Nieuwe RPB-studie ' Vele steden maken nog geen Randstad'
Ruimtelijk planbureau
http://www.ruimtelijkplanbureau.nl
RPB: Randstad is geen samenhangend geheel van steden
De Randstad bestaat niet. De Randstad functioneert niet als één samenhangend
geheel van steden. Het zijn nog steeds de (vier) grote steden die de spil vormen in de
relaties tussen bedrijven, in het woon-werkverkeer en in het winkelbezoek. Te midden van
de steden neemt Amsterdam een bijzondere plek in. Amsterdam werkt, meer nog dan de andere
grote steden, als een magneet.
Dit is één van de conclusies van de studie 'Vele steden maken nog geen
Randstad' van het Ruimtelijk Planbureau. Tijdens een presentatiebijeenkomst op 8 november
overhandigde RPB-directeur Wim Derksen het eerste exemplaar aan burgemeester Job Cohen van
Amsterdam.
In de studie heeft het RPB onderzocht of de Randstad momenteel werkelijk functioneert als
één stedelijk systeem, als een netwerk van steden en stadsgewesten, zoals
in diverse recente beleidsnota's - waaronder de Nota Ruimte (2004) - wordt verondersteld.
Hiertoe hebben de auteurs drie representatieve netwerkrelaties bestudeerd en de
ontwikkeling van die netwerken van 1992 tot 2004: bedrijfsrelaties, woon-werkstromen en
winkelbezoeken. Het gaat hier om de meest frequente relaties binnen de Randstad, die
bovendien een aantal belangrijke ruimtelijke aspecten van de economie en het dagelijkse
leven dekken. Op basis hiervan komt het RPB tot de conclusie dat de
beleidsveronderstelling dat de steden in de Randstad samen één netwerkstad
vormen, niet op gaat.
Slechts beperkte samenhang tussen steden in de Randstad
De stadsgewesten van de Randstad zijn slechts in beperkte mate met elkaar verbonden. Deze
matige integratie wijst niet in de richting van het bestaan een 'stedelijk netwerk'
binnen de Randstad, laat staan in de richting van het bestaan van één
Randstad. Bedrijfsrelaties gaan weliswaar meestal over de grenzen van het stadsgewest
heen, maar daarbij neemt de Randstad geen bijzondere positie in: veel bedrijven hebben
vooral relaties met bedrijven in andere delen van het land of in het buitenland. Voor
winkelbezoeken blijven de bewoners van het Randstadgebied in overgrote meerderheid juist
binnen het eigen stadsgewest. Alleen voor de woon-werkrelaties is de Randstad enigszins
van belang, met een bijzondere trek richting Amsterdam. Dit neemt niet weg dat grofweg
driekwart van de beroepsbevolking in de Randstad nog altijd in hetzelfde stadsgewest
woont en werkt. Hierin is de afgelopen jaren ook weinig veranderd.
Steden in Randstad gaan meer op elkaar lijken; mate van specialisatie neemt af
In het afgelopen decennium zijn de Randstedelijke stadsgewesten meer op elkaar gaan
lijken, in sectorstructuur van bedrijvigheid, in samenstelling van de beroepsbevolking en
in typen winkels; de mate van specialisatie is in de meeste gevallen afgenomen. Deze
ontwikkeling duidt er zeker niet op dat de deltametropool 'Randstad' dichterbij komt.
De Randstad functioneert niet als netwerkstad
De Randstad is niet meer dan de som der delen. De onderzochte relaties laten zien dat de
steden in de Randstad elkaar nauwelijks aanvullen of complementeren. Op geen van de
onderzochte relaties gaat een sterke specialisatie van een regio gepaard met een sterke
integratie van die regio in de Randstad. Een sterke complementariteit is kenmerkend voor
het bestaan van een netwerkstad. Hiervan is in de Randstad nauwelijks sprake, waarmee is
aangetoond dat de Randstad niet als netwerkstad functioneert.
Belangrijke rol voor afzonderlijke stadsgewesten en steden
Op welke schaal leven mensen in het westen van het land dan wel? Het blijkt dat mensen nog
steeds vooral binnen de eigen stadsgewesten leven. Ook vervullen de centrale steden van de
stadsgewesten nog steeds een zeer belangrijke rol: de stad als magneet. Het stadsgewest is
nog steeds het schaalniveau waarop de meeste relaties zich voltrekken. De stadsgewesten
mogen dus niet worden verwaarloosd door het beleid.
Amsterdam centraal in netwerkrelaties
Voor één stadsgewest maken de onderzoekers een duidelijke uitzondering.
Amsterdam neemt namelijk een bijzondere positie in binnen de verschillende stadsgewesten
in het westen van het land. Amsterdam werkt, meer nog dan de andere grote steden, als een
magneet. Vanuit alle delen van de Randstad (en vanuit de rest van het land) worden de
relaties gericht op Amsterdam steeds sterker. Misschien is deze regio zich, na ruim een
eeuw, opnieuw aan het ontwikkelen tot de onbetwiste metropool van Nederland.
Beleidsconsequenties en bestuurlijke context
Gezien de actuele discussie over de vorming van een Randstadbestuur betoogde RPB-directeur
Wim Derksen, als hoogleraar bestuurskunde, tijdens de presentatie dat de studie laat zien
dat er geen reden is om de Randstad onder te brengen in één nieuwe
provincie. Bovendien gaat het denken in termen van nieuwe provincies er ten onrechte
vanuit dat de grote steden de nieuwe provincie plotsklaps zullen gaan gehoorzamen. Ten
slotte miskent dat denken dat nu juist in de concurrentie tussen de steden wellicht de
grootste kracht van de Randstad is gelegen.
EINDE PERSBERICHT
Vele steden maken nog geen Randstad, Jan Ritsema van Eck, Frank van Oort, Otto Raspe,
Femke Daalhuizen, Judith van Brussel, Rotterdam/Den Haag: NAi Uitgevers/RPB.
ISBN 90 5662 5059 / 978 90 5662 5054. Prijs 22,50 euro
Te bestellen bij de boekhandel of via NAi Boekverkopers, telefoon 010 4401203
Voor een recensie-exemplaar (uitsluitend voor pers) of meer informatie:
Ruimtelijk Planbureau, Bureau Communicatie, Paul Splinter, telefoon 070 3288 746 of 06
5267 1626; splinter@rpb.nl.