Ingezonden persbericht

17 november 2006

Op 22 november gaat Nederland naar de stembus. Wordt het stemmen met potlood of computer, laten we ons verleiden door een charismatische lijsttrekker of door een solide verkiezingsprogramma? En hoe 'hard' zijn de verschillende peilingen? De populair-wetenschappelijke website Kennislink (www.kennislink.nl) heeft dossiers over verkiezingen en kiezersonderzoek samengesteld die ingaan op de wetenschappelijke achtergrond van de verkiezingen.

Een kleine greep uit de inhoud:
* Welke strategie levert stemmen op - vernieuwingen beloven, succes van jarenlang beleid benadrukken of toch maar een campagne rond de lijsttrekker opzetten? Campagneleiders zouden er heel wat voor over hebben als ze het wisten, en verkiezingsonderzoekers proberen dan ook te achterhalen hoe kiezers hun stem bepalen. Peilingen zijn daarbij geen wondermiddel - afhankelijk van de opzet komen daar heel verschillende voorspellingen uit. Kennislinks wiskundige bijsluiter waarschuwt voor blind varen op wat de peiling aangeeft.
* Kiezers laten zich niet alleen leiden door rationele beslissingen bij het bepalen van hun stem. Psychologen gebruiken impliciete attitude tests om ingebakken voorkeuren bloot te leggen. De Universiteit van Maastricht bouwde een online test om zulke politieke impliciete attitudes te bepalen. Die levert soms mooie tegenstellingen op: overtuigde linksstemmers krijgen soms te horen dat zij diep van binnen toch grotere sympathie voor een rechts kabinet hebben.
* Is kiesgedrag nog wel te voorspellen? Verkiezingswetenschappers proberen het stemgedrag van verschillende groepen in kaart te brengen. Sinds de jaren '50 is de Nederlandse samenleving radicaal veranderd. Veranderde de politiek mee? Volgens Peter Achterberg van de Erasmus Universiteit stemmen Nederlanders met een laag inkomen nog steeds overwegend links en daarmee voor ondersteuning van de armen door de rijken. Beter verdienenden stemmen juist rechts om het eigen kapitaal te beschermen.
* Richten vragenlijsten als Stemwijzer en Kieskompas zich op inhoudelijke vraagstukken, hoogleraar Roos Vonk en studente Sanne Nauts van de Radboud Universiteit onderzochten een heel andere methode om een kiezer aan een partij te koppelen. Persoonlijkheidskenmerken en partijpolitieke kleur blijven volgens het tweetal goed aan elkaar te koppelen. Zo ontdekte ze dat de gemiddelde LPF-stemmer een oudere man met laag inkomen en zelfbeeld is, terwijl SP-stemmers niet gelukkig worden van materiële zaken en iets vaker softdrugs gebruiken dan andere kiezers.
* Econoom Kenneth Arrow kreeg in 1972 de Nobelprijs voor de Economie omdat hij liet zien dat elke mogelijke manier om mensen te laten stemmen zwakke plekken heeft. In het Amerikaanse systeem, waarin je met een meerderheid aan stemmen toch naast het presidentschap kunt grijpen, is dat overduidelijk. De Volmaakte Democratie blijkt wiskundig gezien onmogelijk.
* In een aantal gemeentes gebeurt het stemmen met het ouderwetse rode potlood. Nadat stichting "Wijvertrouwenstemcomputersniet" liet zien dat stemcomputers makkelijk te hacken zijn, liet minister Atzo Nicolaï (Bestuurlijke Vernieuwing) stemcomputers in 35 gemeentes af te keuren. In Amsterdam en andere plaatsen moet de burger met een rood potlood zijn kandidaat aankruisen op een stembiljet. Ondertussen maken ruim 21.000 Nederlanders in den vreemde zich op om via het internet hun stem uit te brengen. De RIES-software bewaart hun stemgeheim én geeft achteraf inzage in het stemproces.
Het dossier Verkiezingen treft u aan op http://www.kennislink.nl/web/show?id=159199. Het dosssier Kiezersonderzoek is te vinden op http://www.kennislink.nl/web/show?id=154709.

De tekst van de volgende artikelen is - mits voorzien van bronvermelding en vermelding van auteursnaam - vrij van rechten te gebruiken in uw publicaties:

Strategie:

Wiskundige bijsluiter van opiniepeilingen
http://www.kennislink.nl/web/show?id=158925
door Guido Schmeits

Kiesgedrag:

Impliciete attitudes maken de man
http://www.kennislink.nl/web/show?id=159902
door Asha ten Broeke

ICT en verkiezingen:

Is de democratie te hacken?
http://www.kennislink.nl/web/show?id=159948
door Harm Ikink

Internetstemmen uit het buitenland
http://www.kennislink.nl/web/show?id=159838
door Gieljan de Vries

Vreemde eigenschappen van kiesstelsels:

Macht in de ministerraad
http://www.kennislink.nl/web/show?id=121635
door Gieljan de Vries

EU-grondwet oneerlijk?
http://www.kennislink.nl/web/show?id=132103
door Gieljan de Vries

Oneerlijke verkiezingen in de V.S.?
http://www.kennislink.nl/web/show?id=121593
door Gieljan de Vries

Kennislink wordt in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap uitgevoerd door Stichting Nationaal Centrum voor Wetenschap en Technologie (www.e-nemo.nl).

Carl Koppeschaar
Hoofdredacteur Kennislink

koppeschaar@kennislink.nl