Ministerie van Buitenlandse Zaken

Kamerbrief inzake Vijfde Assemblee van Staten die Partij zijn bij het Statuut van het Internationaal Strafhof d.d. 23 november - 1 december 2006 te Den Haag (http://www.minbuza.nl:80/nl/actueel/brievenparlement,2006/11/Kamerbrief-inzake-Vijfde-Assemblee-van-Staten-die-.html) 20-11-2006 | 14:53

Samenvatting:

Inhoud:

Hierbij doe ik u, conform de Goedkeuringswet voor het Statuut van Rome inzake het Internationaal Strafhof, de zojuist ontvangen voorlopige geannoteerde agenda toekomen van de Vijfde Assemblee van de Staten die Partij zijn bij het Statuut van het Internationaal Strafhof ('Assembly of States Parties, ASP').1 De bijeenkomst vindt, evenals vorig jaar,
plaats in Den Haag en duurt van 23 november tot en met 1 december 2006.Waar de Assemblee zich in de eerste jaren na oprichting van het Strafhof vooral concentreerde op kwesties van institutionele en procedurele aard, zal er dit jaar al een duidelijk accentverschil te zien zijn ten gunste van de kerntaken van het Hof en van vraagstukken van beleidsmatige en strategische aard. Uiteraard zijn zaken als begroting en huisvesting vaste agendapunten, omdat deze de instrumentatie van het Internationaal Strafhof aangaan.Graag maak ik van de gelegenheid gebruik u te informeren over de belangrijkste onderwerpen die aan de orde zullen zijn.1. Achtergrond Het Internationaal Strafhof (ISH) is volledig operationeel; elk van de drie hoofdorganen - het Parket van de Aanklager, de rechterlijke macht en de Griffie
- is betrokken bij de verschillende zaken die momenteel lopen.Het Parket van de Aanklager analyseert voortdurend meldingen van zeer ernstige mensenrechtenschendingen die het Hof vanuit alle delen van de wereld bereiken. Hij doet vooronderzoek naar enkele situaties, onder andere op verzoek van de Centraal Afrikaanse Republiek (die partij is bij het Statuut van Rome) en van Ivoorkust (dat geen partij is bij het Statuut, maar een verklaring heeft afgelegd waarmee het de rechtsmacht van het Hof erkent).Het onderzoek door de aanklager met betrekking tot Darfur (Soedan), dat plaatsvindt op verzoek van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, is in een gevorderd stadium. De aanklager rapporteert periodiek aan de Veiligheidsraad o ver de voortgang. Het onderzoek met betrekking tot gebeurtenissen in Noord-Uganda heeft in het najaar van 2005 geleid tot de publicatie van arrestatiebevelen tegen de hoogste leiders van het Verzetsleger van de Heer, doch aanhoudingen zijn tot op heden nog niet
verricht.2 Het onderzoek ten aanzien van zeer
ernstige misdrijven in de Democratische Republiek Congo heeft geleid tot de aanhouding van een eerste verdachte, Thomas Lubanga Dyilo. Deze is op 17 maart 2005 is overgebracht naar de Penitentiaire Inrichting Haaglanden in Scheveningen. Op 9 november 2006 is de rechtszitting begonnen.In het kader van de nog lopende (voor)onderzoeken worden de rechters, die zitting hebben in de zogenaamde Kamer van Vooronderzoek, regelmatig ingeschakeld.De griffie ondersteunt het Parket van de Aanklager en de rechterlijke macht bij de uitvoering van hun taken, en oefent daarnaast zijn eigen specifieke taken en verantwoordelijkheden uit. Deze laatste betreffen onder andere het optreden van de verdediging en van getuigen/slachtoffers in de gerechtelijke procedures, en het zichtbaar en toegankelijk maken van het Hof voor de getroffen bevolkingsgroepen in de landen van onderzoek.Het Strafhof levert daarnaast ook bijdragen aan het bredere systeem van internationale strafrechtelijke rechtspleging. Op verzoek van de Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties heeft het Hof één van de twee substituut-aanklagers tijdelijk ter beschikking gesteld aan de VN voor het verrichten van onderzoek in het kader van de moord op de heer Hariri, de voormalige premier van Libanon.Op verzoek van de president van het Speciale Hof voor Sierra Leone levert het Strafhof logistieke steun aan de berechting van Charles Taylor door het Speciale Hof, door in Den Haag een rechtszaal en detentiecapaciteit ter beschikking te stellen.Op 9 oktober jongstleden bracht de president van het Internationaal Strafhof het jaarlijkse verslag aan de Algemene Vergadering van de VN uit over de activiteiten van het Hof. Onlangs ging tevens het liaisonkantoor van het Hof in New York van start.2. Steun voor het Hof
Dit jaar begint de Assemblee van Statenpartijen van het Internationaal Strafhof voor het eerst met een algemeen debat, dat gelegenheid biedt voor een algemene beschouwing ten aanzien van het functioneren van het Hof en de factoren die daarop van invloed zijn.
De verwachting is dat tijdens het algemene debat een mengeling van optimisme en bezorgdheid tot uitdrukking zal worden gebracht.Optimisme, omdat het ISH zich tot dusver zo voorspoedig heeft ontwikkeld. Reeds vier jaar na de aanvaarding van het Statuut van Rome in 1998, werd het benodigde minimum aantal van zestig ratificaties gehaald, zodat het Statuut per
1 juli 2002 van kracht werd en het Hof daadwerkelijk werd opgericht. Nu, wederom vier jaar later, zijn meer dan honderd staten partij bij het statuut3, is het Hof operationeel in al zijn
geledingen, is de rechtszaak tegen de eerste verdachte begonnen en draagt het Hof op belangrijke wijze bij aan de verdere ontwikkeling van de internationale strafrechtspleging.Bezorgdheid, omdat het streven naar vrede en gerechtigheid, dat ten grondslag ligt aan het Statuut van Rome, in de praktijk een verre van eenvoudige opgave is. Het Hof verricht zijn werk, conform zijn mandaat, in gebieden waar zich gewelddadige conflicten afspelen en waar aanwijzingen zijn van het plegen van de meest ernstige misdrijven op grote schaal. Hierbij richt het Hof zich op de meest verantwoordelijken. De rol van het Hof in dergelijke situaties is onderdeel van een veelomvattend en gecompliceerd proces van conflictbeheersing. Dit alles brengt onzekerheden en risico's met zich mee, ook ten aanzien van het welslagen van het ISH in zijn missie.De Nederlandse delegatie zal tijdens de Assemblee de noodzakelijke terughoudendheid betrachten bij het trekken van te algemene en stellige conclusies. Het ISH, als permanente instelling, staat immers nog in de kinderschoenen.Nederland deelt de gevoelens van voldoening over de voorspoedige ontwikkeling van het Hof, en de snelle uitbreiding van het aantal Statenpartijen, sinds 'Rome'.De regering meent dat in de komende tijd de samenwerking met het Hof hoog op de politieke agenda van staten en internationale organisaties moet staan. Het Hof is immers afhankelijk van deze samenwerking, zowel bij het uitvoeren van onderzoek en het beschermen van getuigen en slachtoffers, als bij het uitvoeren van arrestaties en bij het beveiligd transport van verdachten, de tenuitvoerlegging van straffen en - later mogelijk ook - bij het hervestigen van te beschermen getuigen en slachtoffers. De regering vindt het van groot belang, dat staten die partij zijn bij het Statuut van Rome, hun verplichtingen niet alleen met de mond belijden, maar ook daadwerkelijk nakomen.De regering meent dat daarnaast met kracht gewerkt moet worden aan verdere vooruitgang bij het streven naar universele rechtsmacht van en wereldwijde steun aan het Internationaal Strafhof. In dit verband zal de regering zich blijven inzetten voor ratificatie en implementatie van het Statuut door staten, die dat (nog) niet hebben gedaan. De aangekondigde ratificatie door Japan, waarvoor Nederland zich onder andere tijdens zijn EU-voorzitterschap krachtig heeft ingezet, zou ook andere staten in deze, wat ratificaties betreft, relatief achterblijvende regio kunnen aansporen tot toetreding tot het statuut van het ISH.Tenslotte meent de regering, dat extra prioriteit moet worden gegeven aan de implementatie van het concept van complementariteit. Het statuut gaat uit van het primaat van de nationale jurisdictie t.a.v. plegers van de meest ernstige misdrijven. Het strafhof heeft secundaire jurisdictie en dient als vangnet, voor het geval landen niet bereid of in niet in staat zijn rechtsmacht uit te oefenen. In verband hiermee vindt de regering het zorgwekkend, dat veel statenpartijen het Statuut van Rome nog niet hebben geïmplementeerd in de nationale wetgeving. Nederland zet zich, bilateraal en in EU-verband, in om staten te assisteren bij het implementatieproces.3. Strategisch plan Het ISH heeft de eerste versie ingediend van een strategisch plan. In dit plan worden de gemeenschappelijke doelstellingen aangegeven van de drie hoofdorganen van het Hof en voor elk onderdeel een aantal doelen op de kortere (drie jaar) en langere (tien jaar) termijn.De Assemblee van Statenpartijen zal over dit plan van gedachten wisselen met het Hof. De algemene mening is dat deze eerste versie van het plan een nuttige aanzet is, die de doelgerichtheid en het functioneren van het Hof als één geheel helpt te bevorderen. Bij de verdere uitwerking zal aangeven moeten worden, op welke wijze het Hof, respectievelijk de drie hoofdorganen, de nog vrij abstracte doelstellingen nader inhoud geven en vertalen in operationele activiteiten. Vervolgens zal het strategisch plan van jaar tot jaar, aan de hand van ontwikkelingen in de realiteit en nieuwe inzichten, geactualiseerd en bijgehouden moeten worden.De regering sluit zich aan bij deze algemene opvatting en zal het Hof aanmoedigen, de concretisering van het strategisch plan in het komende jaar toe te spitsen op enkele prioritaire thema's. De regering vindt het essentieel dat in het bijzonder de nadruk wordt gelegd op het belang van 'outreach', waarbij het zichtbaar en toegankelijk maken van het Hof voor de getroffen bevolkingsgroepen in de landen van onderzoek centraal staat. 4. Ontwerpbegroting 2007 Het Hof heeft een ontwerpbegroting voor het jaar 2007 ingediend. Volgens dit voorstel komt het totale bedrag van de begroting uit op circa EUR 93 mln., een stijging met EUR 13 mln. ten opzichte van de goedgekeurde begroting 2006. Dit is wederom een flinke stijging van het budget ten opzicht van het voorgaande jaar (15 procent), die door vele statenpartijen met bezorgdheid wordt bezien. Overigens dient te worden bedacht dat het Hof nog maar net met de eerste rechtszaak is begonnen en dat derhalve de financiële implicaties van één of meerdere volledige rechtscycli een verdere verhoging van het budget kunnen laten zien.De regering is over het algemeen van oordeel, dat de kwaliteit van het begrotingsvoorstel van het Hof, in vergelijking met vorig jaar, verder is verbeterd, onder andere door het verband dat is gelegd tussen doelstellingen, activiteiten en middelen.De regering gaat ervan uit, dat het Hof de middelen moet krijgen die het nodig heeft om zijn taken uit te voeren, maar acht de door het Hof voorgestelde stijging van de begroting slechts gedeeltelijk gerechtvaardigd. De mate van onderbesteding in het afgelopen jaar is, evenals in de twee voorafgaande jaren, nog te hoog (17 procent), als gevolg van te optimistische veronderstellingen. Aan de andere kant vloeit de voorgestelde stijging van de begroting voor een deel voort uit beslissingen, die de ASP vorig jaar zelf heeft genomen. Dit betreft bijvoorbeeld de, onder andere door Nederland sterk bepleite, invoering van jaarlijkse reserveringen voor de opbouw van pensioenen.Het Hof zal worden gevraagd om de jaarlijkse begroting voortaan te voorzien van een meerjarige doorkijk, zodat de Statenpartijen ook (in)zicht hebben op de ontwikkeling van het budget.5. Permanente huisvestingAan de ASP ligt een voorstel voor om zich te concentreren op de optie van nieuwbouw op de Alexanderkazerne, en deze nader uit te werken: programma van eisen, kostenraming, projectaanpak en -organisatie, voorbereiding vvan de architectenselectie.6. ZetelovereenkomstDe onderhandelingen tussen het ISH en gastland Nederland zijn recent met succes afgerond. Het Hof heeft de ontwerp-zetelovereenkomst met een positief advies voorgelegd aan de ASP, die er haar goedkeuring aan dient te geven.De regering is verheugd dat de onderhandelingen zijn afgerond en meent dat het resultaat een zetelovereenkomst van hoge kwaliteit is. De regering verwelkomt dat het Hof het ontwerp, met positief advies, aan de Assemblee van Statenpartijen heeft voorgelegd. De Voorzitter van de Assemblee heeft inmiddels besloten, het onderwerp aan de voorlopige agenda toe te voegen. De regering hoopt dat de statenpartijen de overeenkomst zullen goedkeuren. In dat geval zal de ontwerpovereenkomst in 2007 aan uw Kamer ter beoordeling worden voorgelegd. 7. Misdrijf agressieDe inzet van Nederland blijft het streven van afronding van de onderhandelingen over het misdrijf agressie voor de Herzieningsconferentie van het Statuut van Rome (voorzien begin 2010). De onderhandelingen m.b.t. dit misdrijf concentreren zich op drie onderwerpen: de te formuleren definitie van het misdrijf agressie (mand 1), een algemeen deel betreffende de toepasselijkheid van algemene beginselen van strafrecht (zoals neergelegd in deel 3 van het Statuut van Rome) op het misdrijf agressie (mand 2) en de voorwaarden voor de uitoefening van rechtsmacht door het Strafhof (mand 3). Tijdens de voorgezette bijeenkomst van de Assemblee in New York (29-31 januari 2007) zullen er drie dagen aan dit onderwerp worden gewijd.De Minister van Buitenlandse Zaken,Dr. B.R. Bot1: Stb. 2001343, 17 juli 2001.
2: Over het recente vredesinitiatief met betrekking tot Noord-Uganda, dat deze zomer is genomen door de regering van Zuid-Sudan, is de Kamer door de minister van Ontwikkelingssamenwerking en mijzelf geïnformeerd per brief d.d. 13 september 2006.

3: In 2005 maakte Mexico het aantal van honderd ratificaties compleet. In 2006 hebben opnieuw vier landen geratificeerd, te weten de Comoren, Saint Kitts en Nevis, Tsjaad en Montenegro.


---