Winsemius: Onderzoek naar toename CARA-patiënten is niet uitgevoerd
Ministerie VROM stuurde verkeerd onderzoek naar Kamer
DEN HAAG, 20061116 -- In 1991 heeft het ministerie VROM op verzoek van de 2e Kamer onderzoek uitgezet naar de vraag of er een bouwkundige oorzaak is voor de exponentiële stijging van het aantal CARA-patiënten in Nederland en of hiervoor een bouwkundige oplossing bestaat(1). Nu schrijft Minister Winsemius aan de SBVN "voor zover kan worden nagegaan is het onderzoek niet uitgevoerd". Dit is opmerkelijk want op 8 juni heeft het ministerie VROM het titelblad van dit onderzoek(2) gekregen. Kennelijk heeft VROM het onderzoek zo goed in de doofpot gestopt dat er geen exemplaren meer zijn of wil men het nog steeds niet openbaar maken.
De 2e Kamer (zowel de vaste commissie voor Volksgezondheid als de vaste commissie voor VROM) had de minister om dit onderzoek gevraagd. Op 24 oktober stuurt Winsemius wel een onderzoek naar de kamer, maar niet het gevraagde onderzoek zonder daarbij de Kamer te informeren dat het door de kamer gevraagde onderzoek nooit is uitgevoerd (althans voor zover de Minister kennelijk heeft kunnen nagaan.
Het onderzoek(2) is echter gelekt aan de SBVN door iemand die het er niet mee eens is dat het onderzoek geheim wordt gehouden en de resultaten niet worden gebruikt om de toename van het aantal nieuwe CARA-patiënten te beperken. Dat het onderzoek inderdaad in de doofpot is gestopt, blijkt ondermeer uit het feit dat in latere onderzoeken niet naar dit onderzoek wordt gerefereerd.
Dit is opmerkelijk omdat het grootschalige praktijkonderzoek waarbij 512 woningen waren betrokken een schat aan informatie en opmerkelijke feiten heeft opgeleverd. Zo blijkt uit het onderzoek dat niet het matras maar de vloerbedekking op een niet geïsoleerde begane grondvloer het grootste broeinest is van huisstofmijten. Dit feit blijkt zelfs anno 2006 nog nauwelijks bekend, zelfs niet bij professionals die het eigenlijk zouden moeten weten. Uit het onderzoek blijkt ook dat de allergeenconcentratie in de vloerbedekking nog hoger wordt wanneer wel dubbelglas wordt geplaatst maar vloerisolatie achterweg blijft. Dit is bij zeer veel woningen het geval als gevolg van een beleidsfout(3) van het ministerie VROM. Ook is bij dit onderzoek de bouwkundige oplossing voor dit probleem gevonden. Vloerisolatie brengt een significante reductie met zich mee zo schrijven de onderzoekers.
Er zijn meerdere redenen denkbaar waarom het ministerie VROM dit onderzoek destijds geheim heeft gehouden. Feit is wel dat op dat moment de Nationale Ombudsman een onderzoek instelde naar een klacht over het manipuleren door VROM van de voorlichting over vochtproblemen(3). Met de openbaarmaking zou VROM deze procedure al op voorhand hebben verloren. Desondanks wordt het ministerie VROM veroordeeld voor het geven van verkeerde voorlichting. Het ministerie VROM legt de uitspraak van de ombudsman echter naast zich neer en verwerkt de resultaten van het onderzoek naar bouwkundige oplossingen voor woningen in verband met CARA niet in de voorlichting. Hierdoor is het aantal onevenwichtig geïsoleerde woningen (wel dubbelglas/geen vloerisolatie) blijven stijgen en daarmee het aantal allergiepatiënten.
Op 8 juni is het ministerie VROM aangeboden de kwestie zonder inmenging van de politiek op te lossen door de resultaten van het onderzoek alsnog in de voorlichting te verwerken. Nadat het ministerie VROM hiertoe niet bereid bleek, heeft de SBVN op18 juli 2006 de Minister van VROM hierover per brief geïnformeerd. In antwoord van 1 november schrijft Minister Winsemius dat voorzover kan worden nagegaan het onderzoek niet is uitgevoerd.
Het achterhouden van dit onderzoek staat niet op zich zelf. Volgens de SBVN maakt het ministerie VROM zich schuldig aan machtsmisbruik door het manipuleren van voorlichting, regelgeving, onderzoek en normering. Deze feiten worden hardgemaakt in een notitie die aan de Minister is aangeboden. De Minister stelt echter geen prijs op toezending van deze notitie.
Daarom is de SBVN voornemens deze notitie en het achtergehouden onderzoek straks aan te bieden aan de nieuwe 2e Kamer.
Overigens komt ook in andere studies het belang van goede vloerisolatie voor een gezond binnenmilieu naar voren, zodat het hoe dan ook een schande is dat het ministerie van VROM goede vloerisolatie in de bestaande woningbouw nooit heeft gestimuleerd en woningcorporaties en adviesbureaus zelfs voorspiegelt dat het binnenklimaat in woningen met dubbelglas en muurisolatie zonder vloerisolatie beter is dan goed.
(1). Beschrijving van het onderzoek in het Onderzoeksprogramma volkshuisvesting 1991 1.2.28. "Bouwkundige oplossingen in woningen in verband met CARA" (bladzijde 20).
"CARA, waaronder astma begrepen wordt, is de meest voorkomende ziekte in ons land. Schattingen van deskundigen gaan in de richting van één tot anderhalf miljoen Nederlanders, die in mindere of meerdere mate serieuze klachten hebben. CARA is daarnaast de derde doodsoorzaak in Nederland.
Bouwtechnische gebreken van woningen kunnen een belangrijke oorzaak zijn van gezondheidsklachten van astmapatiënten. Doel van het onderzoek is na te gaan welke bouwkundige eisen aan woningen (nieuwbouw en renovatie) gesteld moeten worden ter voorkoming van CARA-achtige klachten. Onderzoek moet gericht zijn op verbeteringen van de bouwtechnische aspecten van woningen ter voorkoming van vocht en schimmeloverlast alsmede ter beperking van het huisstofmijt allergeen. Het onderzoek moet tevens inzicht geven in saneringsmogelijkheden van bestaande woningen, waarin overgevoelige mensen wonen voor CARA veroorzakende factoren".
Hierboven wordt een maatschappelijk buitengewoon relevant onderzoek beschreven dat volgens Minister Winsemius echter nooit zou zijn uitgevoerd. Dit is opmerkelijk wanneer men de volgende feiten kent:
De Universiteit van Amsterdam wilde in dit kader onderzoek doen en organiseert een "huisstofmijtenbijeenkomst" op 23 maart 1992 waar onderzoekers van verschillende disciplines aanwezig waren alsmede vertegenwoordigers van het ministerie VROM, het Astma-fonds en de GGD. De secretaris van de SBVN is gevraagd een lezing te houden over de hypothese die was opgesteld over dit onderwerp. Dr. R. de Boer (nu met pensioen) deelde later mee dat het ministerie VROM niet wilde meewerken aan dit onderzoek. Hij zei: "ik ben er voor 99,9% van overtuigd dat jouw hypothese juist is maar we zullen het nooit aangetoond krijgen. VROM zal nooit betalen voor een onderzoek waarmee wordt aangetoond hoe slecht hun isolatiebeleid is geweest". De secretaris van het Astma-fonds wist echter te vertellen dat het onderzoek al liep en werd uitgevoerd door de Landbouwuniversiteit Wageningen en dat de resultaten in de loop van dat jaar verwacht werden. Dat is dus onderstaand onderzoek(2).
(2) Rapport 1992-463 "Vochtverschijnselen in woningen, huisstofmijtallergeen en CARA bij kinderen", van de Vakgroep Humane Epidemiologie en Gezondheidsleer van de Landbouwuniversiteit Wageningen, oktober 1992.
(3) Beleidsfout leidt van kwaad tot erger.
Nieuwe woningen moeten in Nederland vanaf 1975/1978 wel voorzien worden van muur- en dakisolatie en dubbelglas maar niet van vloerisolatie. Voor bestaande woningen kwam er het Nationaal Isolatieprogramma (NIP) waarbij op alle isolatievormen subsidie wordt verleend behalve op vloerisolatie. Door dit beleid neemt het aantal gedeeltelijk geïsoleerde woningen zonder vloerisolatie in Nederland snel toe met in haar kielzog een golf van vochtproblemen bij de vloer en een vervijfvoudiging van het aantal allergiepatiënten. TNO-Bouw en de Stichting Bouwresearch geven toe dat de kans op vochtproblemen bij de vloer toeneemt wanneer dubbelglas wordt geplaatst en vloerisolatie achterwege blijft.
Het ministerie VROM blijkt echter niet in staat de beleidsfout te erkennen en te herstellen en vertoont een gedrag dat door psychologen wordt aangeduid met `escalatie van commitment'. VROM houdt hardnekkig vast aan de verklaring dat gebrek aan ventilatie de oorzaak is van deze vochtproblemen en meer ventilatie de oplossing. De Tweede Kamer die hierover vragen stelt, wordt met niet bestaand onderzoek om de tuin geleid.
Daarop wordt een klacht in bij Nationale Ombudsman ingediend wat door het ministerie VROM niet in dank is afgenomen. Terwijl de ombudsman bezig is met zijn onderzoek krijgt het ministerie VROM de beschikking over resultaten van het onderzoek naar bouwkundige oplossingen voor woningen i.v.m. CARA*. VROM houdt de zaak stil. Met openbaarmaking is de procedure bij de Ombudsman al op voorhand verloren. Ook zonder deze feiten veroordeelt de Nationale Ombudsman het ministerie VROM toch voor het geven van verkeerde voorlichting over de vochtproblemen. De verantwoordelijke ambtenaren kiezen er voor de uitspraak van de ombudsman naast zich neer te leggen en de resultaten van het CARA-onderzoek stil te houden en niet in de voorlichting te verwerken.
Woningcorporaties en adviesbureaus krijgen te horen dat een woning pas gezond is wanneer er een centrale mechanische afzuiginstallatie in zit. Vloerisolatie is niet nodig. Het binnenklimaat in een woning met dubbelglas en muurisolatie, zonder vloerisolatie zou zelfs beter zijn dan goed, terwijl uit het achtergehouden onderzoek blijkt dat dit de meest ziekmakende woningen zijn.