22 november 2006
Meer kans van slagen onderwijsvernieuwing bij betere ondersteuning
Promotie Jan Nijhuis 24 november
Extravert, introvert, emotionele stabiliteit, nauwgezetheid, omgang
met anderen, en openstaan voor nieuwe ervaringen: ongeacht hun
persoonlijkheidskenmerken beoordelen studenten het onderwijs op
vergelijkbare wijze. Perceptie van de leeromgeving heeft op haar beurt
in beperkte mate effect op het gehanteerde leergedrag van studenten.
Bovendien blijkt dat studenten flexibel zijn in het gebruiken van
bepaalde leerstrategieën. Tenslotte zijn sommige studenten flexibeler
dan anderen. Tot deze bevindingen komt Jan Nijhuis in zijn
proefschrift Learning Strategies, Students' Characteristics and Their
Perceptions of the Learning Environment waarop hij vrijdag 24 november
hoopt te promoveren bij Prof. dr. M. Segers en Prof. dr. W. Gijselaers
van de Universiteit Maastricht. Deze resultaten kunnen van groot
belang zijn voor de manier waarop naar onderwijsvernieuwing gekeken
kan worden, en om resultaten van verandering beter te begrijpen.
Lange tijd is in het Hoger Onderwijs gedacht dat één homogene aanpak
geschikt was voor alle studenten. Uit het onderzoek blijkt echter dat
slechts een deel van de studentenpopulatie gevoelig is voor
veranderingen in de onderwijsbenadering terwijl andere studenten
ongevoelig zijn voor welke aanpak (of leeromgeving) dan ook. Tot deze
conclusie komt Jan Nijhuis nadat hij het leergedrag van ongeveer 120
studenten in drie opeenvolgende cursussen - over een periode van
driekwart jaar - heeft gemeten. Docenten zouden het liefste alle
studenten zover krijgen dat ze een zogenaamde diepgaande leerstrategie
toepassen. Deze strategie wordt gekenmerkt door studeren op
onderliggend begrip, combineren van verschillende bronnen, integreren
van diverse denkwijzen en het gericht toepassen van kennis in de
praktijk. De zogenaamde oppervlakkige leerstrategie (gericht op het
reproduceren van kennis) staat daar lijnrecht tegenover, maar wordt in
het onderwijs wel vaak - ongewild - uitgelokt. Door aanpassingen in
het onderwijs kunnen weliswaar studenten gestimuleerd worden tot
diepgaand leren, echter niet alle inspanningen hebben hetzelfde effect
op studenten. Uit de dissertatie van Nijhuis blijkt dat die
beïnvloeding zijn grenzen heeft.
Persoonlijkheidskenmerken, zoals het openstaan voor nieuwe ervaringen
en nauwgezet werken, zijn ook relevant voor het leergedrag van
studenten. Een belangrijke voorwaarde voor verandering in leergedrag
is dat docenten ruimte en tijd bieden aan de studenten om aan de
leeromgeving te wennen. Noodzakelijke vaardigheden kunnen door
aanvullende training en ondersteuning ontwikkeld worden, zodat
studenten die aanvankelijk moeite hadden met studeren in een
innovatieve leeromgeving uiteindelijk goed kunnen studeren in die
nieuwe leeromgeving. Belangrijk daarbij is dat geld en energie wordt
geïnvesteerd in begeleiding van het docentenkorps, zodat de docenten
goed voorbereid zijn op hun rol van begeleider in dit
ontwikkelingsproces. Beleidsmakers moeten zich daarom realiseren dat
een proces van training en begeleiding noodzakelijk is voor
succesvolle veranderingen in leeromgevingen.
De tweede conclusie is dat je leeromgevingen alleen maar met succes
kunt innoveren als je daar gedegen en effectief over communiceert.
Geef uitleg aan alle betrokkenen, studenten of leerlingen, docenten,
ouders, etc., over de gedachtegang achter de nieuwe leeromgeving. Laat
zien welke nieuwe vaardigheden worden aangeleerd en toon aan dat
sommige vaardigheden misschien minder worden geleerd, maar dat daar
extra of andere vaardigheden voor in de plaats komen. En heel
belangrijk: geef niet te snel op. Vaak hebben nieuwe studenten in het
eerste jaar problemen met de nieuwe leeromgeving, maar in het tweede
jaar weten ze al niet meer beter.
Deze conclusie zou kunnen worden uitgebreid naar het Studiehuis in het
middelbaar onderwijs. Beleidsmakers zouden met effectieve communicatie
en meer ondersteuning van de leerlingen, en vooral het docentenkorps,
het Studiehuis meer tijd kunnen gunnen en niet meteen hoeven opgeven.
Een daarmee samenhangende conclusie is dat het waarschijnlijk zinvol
is leerlingen al op jonge leeftijd, bijv. basisschoolniveau, te laten
wennen aan innovatieve leeromgevingen. Ook dat zou een waardevol
advies voor beleidsmakers op het gebied van onderwijs kunnen zijn.
Noot voor de pers
Drs. Jan Nijhuis promoveert op vrijdag 24 november om 12.00 uur aan de
Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde. De promotie
vindt plaats in de Aula van de Universiteit Maastricht,
Minderbroedersberg 4-6.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met drs. Jan Nijhuis, tel.
043 388 3760 of 043 409 1224, e-mail j.nijhuis@os.unimaas.nl.
De afdeling Communicatie & Relatiebeheer van de UM is bereikbaar via
043 388 5222, e-mail pers@bu.unimaas.nl. Voor urgente zaken buiten
kantooruren: 06 4602 4992. De persberichten van de Universiteit
Maastricht staan op internet: http://www.pers.unimaas.nl/
Zie ook het Research Magazine voor meer interessant onderzoek aan de
UM: http://www.unimaas.nl/researchmagazine
Universiteit Maastricht - 30 years of international quality
Maastricht University is a Dutch university with a strong European and
international outlook. Cherishing and stimulating talented people and
creating opportunities for innovative education and research relevant
to society's needs are core values of Maastricht University.
Universiteit Maastricht