1red17274
13-10-2006, Met het oog op morgen, R1, 23.07 uur
GESPREK MET MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE MINISTERRAAD,
OVER DE AANSCHAF VAN BOXER-VOERTUIGEN VOOR DEFENSIE, DE JSF, DE EUROPESE
UNIE EN DE KRITIEK VAN EUROCOMMISSARIS KROES
WALLAART:
's Lands strijdkrachten blijven toch maar een dure liefhebberij, niet?
BALKENENDE:
Nou, het woord liefhebberij is natuurlijk niet goed gekozen. Het zijn
voertuigen die we nodig hebben. U weet dat Nederland zich inzet in diverse
delen van de wereld. We zaten met veel mensen in Irak. We zitten nu in
Afghanistan, in het voormalige Joegoslavië - in Bosnië -, we zijn actief in
Afrika. En als je daar bent en je militairen zitten daar, dan moeten die
zich daar ook beschermd weten. Daarvoor hebben we deze voertuigen nodig.
WALLAART:
Dat snap ik, maar is dit niet zo'n besluit wat een minderheidskabinet
eigenlijk niet kan nemen omdat het eigenlijk te controversieel is?
BALKENENDE:
Dat vind ik bepaald niet. Als we het nu hebben over deelname aan
internationale missies dan moet je zorgen dat de mensen de volle steun
hebben. Dat ook vanuit het parlement wordt gezegd: wij staan achter jullie.
Ook vanuit de samenleving. En je moet ook zorgen dat het niet bij mooie
woorden blijft. Dat vind ik echt losstaan van het feit dat we een
minderheidskabinet zijn of de huidige politieke situatie. Dit heeft gewoon
te maken met dat onze militairen gewoon hun werk goed moeten kunnen doen.
WALLAART:
Een nog veelgroter project is de JSF. Nederland doet mee aan de
ontwikkelingsfase van die straaljager. De Rekenkamer is deze week met een
rapport gekomen waarin staat: pas op, brengt financiële risico's met zich
mee. Bent u daarvan geschrokken?
BALKENENDE:
Nee, ik ben niet zozeer geschrokken van het rapport, verre van dat. Het
rapport wijst wel op het feit dat je steeds enorm alert moet zijn. Het
rapport geeft niet aan dat we met het project zouden moeten stoppen. Men
zegt alleen: hoe zit het met de kosten en de kostenstijgingen? Nu is dat
een waarschuwing die denk ik terecht is, maar het kabinet heeft nu steeds
momenten ingebouwd om te zorgen dat je de ontwikkeling goed in de gaten
kunt houden. En ik vind ook dat je goed moet letten op de grote voordelen
van het project. Die JSF is gewoon het beste toestel. En wat betekent het
investeren in zo'n toestel ook voor je eigen economie? En u weet dat er
echt sprake is van miljardenorders als het allemaal doorgaat.
WALLAART:
Nu breekt zo langzamerhand de productiefase van het toestel aan en het
kabinet heeft een paar weken terug voorgesteld: daar doen we aan mee. Mag
dat eigenlijk wel?
BALKENENDE:
Wat wij willen doen als kabinet is het uitbrengen van onze visie op een
memory of understanding. Dat is een document waarin je gaat afspraken dat
je verder gaat met de ontwikkeling.
WALLAART:
Maar geen onomkeerbare stappen?
BALKENENDE:
Het is geen onomkeerbare stap want een nieuw kabinet zou ook die weer
kunnen tenietdoen. Je kunt zeggen: we stoppen ermee.
WALLAART:
Dat is iets wat veel linkse partijen willen.
BALKENENDE:
De linkse partijen voelen er niks voor. Dat is ook zo. Alleen, wat we nu
niet moeten hebben dat is dat we in dit stadium onze mogelijkheden zouden
gaan verliezen. En op het moment dat je niet kiest voor de memory of
understanding dan heb je wel een probleem. Want dat betekent dat
ontwikkelingen worden gestopt.
WALLAART:
En kunnen we dan nog wel onder de aanschaf van het toestel uit als we
uiteindelijk daadwerkelijk meegaan in die productiefase?
BALKENENDE:
Ja, dat kan. Je kunt altijd zeggen van: wij stoppen ermee. De vraag is
alleen: is dat verstandig? Want als je zou zeggen 'wij stoppen met de JSF'
dan zul je op enig moment een ander vliegtuig moeten nemen. De F16 is nu
zo'n jaar of dertig oud. Dus die zijn toe aan vernieuwing. Als je dan een
vergelijking maakt met de kwaliteit van andere vliegtuigen dan heeft de JSF
echt grote voordelen. En ze is bovendien goedkoper dan andere toestellen.
WALLAART:
Anders kun je misschien nog je hoop vestigen op de diplomatie, en we hebben
nu een bruggetje richting Europa. Afgelopen week was er een groot debat
over Europa. En ik wil eerst even terug naar de Troonrede.
(fragment uit de Troonrede over Europa uitgesproken door de Koningin, red.)
WALLAART:
Dat klonk als een wat zuinige bijdrage aan het onderwerp 'de Europese
Unie.'
BALKENENDE:
Nou, helemaal niet. Wat heel goed was denk ik dat in de Troonrede nog eens
is gezegd dat wij ons inzetten voor een Europa dat datgene doet wat
belangrijk is voor mensen. Europa moet bijdragen aan veiligheid, aan een
beter milieu. Daar heeft ze afspraken op dat gebied. Aan welvaart van
mensen. Op al die terreinen kan Europa zo veel betekenen. En wat nu in de
Troonrede is gezegd, was nu juist het onderlijnen van: zorg dat Europa niet
iets abstracts is maar iets dat in de hoofden en harten van mensen leeft,
dat Europa belangrijk is voor mensen. Dat is in dit stadium belangrijker
dan ellenlange institutionele discussies.
WALLAART:
Toch zijn er mensen, zoals bijvoorbeeld Eurocommissaris Neelie Kroes, die
vinden dat het wel wat minimaal was. Die vindt ook de aandacht voor Europa
in de programma's van alle grote politieke partijen veel te minimaal. En
daar heeft u deze week op gereageerd in een debat.
(fragment Kamerdebat met minister-president Balkenende, red.)
WALLAART:
Leeg verhaal, goedkoop. Waarom was u zo negatief over onze eigen
Eurocommissaris?
BALKENENDE:
Als je met heel veel kritiek komt op alle politieke partijen en op anderen
in het debat, dan is natuurlijk ook interessant om te horen: wat draag je
dan zelf bij aan dat debat. Wat is jouw perspectief dan. En alleen maar
kritiek uiten zonder een perspectief aan te reiken, dat vind ik niet het
sterkste nummer.
WALLAART:
Dat is natuurlijk ook weer wat makkelijk omdat mevrouw Kroes in Europa
werkt en in haar dagelijkse handelen daarmee bezig is. Dus het lijkt me dat
zij daar ook wat moeilijk uitspraken over kan doen, toch?
BALKENENDE:
Als je dan ook kritiek op anderen hebt, dan moet je ook wel zorgen dat je
ook wat bijdraagt. Anders is het alleen maar kritiek op anderen hebben en
daar kom je niet veel verder mee.
WALLAART:
Heeft u het er met haar wel eens over gehad?
BALKENENDE:
Ik heb haar de afgelopen weken niet gesproken. Wat mij natuurlijk bezig
houdt dat is: hoe kunnen we nu zorgen dat na het Nederlandse referendum de
betekenis van Europa weer voluit tot zijn recht kan komen? En toen hebben
we gezegd: in de eerste plaats is het van belang dat in Nederland de voor-
en de tegenstanders van destijds elkaar weer weten te vinden.
WALLAART:
Daarvoor is die website geweest met heel veel reacties.
BALKENENDE:
We hebben heel veel activiteiten ondernomen. We hebben gescand van hoe er
in Nederland over deze onderwerpen werd gedacht. En toen hebben we gezegd:
en vervolgens moet je de tijd nemen voor die discussie rondom dat
grondwettelijk verdrag, dat we dus niet willen vanuit Nederland. En dan
vind ik ook goed dat je bezig bent met een soort opbouw. Daar zijn we
gewoon druk mee bezig.
WALLAART:
En die heeft mevrouw Kroes doorkruist? Ze sprak eigenlijk voor haar beurt,
zegt u?
BALKENENDE:
Ik vond het eigenlijk wel jammer dat zij niet is onderkend in zo'n betoog
van dat Nederland heel bewust zowel in Nederland zelf als ook
internationaal ervoor heeft gepleit: maak Europa meer zichtbaar voor de
burgers. Zorg dat de kritiek die bestaat dat die kan worden weggenomen. Als
er sprake is van reële zorgen, bijvoorbeeld bij de uitbreiding, laten we
het daarover hebben. We moeten onze lessen trekken uit het 'nee' in
Nederland en Frankrijk. En ik heb steeds gezegd: wat in Nederland en
Frankrijk aan de orde was, dat is veel breder. Want ook in België, ook in
Duitsland, ook in Engeland zul je kritiek tegenkomen. Daar mag je niet aan
voorbijgaan.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, GB)
Ministerie van Algemene Zaken