>
Den Haag, 26 oktober 2006
Bijdrage van Gerdi Verbeet (PvdA) bij het algemeen overleg voortgang invoering Wet maatschappelijke ondersteuning
Gesproken woord geldt!!
Voorzitter,
Daar zitten we dan. Dinsdag de eerste demonstratie van thuiszorgmedewerksters uit Friesland en Ridderkerk, die hun werk kwijt raken door de Wmo. En achter die medewerkers staan de cliënten, bijvoorbeeld mw. De Jong en de heer Kamstra. Zij waren er niet bij vandaag, maar wat zullen ze teleurgesteld zijn als ze hun vertrouwde hulp kwijt raken. Cliënten en medewerkers gaan als we niet ingrijpen de rekening van de Wmo betalen. Inmiddels zijn we een brandbrief van de FNV/AbvaKabo en twee petities van Ridderkerk en Internos rijker.
Het draagvlak onder Wmo dreigt weg te ebben als we vandaag niet een aantal stevige afspraken maken over de versterking van het implementatietraject en over de condities waaronder de Wmo wordt ingevoerd. Ik word zo langzamerhand meewarig aangekeken als ik tijdens de talloze bijeenkomsten volhoud dat de Wmo echt geen bezuinigingsoperatie is. De Wmo zou "schoon aan de haak" overgaan. Dat nu lijkt niet het geval: De recente gegevens van het CAK zijn alarmerend. Het aantal indicaties is in 2006 soms wel met percentages varirend van 15 tot 120 % toegenomen.
Het ijkjaar 2005 blijkt niet passend. De indicaties voor hhz zijn in 2006 vaak sterk gegroeid. De burgemeester van Veendam kondigt in een brandbrief aan de Wmo niet te zullen uitvoeren als hij te weinig geld krijgt. De discussie over fullpackage en de discussie over de effecten van voorlopers op het terrein van extramuralisering zoals Middelburg frustreren zowel de gemeenten als de zorgverzekeraars. In ieder geval mogen cliënten niet opgezadeld worden met wisselende contacten en regelgeving. Wij moeten vandaag helderheid geven over de budgetten waarop de gemeenten kunnen rekenen, over de periode van aanpassing en over de inrichting van een noodfonds voor gemeenten die in de problemen komen. Wij houden u aan de toezegging dat het budget, ook de subsidieregelingen "schoon aan de haak" overgaan.
Als u onhandige afspraken heeft gemaakt met gemeenten en/of zorgaanbieders moet uzelf op de blaren zitten en niet het risico willen lopen dat een en ander aan het eind van de rit via een hogere eigen bijdrage onvermijdelijk wordt doorberekend aan kwetsbare cliënten.
Het draagvlak ebt weg. Veel problemen zijn onderschat. Bijvoorbeeld bij de thuiszorg zijn er problemen met de verandering in de betalingswijze. Nu wordt gewerkt met bevoorschotting, Gemeenten gaan dat niet doen. Moeten de organisaties voorschieten vanuit AWBZ reserves en hoe lang. Ik vind het een raadsel waarom 3 maanden voor invoering dit probleem nog moet worden opgelost. Hoe kan het dat dit nog niet is geregeld?
Alfahulp klanten zijn zelf werkgever. Zij moeten bij lagere prijs zelf de hulp gaan uitleggen dat ze nu minder geld gaat ontvangen voor de dezelfde dienst? Hoe ziet u dat voor zich? Wat gaat u daaraan doen?
In alle debatten over de Wmo heb ik aangegeven dat de continuïteit van de zorgrelatie voor de PvdA voorop staat. De stass. beaamde steeds dat idealiter mw. De Jong en de heer Kamstra, dus de huidige cliënten niets zouden moeten merken van de verandering t.g.v. de Wmo. Ook heb ik voortdurend aangegeven tegenstander te zijn van de verplichting tot aanbesteding zeker omdat noch de staatssecretaris noch een Kamermeerderheid te overtuigen was van de noodzaak het principe werknemer volgt werk in de wet te verankeren zoals wel gebeurd is bij de wet personenvervoer. Nou daar zitten we dan tussen de scherven van wat de aanbesteding heeft aangericht. De stass voelt zich verantwoordelijk voor het systeem. Dan neem ik aan dat ze zich verantwoordelijk voelt voor al die 2000 vrouwen die nu hun baan verliezen als de stass geen stokje steekt voor deze gang van zaken. AbvaKabo verwacht dat zo'n 20.000 vrouwen en dus zo'n 60.000 cliënten in de problemen gaan komen. Ik kondig de stass. alvast aan dat de PvdA het belang van goede zorg aan de cliënten en de werkgelegenheid van de medewerkers belangrijker vind dan de campagne en dat ik niet zal aarzelen als de stass. niet in actie komt de Kamer van verkiezingsreces terug te roepen.
Mijn fractie heeft de indruk dat de stass. nadat de wet door de TK en EK is aanvaard op haar handen is gaan zitten en veel te weinig heeft gedaan om de invoering in goede banen te leiden. Opgeruimd staat netjes lijkt ze gedacht te hebben toen de Wmo over de schutting van gemeente geveegd was. Waarom heeft u de gemeenten niet veel beter begeleid bij het proces van aanbesteding wat blijkbaar onvermijdelijk was. Er zijn echt mogelijkheden om geen onnodige brokken te maken. Ik wijs op Dordrecht dat in de aanbesteding kwaliteitselementen maar ook de voorwaarde van overname van personeel heeft opgenomen. Ik reik u graag een brochure aan van mijn partijgenoten in het Europese parlement. De Kamer heeft unaniem gepleit op de noodzaak van een zorgvuldig invoeringsproces. U wilde nb. al op 010106 van start, later op 01-07. Dankzij ingrijpen van de TK is het 01-01-07 geworden. Waarom heeft u niet veel indringerder gewezen op de mogelijkheid van het overgangsjaar? Amsterdam met een actieve, sterke projectorganisatie vindt de tijd nu al te kort en kiest voorlopig voor voortzetting van de huidige contracten. Wat gebeurt er als instellingen de zorg niet kunnen leveren omdat ze niet tijdig voldoende personeel hebben? Waarom is er geen langere overgangstermijn gekozen bijvoorbeeld 2 of 3 maanden?
Wat gaat de stass. doen om de put van banenverlies en onrust bij cliënten te dempen voordat het kalf verdronken is? De PvdA wil dat de staatssecretaris meer druk uitoefent op gemeenten en VNG om het uitgangspunt werknemer volgt werk standaard in het aanbestedingsproces te incorporeren. De thuiszorg organisaties wilden dit zelf ook, juist omdat niet allen zijn aangesloten bij Actiz en freeriders voor iedereen een probleem zijn.
Uiteraard willen we ook inzicht in de omvang van het banenverlies en de gevolgen voor de kwaliteit van de huishoudelijke verzorging. Wij verzoeken de stass. ons eind november te informeren.
Mijn fractie is ontevreden over de wijze waarop de "extreme make over" van de wet door VWS/VNG is gecommuniceerd naar de gemeenten. Ik noem een aantal punten.
De modelverordening van de VNG: Stichting de Ombudsman heeft onderzoek uitgevoerd naar de inhoud en implicaties van de modelverordening van de VNG. Hieruit blijkt dat de letter van de wet niet wordt gevolgd en de verordening hier en daar zelfs in strijd is met de Wmo.
Waar gaat het om?
· Compensatiebeginsel wordt vaak door de verordening beperkt en de International Classification of Functions, Disabilities and Impairments (ICF) wordt niet gehanteerd.
1 Er wordt geen / onvoldoende recht gedaan aan de eisen die worden gesteld aan gemeenten m.b.t. het bieden van keuzevrijheid (zie onder)
2 De verordening maakt het mogelijk dat gemeenten een algemene voorziening treffen om daarmee geen pgb te hoeven bieden. Dit is in strijd met de Wmo en in strijd met de toezeggingen van Ross in de Eerst Kamer. De PvdA wil de garantie dat wanneer het in het belang is van de cliënt, altijd keuzevrijheid wordt geboden door gemeenten: een verplicht PGB dus.
3 Er is in de modelverordening geen aandacht voor mantelzorgers en vrijwilligers. Omwille van de tijd laat ik dit punt verder aan mw Azough die ook namens de PvdA zal spreken.
4 Het begrip 'huisgenoot' wordt in de modelverordening veel ruimer gedefinieerd van in de Wmo. Zo kan het zijn dat ook studenten worden gezien als huisgenoten en dus op hulp van elkaar zijn aangewezen wanneer er sprake is van beperkingen in het kader van de Wmo. Dat kan niet de bedoeling zijn.
5 Sport. De VNG verordening spreekt alleen over een sportrolstoel en niet over een voorziening of budget om te kunnen sporten.
Welke acties gaat de Stass. ondernemen?.
· Overdracht dossiers huishoudelijke verzorging: de overdracht van dossiers huishoudelijke verzorging van de zorgkantoren aan gemeenten blijkt niet vlekkeloos te verlopen, evenzo de overdracht van dossiers van niet gecontracteerde zorgverleners aan gemeenten. Wat is het oordeel van de staatssecretaris hier?
1 Overbruggingszorg functie verblijf: VWS en ZN hebben afgesproken dat de indicatie voor de functie verblijf in afwachting van opname in een intramurale instelling geen recht meer geeft op overbruggingszorg, gefinancierd uit de AWBZ. Gemeenten moeten dit betalen. Welke gevolgen heeft dit voor mensen met een indicatie? Wat zijn de gevolgen voor mensen met een full-package?
2 Positie gehandicapten: VGN wijst er op dat in procedures van openbaar aanbesteden voor hulp in het huishouding onvoldoende rekening wordt gehouden met gehandicapten. Met deskundige zorg voor gehandicapten wordt in de aanbesteding geen rekening gehouden, omdat pas wordt aanbesteed vanaf een heel groot minimum aantal cliënten. Wanneer het aantal gehandicapte inwoners van een gemeente beperkt is, wordt hun stem niet gehoord in het aanbestedingstraject: gespecialiseerde aanbieders dingen niet mee.
· Eigen bijdragen:
· Inning: er bestaat onzekerheid over de vraag of inningsystemen per 1-1-2007 operationeel zullen zijn, leidend tot uitvoeringsproblemen bij gemeenten en financiële onzekerheid bij gebruikers. CAK brengt hoge kosten in rekening en hanteert maar twee soorten eigen bijdrage.
1 Maximale eigen bijdrage: het Wmo-besluit dat door het kabinet is vastgesteld is aangepast, dankzij de motie Verbeet waarmee rolstoelen zijn uitgezonderd van eigen bijdragen. Toch blijken inkomenseffecten nog behoorlijk ongewis. We willen de garantie van de staatssecretaris dat mensen er niet op achteruit zullen gaan gestand zien. Onderzoek zal dit moeten uitwijzen, mensen moeten gecompenseerd wanneer ze er wel op achteruit gaan.
· 1 Loket:
· CIZ en gemeenten blijken niet samen te werken, tot op heden hebben pas 5 gemeenten een indicatiecontract met gemeenten gesloten. De PvdA vindt dit zorgwekkend. Kan de staatssecretaris haar toezeggingen wel waarmaken omtrent de 1 loketgedachte en servicegerichtheid?
* OGGZ Al in januari heeft u een speciale handreiking toegezegd voor OGGZ . Die is nog steeds niet gereed. OGGZ in de plannen van de gemeenten lijkt het zwaartepunt te liggen bij de daklozenproblematiek en lijkt de preventie onder te sneeuwen. In het veld lijkt verwarring over wat onder de Wcpv valt en wat onder de Wmo. Wilt u het veld binnen twee weken helderheid geven?
· Mantelzorg en vrijwilligerswerk:
· Respijtzorg: een belangrijke voorziening in het kader van de Wmo is de respijtzorg. Respijtzorg ontlast mantelzorgers voor een bepaalde tijd, wanneer dat vanwege ziekte, vakantie of te zware belasting noodzakelijk is. Respijtzorg is van groot belang om de zware taak die mantelzorgers wordt toegedicht in de Wmo verwezenlijkt te krijgen. Ross weigert echter de kosten voor haar rekening te nemen van respijtzorg voor zover het gaat om mantelzorg die in de plaats komt van blijvend AWBZ-gefinancierde thuiszorg. (van de zwaarste categorie). Gemeenten moeten dit voor hun rekening nemen, zonder dat zij hier extra middelen voor beschikbaar krijgen. Dit is uitdrukkelijk in strijd met eerdere toezeggingen van de staatssecretaris in het debat over de Wmo.
1 Vrijwilligerswerk en mantelzorg: bij de behandeling van de Wmo is een motie aangenomen met de strekking te komen tot een financiële impuls van mantelzorg en vrijwilligerswerk. De staatssecretaris voert deze motie uit - zo zegt ze - door mantelzorgers vanaf 2007 een heffingskorting te verlenen. (amendement Van der Vlies belastingplan 2007). Het gaat hier echter niet om dezelfde middelen. De Landelijke Vereniging voor Mantelzorgers en Vrijwilligers (Mezzo) heeft een financiële onderbouwing en raming opgesteld om de middelen goed te kunnen besteden, maar VWS heeft deze aanvraag niet gehonoreerd. Daarmee dreigt er niets terecht te komen van de beoogde financiële impuls en van de kabinetsdoelstelling 'mantelzorg nu eindelijk een wettelijke verankering te geven.' De PvdA vraagt zich af op en zo ja waaraan het geld wel aan wordt uitgegeven?
* Keuzevrijheid:
Artikel 5 van de Wmo regelt de keuzevrijheid doordat gemeenten worden verplicht voor individuele voorzieningen een PGB te bieden. (overigens zo in de wet opgenomen dankzij amendement Verbeet). Gemeenten doen echter - indien men een collectieve voorziening treft - nogal eens geen recht aan deze bepaling. De staatssecretaris heeft in het debat met de Eerste Kamer echter aangegeven er op toe te zien dat artikel 5 wordt nageleefd, zó, dat ook bij collectieve voorzieningen een PGB wordt geboden. Dat betekent dat er nogal wat verordeningen voor vernietiging door de Kroon kunnen worden voorgedragen. Gebeurt dit? Wat betekent dit voor de voortgang van de invoering van de Wmo? Maar vooral: is de staatssecretaris van mening dat artikel 5 juist wordt uitgevoerd en wat gaat zij doen om gemeenten te dwingen dit te doen?
* Inbreng cliënten- en patiëntenzorg
De staatssecretaris schrijft in haar brief dat gemeenten verantwoordelijk zijn voor de onafhankelijke financiering van cliëntenraden. Ze moet echter nog in overleg treden met gemeenten over de financiering van de cliëntenraden in het kader van de Wmo. Gezien de verplichting voor gemeenten om vóór het opstellen van de Wmo-verordeningen cliënten en patiëntenfora te betrekken, is dit een merkwaardige uitspraak. Daar komt bij dat de manifestpartijen Wmo constateren dat de inbreng van lokale cliëntenplatforms zeer matig is en dat conform de VNG-modelverordening uitsluitend wordt gefocust op samenwerking in regionaal verband.
· Subsidieregelingen
· Algemeen: de septembercirculaire biedt geen enkele duidelijkheid over de verdeling van de AWBZ-subsidies (diensten wonen met zorg, zorgvernieuwingsprojecten GGZ, Coördinatie vrijwillige thuiszorg en mantelzorg en collectieve preventie) die naar de Wmo worden overgeheveld. Elke regeling kent een andere historische verdeling en ijkjaar. In enkel regio's zijn nog geen cijfers bekend en weigeren zorgkantoren om privacyredenen gegevens te verstrekken, waardoor gemeenten zich niet kunnen voorbereiden op eventuele ontslagen bij gesubsidieerde instellingen / activiteiten. Daarbij is de allocatie van de middelen in sterke mate afhankelijk van de kwaliteit van regionale samenwerking tussen gemeenten. De vraag is of gemeenten op korte termijn in staat blijken goede afspraken met elkaar te maken over de verdeling van het subsidiegeld. (helemaal lastig als de middelen schaars zijn)
1 Subsidieregeling diensten bij wonen met zorg: wordt ter beschikking gesteld aan gemeenten, het totaal bedrag wordt vastgesteld op basis van 2004. In dat jaar - het eerste jaar dat de DWZ-regeling operationeel was - werd veel minder gehonoreerd dan in de jaren daarna. In sommige regio's zal dit alles betekenen dat ongeveer een zesde deel van de in 2006 uitgegeven middelen aan DWZ-voorzieningen ter beschikking komt van gemeenten. Een enorme bezuiniging dus?
Staatssecretaris Ross in het debat met de Eerste Kamer over de Wmo: "Gevraagd is of de respijtzorg uit de AWBZ bekostigd kan worden. Het antwoord daarop is ja, als datgene waarvoor professionele zorg geleverd moet worden daadwerkelijk in de AWBZ geïndiceerd is. Dan kan professionele zorg worden ingezet omdat daarvoor een indicatie bestaat. Die wordt op dat moment ingevuld door de mantelzorg, maar die is opeisbaar. Ook als er geen AWBZ-indicatie is, is het mogelijk om respijtzorg te organiseren. Dan moet echter worden bezien wat op het gemeentelijke takenveld ligt."
Partij van de Arbeid