Den Haag, 25 oktober 2006
Bijdrage van het lid Bussemaker(PvdA) aan de plenaire behandeling van de Begroting Sociale Zaken en Werkgelegenheid (30 800 XV + E) 1e TK
(Gesproken woord geldt)
MdV,
De premier heeft brieven geschreven aan de kiezer, waarin hij zo wat bespiegelingen de revue laat passeren. Nu wil het geval dat mijn fractie de afgelopen jaar vele brieven heeft ontvangen van de kiezer. Velen daarvan waren indirect gericht of behandelde het beleid van minister de Geus. Het zijn brieven van herkeurde WAO-ers die geen werk vonden, van oudere werknemers die 500 sollicitatiebrieven schreven, maar geen uitnodiging kregen, van vrouwen die stopten met werken omdat de kinderopvang te duur was, en mensen die in armoede terecht kwamen en afhankelijk werden van de voedselbank.
Laten we de balans op te maken; hoe succesvol is dit kabinetsbeleid geweest?
Laten we beginnen bij ouderen. Daar had de minister een mooie doelstelling voor bedacht. 'De dalende trend van de arbeidsparticipatie van ouderen zou in 2007 zijn gekeerd in een stijgende trend.' Dat was natuurlijk een inkoppertje. Er was helemaal geen dalende trend. Maar dan wat andere cijfers. In de zomer van 2002 was 2,7 procent van de 55-plussers werkloos. Nu, vier jaar later, is dat 5,6%. Meer dan twee keer zo hoog. Bovendien blijkt uit cijfers van het Sociaal en Cultureel Planbureau dat de groep 55-64-jarigen nu de groep is met het hoogste armoederisico. Dat is niet ouderen langer aan het werk helpen, maar mensen aan hun lot overlaten.
Dan het arbeidsongeschiktheidsprobleem. Het aantal volledig arbeidsongeschikten moest omlaag. Per jaar mochten er niet meer dan 25.000 bij komen. Dat is een mooi streven. Vooral als je dat kunt bereiken met veiliger werkomstandigheden, betere begeleiding van zieke werknemers en goede zorg in het algemeen. Maar zo gebeurde niet. Wat U deed was de definities aanpassen zodat vrijwel niemand meer volledig arbeidsongeschikt is. Sinds de invoering van die aangepaste definities in oktober 2004 is het aantal nieuwe arbeidsongeschikten pijlsnel gedaald. Hiep hiep hoera.
En wat is er gebeurd met herkeurde WAO-ers? Van de 53 duizend mensen die bij de herkeuringen hun uitkering geheel of gedeeltelijk hebben verloren, heeft minder dan 20 % werk gevonden. De rest is teruggevallen op de bijstand, of zelfs dat niet, omdat ze daar vanwege de partnertoets geen recht op hebben. Dat is niet arbeidsgehandicapten aan werk helpen, maar ze goedkoper aan de kant laten staan.
De afgelopen jaren waren beslist geen gemakkelijke jaren.
Dat geldt zeker voor degenen onder ons die van een uitkering rond moesten komen. In de verkiezingsstrijd van 2002 zei U: 'De koppeling tussen lonen en uitkeringen ligt voor mij heel principieel. Ik vind voor mezelf dat ik geen verantwoordelijkheid kan dragen in een kabinet als daar aan de koppeling gerommeld zou worden, dus dat doe ik niet.' Toch liet U de koppeling loos en bevroor de uitkeringen. Waarom ging u hier mee akkoord? Velen moesten sindsdien hun toevlucht zoeken tot voedselbanken. Tussen 2002 en 2006 kwamen er 100.000 huishoudens bij die in armoede leven: een stijging van 20 procent. Eén op de acht kinderen leeft in Nederland in armoede, en 10 % van de gezinnen heeft grote financiële problemen.
Dit kabinet en deze minister hebben veel ellende veroorzaakt de afgelopen jaren, maar naar wij gehoord hebben is de minister nog niet klaar; het ontslagrecht moet er ook nog aan. Of hebben we het verkeerd begrepen toen we de minister onlangs hoorde pleiten voor een flexibeler ontslagrecht? Zou de minister in het onwaarschijnlijke geval dat hij terugkeer het ontslagrecht willen flexibiliseren?
MdV,
Enkele brieven van de Nederlandse kiezer hebben we in een boekje opgenomen 'brieven van de Kiezer' aan Aart Jan de Geus. De auteurs van de brieven in dit boekje staan voor honderden anderen die geleden hebben onder de gevolgen van dit kabinetsbeleid. Het is me een eer het eerste exemplaar aan de minister aan te bieden.
Genoeg over het verleden, dan nu de toekomst. Want er komen een aantal ingrijpende ontwikkelingen op ons af.
2..Aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. De economie trekt aan, er ontstaan tekorten op de arbeidsmarkt, maar er ontstaat ook een steeds grotere mismatch op de arbeidsmarkt. Er dreigen zeer ernstige tekorten in de zorg, onderwijs, techniek, horeca en de bouw. Alleen al om de tekorten in de zorg op te vangen, zouden alle leerlingen die nu van school komen, in de zorg moeten gaan werken. In 2010 zullen we een tekort hebben van 75.000 hoger opgeleiden.. Als de werkgelegenheid met 1 % stijgt, ontstaan alleen al in het MKB 65.000 vacatures. Tegelijkertijd slagen we er niet in jongeren te interesseren voor de beroepen waar vraag naar is (zij kiezen liever voor ICT, sport en willen werken met het hoofd in plaats van handen), en blijft er een hardnekkige groep werkloze jongeren. Als we niet kijken hebben we straks vele jongeren in de uitkering, en halen werkgevers mensen uit Polen (en straks Roemenie en Bulgarije).
Ik doe daarom een aantal voorstellen onder de noemer 'de handen aan de ploeg'. Centraal staat dat vraag en aanbod op de arbeidsmarkt beter op elkaar afgestemd moeten worden. Tot voor kort stond NL op de vierde plaats in de ranglijst van best opgeleide beroepsbevolkingen. Maar NL is gezakt naar de negende plaats. Er moet dus meer geïnvesteerd worden in scholing en werk.
Daarbij gaat het om goede beroepsvoorlichting voor jongeren (van snuffelstages en concrete werkkansen van opleidingen), het maken van afspraken tussen onderwijs-instellingen en werkgevers over de overgang van leren naar werk. Ik vraag de minister in hoeverre de projectdirect Leren en Werk hierin investeert.
Daarin passen ook de stages. De middelen uit de werktop worden nog steeds niet allemaal besteed, dat moet nu gebeuren., Ik pleit er voor dat bedrijven op elke 50 werknemers een structurele stage-plek creëren, waarbij de overheid het goede voorbeeld moet geven (MOTIE). Er moet daarnaast betere regionale regie komen, bijvoorbeeld in de vorm van een regionaal loopbaancentrum. De certificering van leer-werkbedrijven is ons nog steeds een doorn in het oog; veel te omslachtig en veel te bureaucratisch. Het moet makkelijker worden als bedrijf je aan te melden als leer-werk bedrijf en alle ondernemers die hun bedrijf om leerlingen op te leiden, moeten in aanmerking komen voor fiscale vergoedingen.
Maar voor stages moeten de jongeren er wel zijn. In de metaal bijvoorbeeld zijn die jongeren vaak niet te vinden. In Dat kader moeten de prestaties van het CWI ook echt omhoog. Het komt te vaak voor dat CWI geen kandidaten kan leveren voor leerbanen en stages.
Ik doe daarnaast het voorstel een bonus toe te kennen voor degenen die een diploma halen en een jaar werken in een sector waar grote tekorten zijn. Zo kan men een deel van de studiefinanciering versneld afbetalen. De KBB's of de RWI zou de sectoren kunnen aanwijzen waar dit voor gaat gelden.
Met werkgevers zouden prestatie-afspraken gemaakt kunnen worden om mensen met een uitkering naar werk te helpen. Jongeren krijgen een aanbod (als ze een uitkering hebben met enige drang) voor een stage en een leerwerkbaan in een sector waar vraag is naar arbeid. Waar mogelijk met perspectief op een reguliere baan. Werkgevers die hieraan meewerken worden naar prestatie beloond. Zo geef je boter bij de vis.
Alles bij elkaar vraag ik om een offensief om mensen aan het werk te krijgen onder de noemer 'handen aan de ploeg'.
Reïntegratie.
MdV,
de reïntegratie loopt niet goed. Mensen blijven te lang in de uitkering, lopen dood in bulk-trajecten, terwijl er enorme tekorten op de arbeidsmarkt is. De IRO, afgedwongen door de Kamer, is wel een groot succes. Mijn fractie is blij dat ze mede aan de wieg heeft gestaan van dit emancipatie-instrument. De IRO moet voor iedereen dit dat wil toegankelijk zijn.
Ondertussen zijn er groepen die nog helemaal niet profiteren van de economische opleving. Ik noem hier in het bijzonder de oudere werknemers. De heer Nijpels van de regiegroep Grijs heeft het voorstel gedaan voor mensen van 65 jaar en ouder die werken de belasting fors te verlagen tot de eerste schijf. Wij staan sympathiek tegenover voorstellen werken om vrijwillige basis na het 65e mogelijk te maken, maar onze eerste zorg ligt bij oudere werknemers die ontslagen zijn en ondanks grote inzet geen kans krijgen. Aantal ouderen dat langer dan 1 jaar in WW zit is met 16 % gestegen. Ik bepleit in concreto een bonus voor werkgevers die ouderen in dienst nemen, analoog aan de no-risk polis die we voor jongeren kennen.
Het is onvergeeflijk dat de wachtlijsten in de sw opgelopen zijn tot meer dan 15.000. Tegen die achtergrond is het pleiten voor 'meedoen' en participatie goedkoop. Wij vinden dat de wachtlijsten in de sw voor juli 2007 weggewerkt moeten zijn. Vandaar dat we een amendement hebben ingediend, aansluitend op een amendement van het CDA. Dringende vraag om concrete toezegging om alles in het werk te stellen de wachtlijsten te beëindigen. Daarvoor kan ook voorstel van Borea betrokken worden degenen die geïndiceerd zijn voor begeleid werken te ondersteunen. PM CHECK
Dan de Wajongers. Wajongers en kinderen met een REC-achtergrond of praktijkschool zijn buitengewoon kwetsbaar. Zij hebben vaak moeite met het vinden van stages en werk. Graag een toezegging om meer werk te maken van met name stages voor deze groep kwetsbare jongeren. Daarnaast worden goede scholingsinstellingen met opheffing bedreigt. Kan de regering verzekeren dat instellingen zoals de Stichting Sterk in Werk een beroep kan blijven doen op wajong scholingssubsidies, en bestaande expertise niet teniet wordt gedaan?
Herkeurde wao-ers. Hiervoor hebben wij bij de APB al aandacht gevraagd middels een motie om werkhervatting te stimuleren, en in verband daarmee de TRI te verlengen. Het CDA was toen tegen, maar gelukkig zijn ze nu voor, gezien het amendement dat door mevrouw Verburg is ingediend. Ook het CNV heeft zich verdiept in de positie van herkeurde WAO-ers. Het beeld is diep triest; men loopt vast in voorschriften, regels en starheid. De aanbevelingen van het CNV zijn interessant; ik vraag in het bijzonder een reactie op de voorstellen herbeoordeelden eerst te scholen, voordat ze moeten solliciteren, meer voorlichting te geven aan werkgevers en werknemers over reïntegratie-mogelijkheden, en het voorstel herbeoordeelden die na een tijd zoeken geen gevonden hebben, een gesubsidieerde baan aan te bieden; dat is de manier voor hen werkervaring op te doen. Nu het kabinet heeft toegezegd de uitkering van mensen in de IVA te verhogen van 70 naar 75 %, verzoek ik nogmaals dringen dat ook voor WAO-ers te doen.
Stimulansen voor sociale ondernemingen (commerciële bedrijven die kwetsbare groepen in dienst nemen en daardoor extra kosten hebben). Zij worden nu van kastje naar de muur gestuurd. Sociale ondernemingen hebben de toekomst. De motie van mijzelf en mevrouw de vries is maar half uitgevoerd. Wioj verzochten te kijken hoe sociale odnernemingen kunnen worden ondersteund in hun opbouwfase en de gedachte van sociale return daarbij mee te nemen. Ik verzoek concreet de mogelijhkeden van een waarborgfonds te onderzoeken en te kijken hoe bij aanbestedingen sociaal rendement van ondernemingen meegewogen kan worden.
De sabotage van de totstandkoming van een markt voor persoonlijke dienstverlening is een gemiste kans. De regeling die de regering nu voor ogen staat zal leiden tot meer zwart werk, terwijl er een breed gedragen RWI-advies ligt, dat NB op verzoek van de Kamer nader uitgewerkt wordt. Ik zou nogmaals zeggen; Bezint eer ge begint. Nu doorgaan met de regeling dienstverlening aan huis is een gemiste kans.
ID-banen. De uitstroom naar regulier werk van ID-ers is mislukt. Soms zijn er mooie initiatieven, zoals in Enschede om het ontslaan van schoolconciërges te voorkomen door de handen ineen te slaan. Die lopen stuk op Haagse regelgeving, zoals de BTW-heffing bij onderbrenging van schoolconciërges een detacheringconstructie. Amendement om dit op te lossen.
Tot slot in dit rijtje; diversiteit op de arbeidsmarkt. Mijn fractie heeft daartoe vorige week concrete voorstellen gepresenteerd, waaronder het voorstel bedrijven te vragen in jaarverslagen op te nemen wat ze doen aan diversiteitsbeleid. Maatschappelijk verantwoord Ondernemen begint immers bij jezelf. Graag een reactie. Bij de presentatie heeft de voorzitter van de SER, Alexander Rinnooy Kan, gepleit voor een proef met anoniem solliciteren. Als het kabinet niets doen, zouden initiatieven nog wel eens uit onverwachte hoek kunnen komen, wil ik maar zeggen. Wij komen met initatiefnota.
Modern gezinsbeleid en levensloop.
Het spijt me het te moeten zeggen, maar het kabinet Balkenende is een 'macho-kabinet'. Nederland scoort nog altijd slecht als het om gelijke beloning en vrouwen in topposities gaat. De beloningsverschillen zijn 2.50 euro per uur, heeft TNO deze week nog berekend. Vrouwen werken in Nederland veel vaker in deeltijd dan in andere landen. In Nederland is dat ruim 60% van de vrouwen, twee keer zo veel als het EU gemiddelde. Hoe werkt regeringsbeleid uit voor deeltijders (wia, zorgtoeslag)?
Het kabinet heeft het hier af laten weten. Men heeft geen beleid of slecht beleid ontwikkeld. Gelukkig heeft de minister onlangs zelf toegegeven dat de wet kinderopvang een dieptepunt van zijn carrière was.
Betaald ouderschapsverlof is er nog steeds niet, en de levensloopregeling lijkt te mislukken. Er moet nu wat gebeuren, wil dit geen doodgeboren kindje worden.
T.a.v. levensloop: Ik stel voor in de levensloopregeling zowel de stortingen in de levensloop als het uitkeringsloon vrij te stellen van premieheffing werknemersverzekeringen. Dat zal deelname aan de regeling stimuleren en maakt deelname lagere inkomens aantrekkelijker (idee van Bovenberg cs) (MOTIE).
Nederland scoort slecht t.a.v. verlof, dat moet echt beter. M.n. het ouderschapsverlof is erg kort. Ik begrijp dat de minister dat ook vindt - hij zei vorige week te willen investeren in meer en betere verlofmogelijkheden, omdat hij de huidige verlofperiodes in de eerste levensjaren van het kind nog kort, te kort vindt. Ik verzoek hem aan te geven waar NL zich bevindt in Europese vergelijkingen, en na te gaan welke uitbreiding verantwoord is. Ik denk aan verdubbeling, dat komen we weer iets boven het gemiddelde schat ik in.
Ook wil ik weten hoeveel verzekeringsmaatschappijen ondertussen eigenlijk een krediet-faciliteit aanbiedt binnen de levensloopregeling, met name van belang voor jonge gezinnen met kinderen of kinderwens.
Daarnaast is het onbegrijpelijk dat mantelzorgers nog steeds geen recht op kinderopvang hebben; het is echt onzin dat dat nu al kan, ik ken tal van voorbeelden waar hij het niet op gaat. Inderdaad willen wij dat mensen die zorg met zorg combineren gebruik kunnen maken van kinderopvang. Waarom wil de minister dat niet? Wil hij nu een zorgzame samenleving of niet, of is hij hier ook al ver verwijderd van zijn eigen partij?
Voor zelfstandigen moet de levensloopregeling nu eindelijk geregeld worden. De minister wil niet, bleek eind deze week opnieuw. Het geduld van de PvdA nu echt op. Wij wensen niet meer te wachten op nieuwe ins en outs - Nederland schendt belangrijke internationale verdragen en het ontbreken van zwangerschapsverlof kost vrouwelijke zelfstandigen tegenwoordig hun economische zelfstandigheid, en soms hun werk. Het kan simpelweg geregeld worden door een fonds te creëren in de begroting voor 2007, en dat is wat we doen via een amendement. Zwangerschapsverlof voor zelfstandigen wordt daarin gefinancierd uit algemene middelen. Tegelijkertijd werken we aan een initiatiefwet om het verlof voor deze groep, net als voor werkneemster en alfahulpen, te regelen in de wet arbeid en zorg.
Emancipatiebeleid allochtone vrouwen. Minister de Geus riep dat de vrouwenemancipatie voltooid was toen er uit de samenleving een steeds luidere roep viel te horen om vrijheid. Volgens recent Opzij-onderzoek is slechts 30 % van de allochtone vrouwen geëmancipeerd. Het is tijd voor concreet beleid en voorzieningen die deze vrouwen helpen het huis uit te komen en discriminatie op de arbeidsmarkt tegengaan. Integratie, participatie en emancipatie moeten daarin met elkaar verbonden worden. Participatieteams daarvoor niet voldoende. Ik wil een herwaardering van vrouwenvakscholen, die bewezen hebben vrouwen vanuit hun eigen leefwereld aan diploma's en werk te kunnen helpen.
- Ik wil hier precies weten van de minister wat er met het concept en het gereserveerde budget is gebeurd toen de vrouwenvakscholen zogenaamd geïntegreerd werden in Calder-reïntegratiebedrijf. Mijn berichten zijn niet positief; het geld is op, de medewerkers ontslagen en concept weg. En dat terwijl de VVS er in slaagden 1900 vrouwen -per jaar op te leiden, met een succesvolle uitstroom van 90 %. In Suriname is kort geleden een vrouwenvakschool opgericht. Als we zo doorgaan moeten we straks in Suriname gaan leren hoe het ook al weer moet. AMENDEMENT om middelen te reserveren.
Inkomen Wij hadden liever een gerichte koopkrachtverbetering voor bijzonder groepen gezien, dan een algemene verhoging van 1%. . Met name de groep 65-plussers komt er bij het kabinet bekaaid af. Dat werd nog eens bevestigd door recent Nibud-onderzoek, waaruit bleek dat ouderen met alleen aow er op achteruit waren gegaan. Van Hoof ontkent dat door het nibud te kritiseren voor het feit dat ze nieuwe kosten heeft opgenomen voor nieuwe middelen. Dat is de wereld op z'n kop. Marga Klompé zou zich in haar graf omdraaien; haar bijstand, en ook de aow gingen over gangbare middelen van bestaan, niet de middelen van 10 of 50 jaar geleden! Kortom, er moet compensatie voor hen komen. Met name onder ouderen is het niet-gebruik van voorzieningen zoals de bijzondere bijstand hoog. Zij willen niet hun hand op houden. Wij stellen voor een langdurigheidstoeslag voor alleenstaande ouderen die alleen aow hebben in te voeren. 250.000 mensen krijgen dan zo'n 150 euro per jaar er bij.
In Den Haag loopt een aardig experiment voor mensen met een onvolledige AOW; zij krijgen direct via de SVB volledige aow, gemeente betaalt later de aanvulling. Dus geen bureaucratie en onzekerheid voor AOW-ers. Dat moet landelijk ingevoerd worden. Wij willen concreet dat per 1 januari 2008 voor alle gemeenten uitbetaling via de SVB is geregeld. Vervolgens zou een volgende stap zijn te regelen dat eea via een toeslagen constructie via de SVB wordt geregeld.
Tot slot;
De WW-premies zijn nog steeds hoger dan nodig zijn dan lastendekkend. Verlaag de premies met 5 ipv 1,35 % minister en maak werkgevers en werknemers blij. Dan laat U toch een mooie erfenis voor de polder achter.
Met vriendelijke groet,
Chantal Linnemann
Secretaresse Voorlichting
Tweede Kamer-fractie Partij van de Arbeid
Plein 2
K 104
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
Tel: 070 318 2694
Fax: 070 318 2800
c.linnemann@tweedekamer.nl
Informatie uit de Tweede Kamer gecombineerd met achtergronddossiers en het laatste politieke nieuws.
Informatie ter oriëntatie op een bezoek, uitleg over hoe wetten tot stand komen en een rondgang door de geschiedenis van de Staten-Generaal. Kijk nu op
Partij van de Arbeid