19-10-2006
Lorentzmedaille voor Leo Kadanoff
Op 27 november a.s. zal de fysicus Leo Kadanoff, verbonden aan
University of Chicago, de Lorentzmedaille van de Koninklijke
Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) ontvangen. Hij krijgt de
prijs voor zijn bijdragen aan de statistische fysica, in het bijzonder
de theorie van faseovergangen.
Het onderzoek van Kadanoff heeft een ommekeer
teweeggebracht in de manier waarop fysici kijken naar plotselinge
veranderingen in een stof (bijvoorbeeld de overgang van een vloeistof
naar een gas of het ontstaan van een magnetisch veld in een metaal).
Kadanoff heeft ontdekt dat het gedrag bij zo'n 'faseovergang' voldoet
aan universele wetmatigheden die op alle materie van toepassing zijn.
Kadanoffs ideeën zijn uitzonderlijk vruchtbaar gebleken op andere
terreinen van de natuurkunde. Door zijn theorie toe te passen op
verschijnselen als turbulentie en zandverschuivingen, heeft Kadanoff
een systematische theorie ontwikkeld voor wat we nu 'complexe
systemen' noemen. Maar Kadanoffs werk heeft ook nieuw licht geworpen
op chaotische verschijnselen buiten het directe domein van de
natuurkunde, zoals de fluctuaties van beurskoersen, ritmestoornissen
van het hart en het ontstaan van verkeersfiles.
Leo P. Kadanoff (1937) studeerde in Harvard en was daarna als postdoc
enige jaren verbonden aan het Bohr Instituut in Kopenhagen. Daarna
werkte hij aan de University of Illinois aan de faseovergangen. In
1969 werd hij hoogleraar aan Brown University, waar hij zich
bezighield met stedenbouwkundige vraagstukken, zoals de inrichting van
Rhode Island. Vanaf 1975 richtte Kadanoff zich weer op de natuurkunde.
In 1978 werd hij aan de University of Chicago benoemd tot John D. and
Catherine T. MacArthur Distinguished Service Professor of Physics and
Mathematics. Naast zijn fundamenteel wetenschappelijke werk heeft
Kadanoff zich ingezet voor de maatschappelijke rol van de natuurkunde
en hij maakt demonstraties om natuurkundige verschijnselen voor een
breed publiek te kunnen uitleggen. Als 'president elect' van de
American Physical Society heeft hij nu de kans om zijn visie breed uit
te dragen.
De Akademie heeft de Lorentzmedaille in 1926 ingesteld, bij
gelegenheid van het vijftigjarig doctorsjubileum van Hendrik Antoon
Lorentz. De Nobelprijswinnaar Lorentz (1853-1928) is de grondlegger
van de theoretische natuurkunde in Nederland. De gouden
Lorentzmedaille wordt om de vier jaar uitgereikt aan onderzoekers die
uitzonderlijke prestaties hebben geleverd op het gebied van de
theoretische natuurkunde. Van de negentien eerdere laureaten hebben
elf nadien de Nobelprijs gewonnen.
De Lorentzmedaille zal worden uitgereikt op maandagmiddag 27 november
2006 om 16.00 uur in het Trippenhuis, het gebouw van de KNAW in
Amsterdam. De voorzitter van de jury, Carlo Beenakker zal de laudatio
uitspreken en vervolgens houdt Leo Kadanoff een lezing over Critical
Points: Scaling and Universality. De prijsuitreiking is voor iedereen
toegankelijk.
KNAW, Het Trippenhuis, Kloveniersburgwal 29, Amsterdam.
Postbus 19121, 1000 GC Amsterdam.
Afdeling Voorlichting tel. 020-5510733, fax 020-6204941.
voorlichting@bureau.knaw.nl
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen