wijze van grondverwerving
Publieke en private partijen niet benadeeld door wijze van
grondverwerving
2 november 2006
Uitkomst onafhankelijk onderzoek grondtransacties Meerstad
Het publieke belang, de belangen van de Grondexploitatie Maatschappij
Meerstad (GEMM) en die van de betrokken marktpartijen zijn niet
geschaad door de wijze waarop gronden zijn verworven ten behoeve van
het project Meerstad.
Dat blijkt uit een onafhankelijk extern onderzoek in opdracht van de
private partijen in de GEMM (de grondbankpartijen), waarbij alle
grondaankopen tegen het licht zijn gehouden.
Het verslag van dit onderzoek is door de private partijen aangeboden
aan de publieke partijen (provincie Groningen, gemeente Groningen,
gemeente Slochteren en LNV-Noord). In het verslag concluderen de
onderzoekers dat de benodigde gronden in hoog tempo verworven zijn
binnen de ter beschikking gestelde budgetten van de grondbank en
binnen de vooraf gestelde doelen ten aanzien van aantallen hectares en
de ligging van de gronden.
Daarmee is een goede uitgangspositie gecreëerd voor een succesvolle
ontwikkeling van het gebied Meerstad. Bij een beperkt deel van de
aankopen constateren de onderzoekers dat externe partijen mogelijk
voordeel van de transacties hebben gehad voor maximaal 5% van het
totale grondbudget van de grondbank, als gevolg van onduidelijke
werkafspraken met deze partijen over dit deel van de aankopen.
De onderzoekers geven enkele aanbevelingen aan de marktpartijen ter
verbetering van het toezicht en voor meer transparantie bij
grondtransacties. Ondermeer moeten de posities en belangen van
makelaars en tussenpersonen (externe partijen) vooraf vastgelegd zijn.
De publieke partijen onderschrijven de hoofdlijnen van het onderzoek.
Of de betreffende gronden tegen een lagere prijs hadden kunnen worden
verworven wanneer er wel duidelijke werkafspraken lagen is volgens de
publieke partijen echter maar de vraag.
Onafhankelijk onderzoek grondtransacties Meerstad
Prof. ir. Hans de Jonge (hoogleraar TU Delft en directievoorzitter van
de Brink Groep) en mr. dr. Cees Schaap (directeur van het
onafhankelijke forensisch onderzoeksbureau SBV-Forenics en voormalig
hoogleraar) hebben in opdracht van de marktpartijen (AM Grondbedrijf,
Koop Holding, Heijmans Vastgoed-ontwikkeling en BPF Bouwinvest)
betrokken bij het project Meerstad onderzocht of de verwerving van
grond ten behoeve van dit project rechtmatig heeft plaats gevonden.
Deze opdracht is gegeven nadat bij de marktpartijen vragen gerezen
waren bij de gang van zaken rondom enkele grondtransacties. De
opdracht was inventariserend en evaluerend te onderzoeken of:
1. de GEMM is benadeeld;
2. afzonderlijke partijen binnen de Grondbank elkaar hebben
benadeeld;
3. personen betrokken bij de Grondbank zich hebben of zijn
bevoordeeld;
4. derden zich hebben of zijn bevoordeeld.
Volgens de onderzoekers zijn er geen aanwijzingen waaruit blijkt dat
er ongeoorloofd is gehandeld door de vier marktpartijen. Zij komen tot
deze conclusie op basis van uitvoerige analyse van dossiers, openbare
registers, gesprekken met sleutelpersonen in de verwerving, gesprekken
met vertegenwoordigers van de grondbankpartijen en zelfstandig
onderzoek.
Volgens de onderzoekers is de GEMM niet benadeeld, is geen van de
partijen binnen de GEMM benadeeld en is geen van de individuele aan de
Grondbank gelieerde personen bevoordeeld. Van de in totaal 1200 ha
aangekochte grond, zijn de transacties van 400 ha anders dan
rechtstreeks van boer naar de gezamenlijke Grondbank gelopen, veelal
via makelaars of tussenpersonen.
Door deze transacties is een bruto resultaat verkregen van circa 8,3
miljoen euro exclusief en circa 11,7 miljoen euro inclusief
nabetalingen. Dit is zo'n vijf procent van het gehele aankoopbedrag.
Volgens de onderzoekers komt grondverwerving via tussenpersonen vaker
voor en is dit bij de huidige praktijk van grondverwerving in ons land
nauwelijks te voorkomen.
De onderzoekers concluderen tenslotte dat:
1. Binnen een relatief kort tijdsbestek een grote prestatie geleverd
is door in een hoog tempo de benodigde gronden te verwerven.
2. Het door de participanten van de Grondbank vooraf geformuleerde en
gestelde doel is behaald, zowel ten aanzien van het totaal aantal
hectares als de (strategische) ligging daarvan.
3. Binnen de (ter beschikking) gestelde budgetten, zowel ten aanzien
van het totaal als ten aanzien van de zogenaamde gebiedsgemiddelde
prijs/m2 de gronden zijn verworven.
4. Daarmee een goede uitgangspositie is gecreëerd voor succesvolle
ontwikkeling van het gebied Meerstad.
De onderzoekers doen aanbevelingen ter verbetering van toezicht op en
meer transparantie bij grondtransacties. Ondermeer moeten de posities
en belangen van makelaars en tussenpersonen vooraf vastgelegd zijn.
De marktpartijen hebben advocatenkantoor Russell tenslotte gevraagd te
kijken naar de juridische consequenties van deze zaak. Zij hebben
aangegeven geen gronden te zien voor een juridische procedure.
Reactie van de Publieke Partijen
De publieke partijen onderschrijven de hoofdlijnen van het rapport.
Hoewel de publieke partijen geen partij waren in het proces van de
grondverwerving van de grondbank en daarmee ook geen
verantwoordelijkheid dragen voor de gang van zaken, zijn zij wel van
mening dat de aanbevelingen die worden gedaan ter verbetering van het
toezicht op en de transparantie bij grondtransacties opgepakt moeten
worden. Voor de professionalisering van de samenwerking tussen publiek
en privaat, bijvoorbeeld bij gebiedsontwikkeling, vinden de publieke
partijen het van belang dat hier iets aan gedaan wordt.
2 november 2006
Provincie Groningen