OM publiceert meerjarenplan âPerspectief op 2010â
17 oktober 2006
Het openbaar ministerie (OM) zal de komende jaren de nadruk leggen op
zes themaâs: fraude, cybercriminaliteit, ontneming/afnemen van door
misdaad verkregen gelden, internationale samenwerking, criminele
allochtone jongeren en discriminatie. Daarnaast zullen onderwerpen als
jeugddelinquentie, veelplegers, geweld, terrorisme, hennepteelt en
georganiseerde misdaad (waaronder mensenhandel in het bijzonder)
onverminderd de aandacht van het OM krijgen.
Dat staat in het vandaag verschenen Perspectief op 2010, het
meerjarenplan van het OM. In het meerjarenplan worden de keuzes en
aandachtspunten in beleid en uitvoering van het OM voor de komende
vier jaar aangegeven. âVerbinding met de samenlevingâ is het centrale
thema van het meerjarenplan. Of het nu gaat om de prioriteiten bij de
misdaadbestrijding, de communicatie over strafzaken of de keuze voor
de meest effectieve reactie op een strafbaar feit: steeds dient het OM
actief de dialoog met de samenleving en de burger te zoeken.
Perspectief op 2010
betekent geen radicale breuk met het verleden. Daar is geen reden toe.
De kwaliteit van de strafrechtelijke handhaving is de afgelopen jaren
onmiskenbaar verbeterd. De investeringen uit het verleden werpen nog
steeds hun vruchten af. Het totale criminaliteitsniveau is al geruime
tijd aan het dalen, ook waar het ernstige delicten als moord en
overvallen betreft. Bovendien dalen ook de onveiligheidsgevoelens
onder burgers.
Die positieve trends zijn voor het OM geen reden om pas op de plaats
te maken, maar juist reden om de lat hoger te leggen.
Het OM stelt zich ten doel om bij een aantal bestaande prioriteiten
een verdiepingsslag te maken. Zo wil het OM de succesvolle aanpak van
veelplegers uitbreiden naar de probleemgroep van systematische
overlastveroorzaker. Bij de strijd tegen de hennepteelt wordt de
komende jaren veel nadrukkelijker werk gemaakt van het oprollen van de
achterliggende criminele organisaties. In het kader van een nieuwe
aanpak van de georganiseerde misdaad wordt op het terrein van de
mensenhandel een project gestart met een samenhangende,
programmatische aanpak.
Daarnaast zal het OM in het licht van de maatschappelijke
ontwikkelingen de komende jaren prioriteit leggen bij de zes
bovengenoemde themaâs: fraude, cybercriminaliteit, ontneming,
internationale samenwerking, criminele allochtone jongeren en
discriminatie.
Samenvatting Perspectief op 2010
Fraude
Door ontwikkelingen in de maatschappij en de technologie zoals
individualisering, virtualisering en internationalisering is de
gelegenheidsstructuur voor fraude in een snel tempo aan het
veranderen. Niet alleen bij fraude tussen burger en overheid
(verticale fraude) zoals bij inkomensafhankelijke regelingen als
zorgtoeslag, huursubsidie en inkomstenbelasting; ook bij fraude tussen
burgers onderling (horizontale fraude) zoals fraude met creditcards,
boekhoudfraude, verzekeringsfraude of faillissementsfraude.
Omdat dit terrein zo aan verandering onderhevig is, zal het OM alle
zeilen moeten bijzetten om bij te blijven. Dat houdt in dat de
capaciteit moet toenemen, dat de expertise om de vaak ingewikkelde
fraudes goed te behandelen vergroot wordt en dat fraudebestrijding een
effectieve organisatie krijgt. In dit verband bekijkt het OM of een
verdere coördinatie van de fraudebestrijding bij het Functioneel
Parket moet plaatsvinden. De verticale fraude is daar al belegd
vanwege de unieke relatie met de bijzondere opsporingsdiensten. Het
coördineren van de horizontale fraude door het Functioneel Parket zou
het totale fraudeterrein meer binnen het gezichtsveld van één parket
brengen.
Cybercriminaliteit
De ontwikkelingen in de informatie- en communicatietechniek leiden tot
nieuwe vormen van al dan niet georganiseerde criminaliteit. Te denken
valt bijvoorbeeld aan het afpersen van bedrijven door het dreigen met
het platleggen van computernetwerken, nieuwe vormen van bedrog en
identiteitsfraude, het onbevoegd kopiëren van gegevens of het omkopen
of bedreigen van medewerkers om toegang te krijgen tot beveiligde
computersystemen. Oude vormen van criminaliteit zoals
kinderpornografie en terrorisme hebben door de ICT-ontwikkelingen
nieuwe verschijningsvormen gekregen. Tegelijkertijd ontstaat er een
grotere afhankelijkheid en dus kwetsbaarheid van sectoren als geheel,
zoals het financieel-economisch verkeer en de ICT-sector. De komende
jaren gaan het OM en de politie gericht investeren in de aanpak van
cybercriminaliteit om te waarborgen dat voldoende capaciteit en
deskundigheid voorhanden is.
Ontneming
Ook al is ontneming van door misdaad verkregen voordeel vaak complex,
toch moet worden erkend dat de bestaande mogelijkheden tot ontneming
nog onvoldoende worden benut. Het OM gaat de aanpak van grote
ontnemingszaken daarom verder specialiseren. Enerzijds door naast de
officier van justitie die de hoofdzaak behandelt van meet af aan een
ontnemingsofficier te plaatsen die tot taak heeft tijdig het
strafrechtelijk financieel onderzoek te starten. Anderzijds door het
inzetten van zogenoemde vermogenstraceerders, die gedurende het
opsporingsonderzoek en tijdens het executietraject de vermogenspositie
van de verdachte zo goed mogelijk in kaart brengen en blijven volgen.
Op die manier wordt gewaarborgd dat ontnemingsmaatregelen zoveel
mogelijk worden gedekt door goederen en tegoeden waarop beslag is
gelegd.
Internationale samenwerking
De criminaliteit en de aanpak ervan wordt steeds internationaler. Dat
vereist van het OM dat het sterkere banden aangaat over de grenzen
heen. De samenwerking en wederzijdse bijstand in de aanpak van
criminaliteit zal tot betere prestaties moeten leiden. Ook zal het OM
meer investeren in deskundigheid om goed om te kunnen gaan met
internationale regelgeving. Er wordt gewerkt aan een vernieuwing en
uitbreiding van opleidingen op het gebied van internationale
rechtshulp en het internationaal recht.
Door de internationalisering zal het steeds vaker nodig blijken om
buitenlandse collegae in te schakelen om het eigen onderzoek met
succes uit te kunnen voeren. Daarnaast zal het vaker voorkomen dat een
bijdrage wordt gevraagd van Nederland in de aanpak van transnationale
criminaliteit, ook als het Nederlandse belang daarbij beperkt is. Dit
betekent dat dergelijke supranationale belangen een grotere plaats
zullen krijgen in de prioriteitstelling.
Aanpak van criminele jonge allochtonen
Het aantal jongeren van allochtone herkomst zal, gelet op
demografische ontwikkelingen, de komende jaren toenemen. Bij enkele
subgroepen daarbinnen blijft de integratie in de Nederlandse
samenleving stelselmatig achter. Een minderheid van Marokkaanse en
Antilliaanse jongeren baart grote zorgen door hun criminele
betrokkenheid. Door het achterblijven van integratie dient zich een
persistent probleem van delinquentie aan, zo blijkt uit
wetenschappelijk onderzoek. Dit probleem houdt verband met een
combinatie van sociaal-economische factoren (school, werk, inkomen) en
culturele elementen (opvoeding, waarden) waarbij de concentratie in
wijken van grote steden een versterkend element vormt.
Dit vraagt om een aanpak waarbij de betrokken overheden een brede, op
integratie gerichte aanpak volgen. Het strafrecht ondersteunt dit
streven door gericht op te treden tegen criminaliteit. Vooral bij het
ontstaan van delinquentie moet alert worden ingegrepen, waarbij het
accent ligt op het met âdwang en drangâ vormen en bestendigen van
bindingen met de conventionele samenleving. Bij persistente
delinquentie ligt de nadruk op stevig optreden. Hierin volgt het OM de
algemene benadering van selectie en differentiatie, zij het dat ook
specifieke culturele elementen meespelen bij de toepassing van dit
beleid op allochtone groepen.
Discriminatie
Voorwaarde voor het kunnen integreren van minderheden is dat er
voldoende mogelijkheid bestaat voor participatie in de samenleving.
Het is dan belangrijk op te treden tegen discriminatie die deze
participatie bemoeilijkt, zoals wanneer de toegang tot de arbeidsmarkt
wordt belemmerd. Maar evenzeer is optreden vereist als minderheden
zich zélf schuldig maken aan discriminatie. Nu de samenleving
tendeert naar een grotere culturele verscheidenheid, is het zaak des
te meer alert te zijn op de bescherming van bevolkingsgroepen tegen
discriminatie. Het OM zal hier, uiteraard samen met de politie en
andere partners, een sterker accent op leggen. Op de elf inmiddels
gevormde regioparketten komen steunpunten discriminatie. Officieren
van justitie en beleidsmedewerkers krijgen een specifieke opleiding om
dergelijke discriminatiezaken adequaat te kunnen behandelen.
Positie OM
Het OM heeft aandacht voor de bredere maatschappelijk context waarin
de criminaliteit plaatsvindt. Dat is nodig om te weten welke
interventies effectief zijn en dus bijdragen aan de veiligheid in de
samenleving. Hoe meer de strafrechtelijke interventie is ingebed in
andere maatregelen, hoe groter het effect. De effectiviteit van het
optreden van het OM is dus in sterke mate mede gebonden aan het
optreden van anderen. De samenwerking met andere partijen op
bestuurlijk en operationeel niveau is van groot belang. Het OM gelooft
in een gezamenlijk oriëntatie, maar niet in gemeenschappelijke
verantwoordelijkheden. Bij de samenwerking hanteert het OM het
uitgangspunt: geen bevoegdheid, geen verantwoordelijkheid.
Communicatie
Het OM wil actiever gaan voorlichten over haar werkzaamheden. De
behoefte aan meer en snellere informatieverschaffing over misdrijven
en strafzaken is versterkt door veranderingen in het medialandschap.
Aan de samenleving zal daarom uitgebreider en sneller uitleg moeten
worden gegeven over misdrijven die onderwerp vormen van publieke
discussie. Vanzelfsprekend voor zover onderzoeks- en privacybelangen
niet worden geschaad. Zo wordt duidelijk gemaakt wat het OM beweegt
bij de beslissingen die het neemt. Het sleutelbegrip is hier
âzakelijke toelichtingâ. De discussie tussen OM en raadsman zal zich
in de rechtszaal moeten blijven afspelen. Ook zal veel aandacht worden
geschonken aan de directe communicatie met burgers opdat ook daarin de
motieven voor gemaakte keuzes goed voor het voetlicht komen.
Behandeling van strafzaken en tenuitvoerlegging van straffen
Per jaar behandelt het OM ruim een miljoen strafzaken. Dat loopt van
complexe moordzaken tot lichte verkeersovertredingen. Bij de
behandeling van zaken gaat het om het vinden van evenwicht tussen
snelheid en zorgvuldigheid, tussen standaardisering en maatwerk. Het
onderscheid tussen standaard- en maatwerkzaken, ieder met een eigen
proces van behandeling en een eigen invulling van snelheid en
zorgvuldigheid, vormt de grondslag van lopende reorganisatie van het
OM: Het OM Verandert, die in de komende jaren verder zijn beslag zal
krijgen.
Ook de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke interventies varieert
van zaaksgerichte standaardproductie tot integrale, persoonsgerichte
executie. Deze steeds complexere executietaak stelt hoge eisen aan de
organisatie van het OM en aan de ondersteunende automatisering. Dit
vraagt om een nieuwe investering. De parketten zullen de uitvoering
van de executietaak concentreren in een afzonderlijk afdeling, opdat
interne versnippering van expertise wordt tegengaan. Op centraal
niveau is verbeterde automatisering noodzakelijk, zodat zicht op het
totaal aantal te executeren sancties bestaat en betere sturing
mogelijk is. Op den duur kan daardoor het aantal niet of te laat
geëxecuteerde sancties worden teruggedrongen. Onderzoek moet
uitwijzen of bundeling van executietaken bij bijvoorbeeld het Centraal
Justitieel Incasso Bureau op de lange termijn een optie is.
Verklaar jargon
Openbaar Ministerie