Patenten vs. Patienten

Oxfam novib

http://www.novib.nl/

Rijke landen komen hun verplichtingen niet na om arme landen te helpen de openbare gezondheid te beschermen.

Vijf jaar na dato moeten de meeste arme mensen nog baat hebben bij de Doha Verklaring.

Arme mensen in ontwikkelingslanden worden nog steeds goedkopere levensreddende medicijnen ontzegd, vijf jaar nadat wereldleiders een formele handelsverklaring hebben ondertekend waarin gezondheid boven winst werd geplaatst.

In het rapport Patenten versus Patiënten; Vijf Jaar na de Doha Verklaring, dat vandaag verschijnt om de vijfde verjaardag van de Doha Verklaring te markeren, zegt Oxfam dat rijke landen te weinig of niks doen om hun verplichtingen na te komen, en in een aantal gevallen de verklaring zelfs ondermijnen.

De verklaring zegt dat ontwikkelingslanden in staat moeten zijn om de clausules in de WTO-regels voor intellectueel eigendom (TRIPS), die de openbare gezondheid moeten beschermen, toe te passen om aan goedkopere generische versies van gepatenteerde medicijnen te kunnen komen. De concurrentie van generische medicijnen is de meest geschikte manier om de prijzen van medicijnen omlaag te houden, zegt Oxfam.

Rijke landen handelen niet naar de geest van de Doha Verklaring, aldus Adrie Papma directeur van de Handelscampagne van Oxfam Novib. In de Verklaring staat wat er moet staan, maar er zijn politieke daden nodig om het te laten werken. Dat is niet gebeurd. We zijn achteruit gegaan. Mensen lijden of sterven nog steeds onnodig.

Sinds 2001 is de situatie erger geworden voor zieke mensen in ontwikkelingslanden: Sinds 2005 is er een toename van meer dan 4 miljoen mensen die geïnfecteerd zijn met HIV.
Kanker ooit gezien als een last voor de rijken treft steeds meer mensen in ontwikkelingslanden, met een verwachte verdubbeling in 2020. 60% van de nieuwe gevallen doet zich voor in ontwikkelingslanden.
Diabetes is van 30 miljoen naar 230 miljoen mensen gestegen in de afgelopen 20 jaar, waarbij de meeste nieuwe gevallen zich in armere landen voordeden.

Echter, de Wereldgezondheidsorganisatie zegt dat 74% van de aids-medicijnen nog steeds tot een monopolie behoort, dat 77% van de Afrikanen geen toegang heeft tot aids-behandelingen, en dat 30% van de wereldbevolking geen reguliere toegang heeft tot essentiële medicijnen.

Hier zijn verschillende redenen voor te vinden, maar één van de belangrijkste is dat rijke landen, vooral de VS, ontwikkelingslanden dwingen om strengere regels voor intellectueel eigendom in te stellen, om de farmaceutische monopolies te behouden. Dit beperkt de concurrentie van generische medicijnen en houdt de prijs van medicijnen hoog.

Statistieken over de wereldgezondheid zien er macaber uit, maar ondertussen onderhandelen de VS door met nog strengere regels, die beperkingen opleggen over hoe een land de openbare gezondheidszorg kan beschermen, zegt Papma. Indien uitgevoerd houden deze afspraken in dat Colombia tot 2020 jaarlijks een extra 940 miljoen dollar moet betalen om de stijging in de kosten van medicijnen op te vangen, waardoor bijna 6 miljoen patiënten worden getroffen. Hetzelfde geldt voor Peru, waar de medicijnprijs de komende tien jaar met 100% omhoog kan gaan, en met 162% de komende 18 jaar.

Andere rijke landen, vooral die in de Europese Unie, hebben zwijgend ingestemd met het VS-handelen. Farmaceutische bedrijven zijn nog verder gegaan door landen als India en de Filippijnen direct uit te dagen toen die de beschermingsclausules probeerden toe te passen.

In 2005 gebruikten kankerpatiënten in India de Indiase wetgeving over intellectueel eigendom om een patentaanvraag van het Zwitserse bedrijf Novartis voor een medicijn tegen kanker, Glivec, tegen te houden. Hierdoor konden Indiase bedrijven doorgaan met de productie van de generische versie, die 2.700 dollar per patiënt per jaar kost, tegenover de monopolieprijs van 27.000 dollar per patiënt per jaar van de versie van Novartis.

Novartis ging onlangs in beroep tegen de uitspraak van de rechtbank, waarmee het de Indiase regering het recht wil ontnemen om het TRIPS akkoord ter bescherming van de openbare gezondheid zelf te interpreteren. Mocht Novartis hierin slagen dan kan dit de Indiase exporten van generische medicijnen op losse schroeven zetten. India is s werelds leidende leverancier van generische medicijnen aan ontwikkelingslanden: 67% van de medicijneninvoer van ontwikkelingslanden komt uit India.

Novartis heeft tegen Oxfam gezegd dat er in India geen commerciële markt voor Glivec is en dat zij India uitdaagt om de huidige Indiase wetgeving over intellectueel eigendom in overeenstemming met TRIPS te brengen,zegt Papma. Maar India probeert alleen maar om de flexibiliteit die in TRIPS ingebouwd zit rechtmatig te gebruiken, en Novartis ligt hierin dwars.

Ondertussen heeft de Filippijnse regering testen uitgevoerd en volgens de reglementen een goedkeuring gedaan van een goedkopere, gepatenteerde versie van Novarsc, een medicijn tegen hartziektes, waarvan het patent nu in handen is van het VS-bedrijf Pfizer. De overheid doet dit om een goedkopere, gepatenteerde versie van Norvasc, die 90% minder kost, ter beschikking te stellen zodra het patent van Pfizer verloopt in juni 2007.

Oxfam vindt dat de regering in overstemming met het TRIPS Akkoord handelt, en met de Filippijnse wetgeving over intellectueel eigendom. Maar Pfizer is nu een rechtszaak tegen de regering begonnen. Indien Pfizer succes boekt dan zal dit het vermogen van de overheid ernstig beperken om toegang tot goedkopere medicijnen te geven en het beschermingsrecht onder TRIPS toe te passen.

Ontwikkelingslanden dragen de verantwoordelijkheid om de beschermingsclausules voor de openbare gezondheid toe te passen, maar wanneer zij dat proberen komen zij onder grote druk te staan,zegt Papma.

Om de Doha Verklaring te laten werken, roept Oxfam op:

Tot een onderzoek van de WTO naar de effecten van het TRIPS akkoord op het vermogen van alle landen om de openbare gezondheid te beschermen.
Dat de VS ophouden landen onder druk te zetten om strengere regels voor intellectueel eigendom aan te nemen, met name middels haar onderhandelingen over vrijhandel. Dat de EU duidelijk maakt dat zij geen extra TRIPS maatregelen zal eisen als onderdeel van de Europese Partnerschap Afspraken, en dat zij ontwikkelingslanden de beleidsruimte geeft om de flexibiliteit in TRIPS vrij in te zetten.
Dat rijke landen ontwikkelingslanden de politieke en technische steun geven om de beschermingsclausules in TRIPS te gebruiken om toegang tot betaalbare medicijnen veilig te stellen.
Tot politieke wil bij de ontwikkelingslanden om de beschermingsclausules voor openbare gezondheid te gebruiken.
Tot een einde aan de rechtszaken die Novartis en Pfizer tegen ontwikkelingslanden hebben aangespannen.

Rijke landen moeten hun verplichtingen nakomen en ophouden de Doha Verklaring met hun egoïstisch handelen te ondermijnen,zegt Papma. Nu hebben wij meer dan ooit een wereldhandelsstelsel nodig dat gezondheid boven winst plaatst en medicijnen voor iedereen betaalbaar maakt.

Einde bericht.

Oxfam Novib is het Nederlandse lid van Oxfam International, een samenwerkingsverband van dertien onafhankelijke ontwikkelingsorganisaties. Het gezamenlijk ideaal: een rechtvaardige wereld zonder armoede.


Noot voor de redactie,