Wageningen Universiteit

Persbericht Wageningen Universiteit, 088wu, 8 november 2006

DUURZAME, WINSTGEVENDE MILIEUTECHNOLOGIE MOET ANTWOORD GEVEN OP VERKWISTENDE WESTERSE RIOLERING

De manier waarop de westerse wereld haar afvalwater zuivert is duur en verkwistend en een slecht voorbeeld voor ontwikkelingslanden. Duurzamer en zelfs economisch winstgevend is het om schaarse en vaak kostbare grondstoffen, zoals water, te hergebruiken. De daarvoor vereiste milieutechnologie krijgt nog steeds onvoldoende aandacht. Dat zegt prof.dr. Jules van Lier op donderdag 9 november bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar Anaërobe afvalwaterbehandeling aan Wageningen Universiteit.

Prof Van Lier stelt in zijn inaugurele rede, Meervoudig watergebruik: van last naar lust dat de werkelijke grote zorg voor ons en ons nageslacht de uitputting en ongelijke verdeling is van de grondstoffen die essentieel zijn voor het in stand houden van onze samenleving. Een grotere druk op deze grondstoffen leidt tot een nog grotere sociale ongelijkheid. En die leidt weer tot wereldwijde sociale onrust en een basaal gevecht om grondstoffen. In vergelijking daarmee vindt Van Lier de zorg om het broeikaseffect en klimaatverandering verloren tijd, omdat daar weinig aan te doen valt en de aandacht afleidt van waar het werkelijk om gaat: de uitputting van de aarde.

Het verantwoord omgaan met de beperkte hoeveelheden water is een van de grootste taakstellingen voor de komende decennia, aldus prof. Van Lier. Slechts 0,01 - 0,02 procent van alle water op aarde is bruikbaar voor menselijke consumptie en gebruik ("minder dan de gangbare rekenfout"). Zoetwater is een hernieuwbare grondstof; het water dat een Amsterdammer drinkt heeft al eens een Duits lichaam gepasseerd. Het loont de moeite, aldus Van Lier, om hergebruik van water en teruggewonnen grondstoffen van meet af aan in het ontwerp van de waterketen te betrekken. De kosten van de zuivering bepalen of het water gebruikt kan worden door de volgende gebruiker in de keten. Het heeft geen zin om met hoge kosten water te zuiveren als dat niet strikt nodig is. Bijvoorbeeld door eerst met veel energie meststoffen te verwijderen uit water dat voor irrigatie voor de agrarische productie wordt gebruikt, terwijl later toch weer het land bemest moet worden. Van Lier pleit voor een veel realistischer aanpak die voor ontwikkelingslanden een doorbraak betekent om afvalwaterzuivering op grote schaal in te voeren. Dat moet ook, meent hij, want langdurige periodes van vervuiling zijn een tijdbom onder de samenleving. Op dit moment sterven wereldwijd jaarlijks 1,8 miljoen mensen door het drinken van besmet water, waarvan 90 procent kinderen jonger dan vijf jaar.

VERKWISTEND
De manier waarop de westerse wereld haar afvalwater verwerkt is verkwistend. In de huishoudens verdunnen wij de menselijke ontlasting met een factor honderd waardoor we met een immens afvalwaterprobleem opgescheept zitten, zegt Van Lier. En de verwijdering van ziektekiemen uit het afvalwater kan tot extreem hoge kosten leiden. In de Verenigde Staten lopen de kosten van het tegengaan van het risico dat één inwoner hepatitis A oploopt op tot drie tot dertig miljoen dollar jaarlijks aan zuiveringslasten, een bedrag dat in geen verhouding staat tot de kosten om een patiënt met deze ziekte te behandelen.

ANAËROBE ZUIVERING
De traditionele zuiveringstechnologie is gebaseerd op de toevoeging van lucht aan het afvalwater waarbij bacteriën het zuiverende werk doen. Deze methode, rekent Van Lier voor, kost relatief veel energie, is naar zijn mening volledig achterhaald en draagt niet bij aan duurzame oplossingen. Binnen Wageningen Universiteit en Researchcentrum is vergaande expertise ontwikkeld rond anaërobe, zuurstofloze, afvalwaterbehandeling. Die gebruikt geen energie via fossiele brandstoffen. Het levert juist energie op, omdat er methaan bij vrij komt. Dat is voor ontwikkelingslanden van groot belang voor de keuze van een toepasbare milieutechnologie. Veel complexer maar even noodzakelijk is dat ook de waterketen veel beter wordt georganiseerd, stelt Jules van Lier. Zoals het bewust hergebruiken van stedelijk afvalwater voor irrigatie in de landbouw binnen en rondom grote steden in ontwikkelingslanden. Dat is een effectief alternatief voor lozing op het oppervlaktewater. Het voorkomt milieu- en gezondheidsproblemen benedenstrooms van de stad. Het betekent wel dat betrokken instanties en gebruikers elkaar goed moeten informeren, zodat wordt voorkomen wat bijvoorbeeld in de Jordaanvallei gebeurt: boeren die afvalwater gebruiken voor irrigatie kennen nauwelijks de samenstelling daarvan, maar gebruiken tegelijkertijd wel kunstmest. Daardoor ontstaan gevaarlijk hoge nitraatconcentraties in het grondwater.