Socialistische Partij
Lijstduwer Huub Oosterhuis wil nieuw optimisme
07-10-2006 * "Ik wil horen bij een partij die een andere `levensleer'
ontwikkelt dan die van eigenbelang, concurrentie en Survival of the
fittest," zei Huub Oosterhuis vandaag op het SP-congres, waar hij als
lijstduwer werd gepresenteerd. De priester/dichter wil een andere
wereldorde voor mogelijk kunnen houden, zijn ogen en oren scherpen
voor de kleinste tekenen van opleving, nieuw begin, nieuw optimisme."
Toespraak Huub Oosterhuis voor het SP-partijcongres:
`Christelijk' is in de Nederlandse taal een aanduiding geworden van
oprechtheid, een ander woord voor betrouwbaar. `Een christelijke
oplossing' is volgens Van Dale, het Grote Woordenboek der Nederlandse
Taal, een fatsoenlijke oplossing. `Christelijk weer' is redelijk goed
weer. Een `christelijk' verzorgingshuis? Is een toegewijd, goed
georganiseerd, deskundig en vriendelijk verzorgingshuis waar je je
veilig voelt.
De eerste christenen droomden van een betere wereld. Zij leefden
binnen het harde Romeinse Keizerrijk, een slavenmaatschappij onder de
terreur van het recht-van-de-sterkste. Opstandige slaven werden
gestraft, met de dood aan het kruis.
De beweging rondom de joodse leermeester en profeet Jezus van
Nazareth, die door zijn volgelingen `christus' (dat betekent Messias)
werd genoemd en die door het Romeinse bewind als staatsgevaarlijk werd
veroordeeld tot de dood aan het kruis, heeft aanvankelijk de
ethisch-sociale normen en idealen van de joodse godsdienst
overgenomen. De eerste christenen herkennen zich in de profetische
aanklachten tegen uitbuiting en woekerende rijkdom. De oudste
documenten van de beweging die later `het christendom' ging heten,
bevatten heftige pleidooien voor hulp aan de allerarmsten, weduwen en
wezen en tintelen van `messiaans' verlangen naar een nieuwe
rechtvaardige wereldorde, die zij `Koninkrijk van God' noemden. Door
de geschiedschrijvers van hun tijd werden zij `atheïsten' genoemd,
omdat ze weigerden de machtsaanspraken van de goddelijke Romeinse
keizer te erkennen.
Altijd, door alle eeuwen heen, heeft het christendom de herinnering
bewaard aan zijn radicale oorsprong. En tot op vandaag klinkt uit de
mond van enkele christelijke theologen, met name in Latijns-Amerika en
Afrika, het profetische protest tegen onderdrukking en armoede.
Christelijk (`gristelijk') is terecht een woord gebleven dat
appelleert aan sociale gerechtigheid, heel concreet: solidariteit met
mensen die het op eigen kracht niet redden. `Red hen die geen verweer
hebben', die oproep tot sociale gerechtigheid wordt in de bijbel in de
mond van God zelf gelegd. En de bijbel wordt tot op vandaag door
christenen beschouwd als het Boek waaraan zij hun geweten toetsen.
Huub Oosterhuis
Zullen hedendaagse christenen - oprechte, betrouwbare mensen volgens
Van Dale - deze radicale strekking van hun godsdienst, deze `bijbelse
grondslag', herkennen in, bijvoorbeeld, het partijprogramma van het
CDA, dat in de komende jaren fors wil bezuinigen op de zorg? Is dat
volgens de `bijbelse grondslag', die het fundament is van het Christen
Democratisch Appèl? Nederland heeft in 2002 gekozen voor een
verzorgingsstaat, een `solidariteitsstaat' waarin het lot verdeeld
wordt naar draagkracht, waarin dus het noodlot aan banden gelegd wordt
en het `recht van de sterksten' teruggedrongen. Maar het CDA van
Balkenende is die verzorgingsstaat aan het afbreken. De zorg heeft 450
miljoen euro minstens nodigt, krijgt 63 miljoen. Kunnen christenen dat
maken? Dat is toch tegen hun eigen normen en idealen? Heeft het CDA
gebroken met het beste van de christelijke traditie:
verantwoordelijkheid voor `hen die geen verweer hebben', mededogen met
vluchtelingen en asielzoekers?
Dit `christelijk erfgoed', die `bijbelse grondslag' komt het CDA van
Balkenende slecht uit in zijn verbond met de VVD van mevrouw Verdonk.
(Er is nog een ander CDA, andersdenkende en -voelende partijleden,
maar zij komen praktisch niet of nauwelijks aan het woord.) En dus
worden weerloze asielzoekers aan het voortbestaan van deze coalitie
geofferd; en wordt er weggekeken van de feiten die vier jaar lang door
tientallen journalisten zijn opgeschreven, en door bekende Nederlandse
schrijvers zijn gedocumenteerd. Hoe mensen onder dit beleid worden
vernederd, geschonden en tot wanhoop gedreven: dat weten we heel goed.
En er is dan ook vier jaar lang door 100.000 Nederlanders tegen
geprotesteerd. Ik kan me geen redelijke partijpolitieke overweging
voorstellen op grond waarvan dit onmenselijke beleid is te verdedigen.
Inhumaan is het volgens de normen en idealen van de christelijke èn de
sociaal-democratische traditie, als de fundamentele rechten van
asielzoekers zo, bijna routinematig, worden geschonden.
Er is ook een andersdenkende en -voelende, traditioneel CDA-stemmende
achterban, die op plaatselijk en regionaal niveau zijn mond opendoet
en niet wegkijkt - en hopelijk maken zij mede het verschil tussen dit
oude snoeiharde regime en een nieuw beleid, dat, zoals ook Pim Fortuyn
bepleitte, met een Generaal Pardon zal moeten beginnen. Dat het zo
niet langer mag, deze verharding - en dat dit beleid ons medeplichtig
maakt aan schending van mensenrechten, en onze eigen waardigheid
aantast - dat inzicht is beschaving; dat inzicht verdringen,
verloochenen, is uitverkoop van beschaving.
De huidige coalitie is principieel tijdelijk. We kunnen ze wegstemmen,
zo luid en duidelijk dat ze nooit meer worden teruggezien. Het
economisch systeem, waaraan deze coalitie zo dienstbaar is, het
neo-liberale postmoderne, dat van de vrije maar dan ook onbegrensd en
ongeremd vrije markt, dat stem je niet zomaar weg. Dat heeft
eeuwigheidsaspiraties, dat presenteert zich als het enig denkbare,
wordt goddelijk vereerd, is ook bijna even goddelijk en wreed als het
bewind van die Romeinse Keizers - een systeem dat miljoenen mensen
uitstoot, overbodig maakt; miljoenen stervende kinderen produceert.
Met groot geraffineerd vertoon van lekkere dingen, begeleid door
massamedia die ons, bijvoorbeeld via Big Brother-huizen en Gouden
Kooien groot geld voorspiegelen, wordt geprobeerd ons verstand te
benevelen en ons geweten te verdoven, zodat wij massaal vergeten wie
de prijs betalen voor ons welvarende, steeds legere leven.
Ik wil horen bij een partij die mij hiervan bewust maakt en scherp
houdt; die een andere `levensleer' ontwikkelt dan die van eigenbelang,
concurrentie en Survival of the fittest; die mij naar de wereld leert
kijken met de ogen van de misdeelden, de bedreigden; die mij leert mij
in te leven in vluchtelingen. Die mij stimuleert een andere wereldorde
voor mogelijk te houden, mijn ogen en oren te scherpen voor de
kleinste tekenen van opleving, nieuw begin, nieuw optimisme. Een van
de grote wijsgerige leermeesters van de geschiedenis, Immanuel Kant,
heeft geleerd dat er in crisissituaties een `plicht tot vertrouwen'
bestaat.
En ooit las ik, in een boek, het utopische visioen van een wereld waar
de bomen altijd in groene bloei staan, waar men de oorlog afleert ...
en jonge mensen zullen daar pas op hun honderdste sterven. Dat, lijkt
me, komt in de buurt van de dromen en zelfs de partijprogramma's van
Groen Links, Partij van de Arbeid en SP samen. Dat wil ik wel duwen.
Zie ook:
* 14e SP-congres 2006