Nieuwe methode voor stof-, damp en gasmonitoring
(continu) Meten is weten
DUIVEN, 20061114 -- Het continu meten en bewaken van de aanwezigheid van Stofdeeltjes, dampen, nevels, VOC's (Volatile Organic Compounds), giftige gassen, CFK's, oxiderende gassen en brandbare gassen wordt nu mogelijk gemaakt door de MACView® productlijn. Producten voor stationaire en draagbare apparatuur zijn beschikbaar. Uit meer dan 80 sensoren kan een passende selectie worden gemaakt. Moderne technologie en communicatiesystemen (Ethernet) maken het eenvoudig om gegevens te registreren, te rapporteren en te presenteren voor elke doelgroep of gebruiker. Eindelijk is er een efficiënte, bedrijfszekere én betaalbare methode om de aanwezigheid van een gas, damp, vezel of van stof op de werkplek continu te bewaken.
Stofdeeltjes, gassen, dampen en nevels komen voor in een grote variëteit van afmetingen, chemische samenstellingen en oorsprong waaronder:
* Minerale stoffen
* Synthetische stoffen
* Bijproducten van chemische processen
Giftigheid/ schade voor de gezondheid
* Er bestaat geen algemene test om te bepalen welke mate van giftigheid bepaalde stofdeeltjes hebben.
* O.a. vorm (sferisch, asbest/ vezelachtig), afmetingen (fijn, ultrafijn) en verblijftijd in het lichaam spelen een rol hierbij.
De mate van gevaar voor de gezondheid van veel stoffen, nevels en gassen hangt onder meer af van de deeltjesgrootte en de afgezette hoeveelheid in de ademhalingskanalen en longen.
De ACGIH (American Conference of Governmental Industrial Hygienists) beveelt aan om de TLV's (Treshold Limit Values vergelijkbaar met onze MAC-waarden) van stof- en neveldeeltjes in drie vormen te verdelen:
"Inhalable" : 10 µm
"Thoracic" : 4 µm
"Respirable" : grootte
Voorbeelden: rook en dampen, las- en snijrook, metaalsmelten, verwarmde processen, olienevel, spuitnevel, galvanisatie, bewerkingen van mineralen, kunststoffen, transport van bulkgoederen, graanhandling, afvalverwerking, etc. etc.
Recent is een nieuwe manier van beoordeling van stoffen ingevoerd: BEI's (Biological Exposure Indices) = biologische monitoring/ concentratiemeting van een chemische substantie of zijn afgeleiden. Dit is een indicatie van de opname van de substantie in het biologische systeem van de blootgestelde = Bio-equivalent van TLV (bijvoorbeeld: CO, pesticiden, Cd, Pb, Hg, Cr (VI)).
MAC-waarde staat voor de Maximaal Aanvaarde Concentratie van een gas, damp, vezel of van stof in de lucht op de werkplek. Bij de vaststelling van deze waarde wordt zoveel mogelijk als uitgangspunt gehanteerd dat - voor zover de huidige kennis reikt - de gezondheid van de werknemers én hun nageslacht niet wordt benadeeld.
Belang van MAC-waarden
In de praktijk blijkt behoefte te bestaan aan concrete normen op het gebied van arbeidsomstandigheden, deze scheppen duidelijkheid voor werkgevers en werknemers en bieden houvast voor de handhaving door de Arbeidsinspectie. Dat geldt in het bijzonder voor gezondheidsschadelijke en hinderlijke stoffen.
MAC-waarden worden gehanteerd bij de toetsing van blootstellingniveaus en bij de beoordeling van de arbeidsomstandigheden. Bij het ontwerpen van nieuwe installaties en bij het bewaken van emissiebronnen vormen grenswaarden een richtlijn voor het minimaal te bereiken beschermingsniveau.
Soorten van MAC-waarden
MAC-waarden zijn geen absolute blootstellingsgrenzen, maar tijdgewogen gemiddelden over acht uur, aangeduid met MAC TGG-8u. Daarnaast kan bij een MAC-waarde sprake zijn van een ceiling-waarde (plafondwaarde), aangeduid met MAC-C. Een dergelijke waarde is een absolute blootstellingsgrens die niet mag worden overschreden. In een aantal gevallen wordt ter voorkoming van hoge blootstellingsniveaus gedurende korte tijd (de zogenoemde piekblootstellingen) een grenswaarde als 15 minuten tijdgewogen gemiddelde vastgesteld; aangeduid met MAC TGG-15min. De MAC-waarde is bedoeld voor normale, niet door calamiteiten verstoorde arbeidssituaties en arbeidsprocessen, en worden zoveel mogelijk afgestemd op een normale belasting van gezonde werknemers.
Praktische beperkingen in verband met handhaving en toepassing
De beperkingen hingen samen met het feit dat er niet altijd een goede meetstrategie en een geschikte meetmethode voorhanden waren voor de bepaling van de luchtconcentraties van de betrokken stof of stoffen op de werkplek. Ook de kostenaspecten vormden een flinke drempel bij het al dan niet inzetten van meetapparatuur. Veelal werd een momentopname gemaakt door een externe partij, welke niet écht representatief was voor de dagelijkse gang van zaken.
André Fikkers