Persbericht
Rijksuniversiteit Groningen
Nummer: 126
Datum: 29 november 2006
Historicus Van Berkel schrijft boek bij 400-jarig bestaan RUG
"Hoe stelde men zich de ideale universiteit voor en wat kwam daar van terecht?"
De Groningse historicus prof.dr. Klaas van Berkel gaat de geschiedenis van de Rijksuniversiteit Groningen beschrijven. Hij heeft daarvoor een opdracht van het College van Bestuur van de RUG aanvaard. Het project zal uitmonden in een boek dat voltooid moet zijn in 2014, het jaar waarin de Groningse universiteit haar 400-jarig bestaan viert. Met het oog op deze opdracht krijgt Van Berkel per 1 januari 2008 een unieke benoeming om zich geheel aan onderzoek te kunnen wijden. Hij is dan vrijgesteld van onderwijs- en bestuursverplichtingen. Van Berkel wordt research professor.
De term 'gedenkboek' wil Van Berkel niet gebruiken. "Want dat is een feestelijke terugblik, die je niet al te serieus hoeft te nemen. Ik heb als voorwaarde gesteld dat het een echt geschiedkundige verhandeling wordt, die waar nodig kritisch is en die ik voor de publicatie aan niemand hoef voor te leggen. Ik wil een onafhankelijke positie innemen, alsof ik een buitenstaander ben." Eerder schreef Van Berkel onder dezelfde voorwaarde het boek Academische Illusies over de geschiedenis van Rijksuniversiteit Groningen in de periode tijdens en rond de Tweede Wereldoorlog.
Vijf eeuwen academisch leven
Het nieuwe boek zal een veel langere periode bestrijken. Misschien, denkt Van Berkel, wordt het daarom ook wel een serie boeken. "Het zal een studie zijn van ruim vijf eeuwen academisch leven in Groningen, waarin het gaat om de invloed die een universiteit heeft op het geestelijke en intellectuele leven in de stad. Daarom neem ik de voorgeschiedenis mee en begin ik in de 15de eeuw bij Rudolf Agricola en het Aduarder klooster".
Van Berkel wil de geschiedenis van de RUG niet vanuit een institutionele of sociaal-economische invalshoek schrijven, maar de universiteit als idee centraal stellen. "Hoe stelde men zich in een bepaalde periode de ideale universiteit voor en wat kwam daarvan terecht? Die vraag zal vaak aan de orde komen. Dat thema zat ook al in Academische Illusies, maar nu trek ik het door naar de hele universitaire geschiedenis."
Goede voorbeelden
Gebrek aan bronnenmateriaal zal er zeker niet zijn. De universiteit beschikt over goede archieven en de geschiedenis is ook al eerder in boeken vastgelegd. In 1654 verscheen een eerste gedenkboek van de hand van Johannes Nicolai. Een tweede, geschreven door de toenmalige rector magnificus dr. W.A.J. Jonckbloet, zag in 1864 het licht. En voor het gedenkboek van 1914, Academia Groningana, schreef de befaamde historicus Johan Huizinga een geschiedenis van de Groningse universiteit in de 19de eeuw. Van Berkel: "Het is een van Huizinga's beste boeken. Een voorbeeld dat je natuurlijk wilt overtreffen."
Plaats en omvang
Van Berkel verwacht dat zal blijken dat het meest kenmerkende van de Groningse universiteit de plaats van vestiging is. "Als je door de geschiedenis loopt, zie je dat die geografische positie soms een probleem was en soms een voordeel. En soms was het een probleem dat in een voordeel werd omgezet. Neem de nieuwe vakken zoals de moderne talen die tijdens 19de eeuw door de Groningse universiteit als eerste in het land werden ingevoerd. Andere universiteiten zoals Utrecht en Leiden haalden daar toen nog de neus voor op, maar Groningen stond vanwege zijn excentrische ligging open voor onderwijskundige vernieuwingen."
Uniek aan de nieuwe studie is dat de lange periode die wordt bestreken. Van Berkel: "In mijn vak kijkt men meestal naar een tijdbestek van minder dan twee eeuwen. Maar zo'n facet als hoe bepalend plaats en omvang zijn, dat zie je pas duidelijk als je over een langere periode kijkt."
Noot voor de pers
Meer informatie: prof.dr. K. van Berkel, (050) 363 6003, e-mail: K.van.Berkel@rug.nl
Voor een uitgebreid cv van Van Berkel zie: www.rug.nl/staff/k.van.berkel
Redactie: afdeling Communicatie RUG
Postbus 72, 9700 AB Groningen
Tel. 050-363 4444
E-mail: communicatie@rug.nl
Rijksuniversiteit Groningen