Hulpverlening Gelderland Midden

Veel gestelde vragen over rubbergranulaat in voetbalkunstgrasveld.
30 november 2006

Rubbergranulaat:

1. Wat is rubbergranulaat?
Rubbergranulaat is fijngemalen rubber. Dit wordt veelal gemaakt van oude rubberproducten zoals versnipperde autobanden. De voornaamste reden om versnipperde autobanden te gebruiken is een Europese richtlijn die het storten van autobanden verbiedt en verplicht tot hergebruik. De rubberkorrels kunnen ook van nieuw synthetisch rubber worden gemaakt.


2. Waarvoor dienen de rubberkorrels?
Van rubberkorrels worden producten gemaakt zoals rubbertegels en rubberen vloerbekleding. Daarnaast wordt rubbergranulaat ingestrooid op kunstgrasvelden. De rubberkorrels zorgen ervoor dat het kunstgrasveld dezelfde eigenschappen krijgt als een gewoon grasveld, zodat de bal niet te snel rolt en niet te hoog stuitert. Daarnaast wordt het kunstgras beter geschikt voor slidings.


3. Kun je aan een kunstgrasveld zien of er rubberkorrels zijn gebruikt? Ja, tussen de kunststof grassprieten zijn duidelijk zwarte of gekleurde korrels te zien. Met het blote oog is vrijwel niet te onderscheiden welk type rubber gebruikt is.


4. Welke stoffen kunnen er uit de rubberkorrels vrijkomen? Uit onderzoek blijkt dat er uit de rubberkorrels afkomstig van autobanden organische verbindingen, waaronder verschillende polycylische aromatische koolwaterstoffen (PAK's) en weekmakers, vrijkomen. Daarnaast kunnen ook metalen vrijkomen uit rubbergranulaat. Uit het laatste RIVM onderzoek blijkt dat nitrosaminen in zeer geringe mate kunnen vrijkomen uit rubberkorrels. In de lucht boven ingestrooide kunstgrasvelden zijn geen nitrosaminen aangetroffen. Pak's, nitrosaminen en sommige weekmakers zijn kankerverwekkend.


5. Hoe kunnen mensen die sporten op kunstgras met die stoffen in contact komen? Gebruikers kunnen op drie manieren in aanraking komen met stoffen uit rubbergranulaat; via de huid (de stoffen moeten dan via de huid in het lichaam worden opgenomen) via inslikken van rubberkorrels en via inademing van vluchtige stoffen in de lucht boven het kunstgrasveld.

Onderzoek naar rubberkorrels in kunstgras


1. Is het sporten op kunstgras met rubberkorrels veilig voor de gezondheid? Het RIVM heeft eerder geconcludeerd dat er bij het sporten met rubberkorrels ingestrooide kunstgrasvelden geen gezondheidsrisico is te verwachten ten gevolge van blootstelling aan PAKs en weekmakers. Op basis van de resultaten van het huidige onderzoek geldt dit ook voor nitrosaminen. Het RIVM beschikt niet over gegevens voor andere stoffen die wijzen op gezondheidsrisico's.


2. Naar welke stoffen heeft het RIVM eerder onderzoek gedaan en wat zijn de conclusies? Dit is het derde onderzoek naar de rubberkorrels in kunstgras. De volgende onderzoeken hebben plaatsgevonden:

1. Half augustus heeft het RIVM op verzoek van het ministerie van VROM is een risicobeoordeling opgesteld ten aanzien van de gezondheid en het milieu. Dit onderzoek is gedaan op basis van bestaande literatuurgegevens. In dit onderzoek is alleen gekeken naar de veiligheid van pak's en weekmakers in rubbergranulaat. Deze stoffen vormden geen risico voor de gezondheid voor mensen die sporten op kunstgrasvelden met rubberkorrels. Voor andere stoffen waren op dat moment geen gegevens beschikbaar waarop een risicobeoordeling voor de gezondheid kon worden gebaseerd. Om tot een realistische risicobeoordeling voor het milieu te komen is verder onderzoek nodig.
2. In augustus heeft Hulpverlening Gelderland Midden (HGM) onderzoek laten doen naar de lucht boven een kunstgrasveld. In één luchtmonster trof een onderzoekslaboratorium nitrosaminen aan, in een concentratie die boven de norm lag. Naast het onderzoek naar

nitrosamines heeft HGM in dit onderzoek ook gekeken naar PAK en zware metalen in de lucht boven kunstgrasvelden en geconcludeerd dat van deze stoffen geen gezondheidsrisico's te verwachten zijn.

3. HGM en het RIVM zijn vervolgens gezamenlijk een uitgebreid onderzoek gestart naar de aanwezigheid van nitrosaminen in de lucht boven het kunstgrasveld. In dit onderzoek zijn diverse kunstgrasvelden in Arnhem onderzocht. Om een zo betrouwbaar mogelijk resultaat te krijgen, zijn de analyses niet alleen door het RIVM gedaan. Onafhankelijk van het RIVM hebben twee andere laboratoria de luchtmonsters geanalyseerd; het laboratorium dat in augustus door HGM was ingeschakeld en een Duits laboratorium met veel ervaring in analyse van nitrosaminen. Het RIVM en het Duitse laboratorium hebben geen nitrosaminen in de luchtmonsters aangetroffen. Het andere laboratorium wel, maar zij vonden ook nitrosaminen in een blanco controlemonster dat geen nitrosaminen bevat. Dit is reden voor zowel het RIVM als HGM om te twijfelen aan de analyseresulaten van dit laboratorium.


3. Wat zijn nitrosaminen?
Nitrosaminen zijn stoffen die gevormd worden bij de productie van autobanden. Zij komen ook voor in andere rubberproducten zoals ballonnen. Bij langdurige blootstelling kunnen nitrosaminen aanleiding geven tot een mogelijk gezondheidsrisico omdat deze stoffen kankerverwekkend zijn.


4. Zitten er nitrosaminen in de rubberkorrels? Er zit een kleine hoeveelheid nitrosaminen in de rubberkorrels. Deze komen alleen vrij wanneer de korrels met chemische middelen bewerkt worden. De nitrosamines komen niet vrij vanuit rubberkorrels op een kunstgrasveld.


5. Zijn er risico's voor het milieu?
Het zou mogelijk kunnen zijn dat chemische stoffen uit de rubberkorrels kunnen uitspoelen naar het omliggende oppervlaktewater. Het kan zijn dat voor een drietal stoffen mogelijk normen overschreden worden. Het RIVM geeft aan dat vervolgonderzoek nodig is om uitsluitsel te geven over de werkelijke risico's, bijvoorbeeld door het uitvoeren van directe metingen in het oppervlaktewater..