Instemming senaat met kiesrecht wilsonbekwamen
woensdag 15 november 2006
De Eerste Kamer heeft dinsdag 14 november ingestemd met het voorstel
wilsonbekwamen in de toekomst niet langer uit te sluiten van het
kiesrecht. De fracties van SGP en ChristenUnie lieten aantekenen niet
voor dit voorstel te zijn. De CDA-fractie had aarzelingen, maar
onthield het wetsvoorstel om de Grondwet op dit punt te wijzigen niet
haar steun. De overige fracties waren ronduit voor. Als het voorstel
ook na de Tweede-Kamerverkiezingen in tweede lezing wordt aanvaard,
kunnen wilsonbekwamen die het kiesrecht tot dusver ontberen want niet
alle wilsonbekwamen vallen nu onder de uitsluiting voor het eerst
meedoen aan de verkiezingen voor een nieuwe Europees Parlement in juni
2009.
Moeilijk vol te houden
Woordvoerder Engels van D66 zei dat moeilijk is vol te houden dat
curandi (dat zijn personen die wegens een geestelijke stoornis onder
curatele zijn gesteld) als enige groep burgers volgens de geldende
grondwet niet tot een verantwoorde uitoefening van het kiesrecht in
staat zouden zijn. Net als andere senatoren wees Engels naar de
paradoxale situatie, dat er veel meer personen zijn dan de ongeveer
20.000 curandi die wél kiesrecht hebben, terwijl zij vanwege zwaardere
geestelijke stoornissen zijn opgenomen in een instelling of op een
andere manier onder feitelijk toezicht staan. VVD-senator Van Heukelum
zag hierin een vorm van rechtsongelijkheid.
Willekeurig
PvdA-woordvoerder Witteveen merkte op dat er na de grondwetswijziging
nog maar twee grenzen zijn gesteld aan het kiesrecht: de
leeftijdsgrens van 18 jaar en de mogelijkheid dat de rechter iemand de
bijkomende straf oplegt van ontzetting uit het kiesrecht. Witteveen
noemde de grens van 18 jaar willekeurig. Er zijn vele vijftienjarigen
die heel goed zouden kunnen stemmen en dat graag zouden willen en vele
vijfentwintigjarigen die er geen enkele interesse in hebben, zei de
PvdA-senator.
Nee, tenzij_
De aarzelingen van het CDA betreffen de vraag of het kiesrecht door
veel wilsonbekwamen ook daadwerkelijk zal worden uitgeoefend. Senator
Dölle verwees namens de CDA-fractie naar een deel van een advies van
de Kiesraad, waarin wordt gepleit voor een Nee, tenzij_model. Per
geval zou de rechter moeten kunnen beslissen of iemand die onder
curatele is gesteld in staat moet worden geacht het kiesrecht uit te
oefenen. Dölle legde zich uiteindelijk neer bij het argument van de
regering, verwoord door minister Remkes van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties, dat er geen objectieve criteria zijn te bedenken
waaraan de rechter zou kunnen toetsen of iemand wel of niet het
kiesrecht kan uitoefenen.
Toezegging
GroenLinks-senator Platvoet kreeg van minister Remkes de toezegging
dat hij zal nagaan of stemmen bij volmacht bij wilsonbekwamen niet nog
fraudegevoeliger is dan het toch al is. Platvoet pleitte in dit
verband voor het invoeren van een identificatieplicht in het
stembureau. Ook zei hij dat hij eigenlijk het hele systeem van stemmen
bij volmacht wil opheffen. Het zou in het licht van nieuwe technische
mogelijkheden als stemmen per telefoon of via internet ook overbodig
moeten zijn.
Stemmachines
Minister Remkes wees op de problemen die met stemmachines zijn
gesignaleerd en zei dat ook bij het toepassen van andere mogelijkheden
om te stemmen altijd de integriteit van de stemprocedure voorop moet
blijven staan.
Principieel onjuist
Senator Holdijk zei namens de fracties van SGP en ChristenUnie dat hij
het principieel onjuist vindt om het initiatief om wel of niet aan de
verkiezingen deel te nemen aan de geestelijk gestoorde over te laten.
Hij verwees naar de opvatting van de grondwetgever in 1983 dat men
moet kunnen verwachten dat degene die het kiesrecht uitoefent tot een
verantwoorde uitoefening in staat is.
Wet van de grote getallen
Senator Witteveen (PvdA) had in dit verband opgemerkt: Iedereen die
dat wil kan het kiesrecht gebruiken om hem of haar moverende redenen.
Bij de optelling van alle stemmen tot een verkiezingsuitslag vallen
immers alle redenen en motieven die mensen hebben om te stemmen weg;
de wet van de grote getallen doet zijn werk, voor de uitslag doet het
er niet toe om wat voor redenen of met wat voor motieven iemand zijn
of haar stem heeft uitgebracht. Zo komt op een mooie manier het ideaal
van gelijkheid tussen burgers tot uitdrukking.
Senator Holdijk vond dit een cynische benadering van het kiesrecht.
---
*
Helaas kon uw opdracht niet (volledig) uitgevoerd worden.
Eerste Kamer der Staten Generaal