Daarmee ondergraaft de overheid
haar legitimiteit. De voorstanders van een pardon lijken daar niet om
te geven. Zij vinden een generaal pardon van humaniteit getuigen. De
vraag dient zich dan aan of de â26.000 gezichtenâ nu zo inhumaan
behandeld zijn.
Zeker, de overheid heeft steken laten vallen. Vele asieldossiers
bleven te lang op de plank liggen. Vele asielzoekers hebben te lang in
onzekerheid verkeerd. In een flink aantal gevallen is om die reden
enige jaren geleden alsnog een verblijfsvergunning verstrekt (het
specifieke pardon). Daarnaast droeg de Tweede Kamer de minister op met
voortvarendheid de resterende oude dossiers te beoordelen. Dit najaar
was de IND daarmee klaar. Meer dan 40% van de betrokkenen mocht alsnog
blijven. Daarnaast heeft de minister persoonlijk in honderden gevallen
vanwege een schrijnende situatie alsnog een vergunning gegeven. Van de
afgewezenen zijn velen in beroep gegaan, conform de mogelijkheden die
onze rechtsstaat daartoe biedt.
Wat is nu de humaniteit van dit beleid? Waarin schuilt de
barmhartigheid? Die zit niet in de lange wachttijden, want die moeten
ingekort worden. Die zit ook niet in de fouten die de ambtenaren soms
maken, wat een dringende reden is om de IND te hervormen. De
humaniteit zit hem in de individuele beoordeling van asielaanvragen.
Als voor een asielzoeker levensgevaar dreigt, hoeft hij niet terug.
Als hij in een schrijnende situatie verkeert, kan de minister bij
uitzondering een vergunning geven. En als de algehele situatie in een
bepaald land levensbedreigend is, krijgen in principe alle
asielzoekers daarvandaan tijdelijke bescherming. Aan de andere kant
worden asielzoekers geweigerd als ze een gevaar vormen voor onze
openbare orde of veiligheid, als ze gelogen hebben over hun identiteit
of hun vluchtverhaal, of cruciale gegevens achterhouden.
De bestaande regels bieden alle mogelijkheden om maatwerk te leveren.
Barmhartig voor hen die in levensgevaar verkeren, rechtvaardig voor
hen van wie dat niet geldt. Daarnaast is er de rechterlijke toets voor
diegenen die gedupeerd worden omdat de IND fouten maakt of omdat
algemene regels niet in elke situatie goed uitpakken.
De voorstanders van het pardon willen al deze regels voor âde 26.000
gezichtenâ buitenwerking stellen. Alleen oorlogsmisdadigers en plegers
van ernstige delicten vallen erbuiten. Bij diegenen die later
binnenkwamen, wekken ze zo de indruk: als je je verblijf blijft
rekken, mag je toch wel blijven, óf door zelf te blijven
doorprocederen, óf omdat de overheid te langen leste de regels
tijdelijk buitenwerking verklaart.
Eind jaren negentig kraakte het Nederlandse asielsysteem in zijn
voegen, omdat we de juiste balans tussen barmhartigheid en
rechtvaardigheid niet wisten te treffen. Daarin is met de nieuwe
wetgeving een kentering gekomen. Het systeem is minder belast en
daardoor meer in staat om mensen op te vangen die echt asiel nodig
hebben. We moeten die winst behouden, en tegelijk ruimhartig bÃnnen de
regels oog houden voor schrijnende gevallen.
Laat een nieuw kabinet de rechtsstaat hooghouden en zich richten op
maatwerk. Zeker, de SGP-fractie heeft haar wensen. Het beleid is niet
altijd barmhartig genoeg. Proceduretijden moeten korter. Ook heeft de
regering in de afgelopen jaren wel eens te gauw een herkomstland
veilig verklaard en asielzoekers teruggestuurd. En als mensen loyaal
meewerkten aan hun terugkeer, maar het herkomstland weigert hen,
moeten ze alsnog een vergunning krijgen. Maar ondertussen bieden de
bestaande regels mogelijkheden genoeg om niet alleen het hoofd, maar
ook het hart te laten spreken. Om niet alleen rechtvaardig, maar ook
barmhartig en humaan te zijn.
Mr. C.G. van der Staaij, Tweede Kamerlid SGP
Drs. E.J. Brouwer, Beleidsmedewerker SGP-fractie Tweede Kamer
Goed asielbeleid levert maatwerk