FNV

Better Factories Cambodia werkt aan een eerlijke kledingindustrie

De International Labour Organisation (ILO) startte vijf jaar geleden een uniek project in Cambodja. Met het programma 'Better Factories Cambodia' werkt de ILO aan verbeteringen van arbeidsomstandigheden in de gehele Cambodjaanse kledingindustrie. Tegelijkertijd wordt de productiviteit van de ruim 350 textielfabrieken in en rond de hoofdstad Phnom Penh versterkt.

Samen met de overheid van Cambodja, de Garment Manufacturers Association Cambodia (GMAC), en de twee grootste vakbondsconfederaties van het land werkt de ILO aan een ambitieus programma. Op termijn moet Cambodja hèt land zijn waar 'eerlijke kleding' vandaan komt.

Om dit mogelijk te maken heeft de nationale overheid de arbeidswetgeving aangescherpt. Er zijn minimumlonen vastgelegd, discriminatie tegen vakbonden en kinderarbeid zijn verboden. Daarnaast moet elke fabriek per iedere vijftig arbeiders minimaal één werknemersvertegenwoordiger (zogenoemde shop steward) tellen.

Tweeledige aanpak

Deze verbeteringen in de arbeidswetgeving zijn de basis waarop Better Factories Cambodia voortborduurt. Met een tweeledige aanpak wil de ILO de gehele textielindustrie gezond maken. Better Factories Cambodia combineert controle en kennisoverdracht.

Minstens twee keer per jaar wordt iedere fabriek onaangekondigd geïnspecteerd door een team van onafhankelijke monitors. Van de fabrieken die de verscherpte arbeidswet niet naleven, wordt rapport gemaakt voor de merkfabrikanten die er inkopen. Hierdoor wordt het voor hen makkelijker om af te nemen bij fabrieken die verantwoord produceren.

Daarnaast houdt Better Factories Cambodia zich bezig met training en kennisoverdracht. Werknemers en directieleden volgen gezamenlijk trainingsprogramma's. Deze zijn zowel gericht op het verhogen van productiviteit en kwaliteit als het verbeteren van overleg op de werkvloer.

Veelbelovende resultaten

Om het laatste te bewerkstelligen worden fabrieksdirecties, shop stewards en werknemers getraind in het nemen van beslissingen op basis van onderling overleg. In kleine groepjes worden deelnemers geoefend in het identificeren van conflictoorzaken, het opzetten en naleven van klachtenprocedures, en het voeren van onderhandelingen om tot een oplossing te komen. Better Factories Cambodia wil hiermee de inspraakmogelijkheden van fabrieksarbeiders structureel versterken.

De eerste resultaten zijn veelbelovend. Een groeiend deel van de grote afnemers, de fabrieksdirecties en kiest ervoor om nadruk te leggen op een goed werknemersklimaat. In steeds meer fabrieken worden er klachtenprocedures ingevoerd en nageleefd. Werknemers en hun vertegenwoordigers hebben meer inspraak gekregen in de besluitvorming in hun fabriek. Dit is te merken in de halfjaarlijkse inspectieverslagen; er worden steeds minder misstanden gerapporteerd. Opvallend is dat de productiviteit van de betrokken fabrieken tegelijkertijd hard omhoog is gegaan.

Het einde is echter nog niet in zicht. Er moeten nog een aantal forse moeilijkheden overwonnen worden, wil de Cambodjaanse textielindustrie uitgroeien tot het mondiale productiecentrum van eerlijke kleding. Voor veel werknemers blijft het moeilijk om invloed uit te oefenen op beslissingen die hun arbeidsomstandigheden beïnvloeden. Dit heeft verschillende oorzaken.

Terugkerende machtsspelletjes

De complexiteit van het speelveld van Cambodjaanse vakbonden speelt een belangrijke rol. Cambodja telt veertien vakbondsfederaties die zich verenigd hebben in twee confederaties die elkaar bestrijden: groep A en B. Groep A omvat alle vakbonden die aan de overheid verbonden zijn. De bonden in groep B zijn onafhankelijk. Elke federatie overkoepelt een groep lokale werknemersverenigingen, die ieder bij een federatie aangesloten zijn. Een gedeelte van deze verenigingen wordt door fabrieksdirecties opgezet, een ander deel door werknemers zelf. Voor werknemers is vaak onduidelijk bij welke federatie en confederatie hun werknemersvereniging aangesloten is.

Steeds terugkerende machtsspelletjes tussen en binnen vakbonden ondergraven de behartiging van werknemersbelangen. De rivaliteit tussen vakbondsfederaties en confederaties loopt bij tijd en wijle zo hoog op, dat het vakbondswezen verlamd raakt door geweld. Vooral leden van de snel groeiende vakbondsfederaties uit groep B worden regelmatig bedreigd, mishandeld of zelfs gedood.

Het steeds oplaaiende geweld heeft fabrieksarbeiders niet onberoerd gelaten. Een groot deel van hen is bang om problemen uit te spreken. Hierdoor zijn de bonden die door fabrieksdirecties worden geleid in staat om hun belangen door te drukken. Zo worden veel beslissingen genomen in het nadeel van de aangesloten werknemers die hier vaak geen weet van hebben. Ook zijn veel fabrieksarbeiders lang slecht op de hoogte gehouden van veranderingen in de Cambodjaanse arbeidswetgeving. Doordat ze kun eigen rechten niet kennen zijn verbeteringen in veel fabrieken lang uitgebleven.

Overleg laagdrempelig

Dan bestaat er nog een extra probleem voor vrouwelijke deel van het fabriekspersoneel, dat 90 procent van de arbeidskracht van de industrie omvat. Vanwege sterke statusverschillen met mannen is het voor vrouwen erg moeilijk om actief te worden binnen hun vakbond. Vele arbeidsters voelen zich ongemakkelijk en ondergeschikt tijdens discussies met mannelijke vakbondsgenoten. De belangen van vrouwelijke werknemers blijven hierdoor vaak onderbelicht.

Er is nog veel werk te doen voor Better Factories Cambodia. Het is belangrijk dat alle fabrieksarbeiders op een persoonlijke, toegankelijke manier worden voorgelicht over hun wettelijke rechten. Directe inspraakmogelijkheden op de werkvloer moeten worden versterkt, zonder dat werksters zich door een hiërarchische brij van vakbondsvertegenwoordigers moeten worstelen.

Better Factories Cambodia wil daarom haar trainingsprogramma's gaan uitbreiden. Werknemers, shop stewards en hun directe leidinggevenden worden begeleid om overleg op de werkvloer laagdrempelig te houden en soepel te laten verlopen. Hierbij wordt geprobeerd om de rol van vrouwelijke fabrieksarbeidsters te versterken. Met deze trainingsprogramma's voor werksters en werkgevers wordt geprobeerd meer wederzijds begrip te kweken onder alle partijen. Hopelijk liggen verdere verbeteringen in werkomstandigheden binnen de Cambodjaanse kledingindustrie hiermee in het verschiet.