Time : 16:47:46
Date : 03 October 2006
Sender Name: Kabinet Dirk Van Mechelen
Vlaams minister Dirk Van Mechelen beschermt synagoge van Kalmthout
PERSMEDEDELING VAN DIRK VAN MECHELEN
VLAAMS MINISTER VAN
FINANCIËN EN BEGROTING EN RUIMTELIJKE ORDENING
Vlaams minister Dirk Van Mechelen beschermd synagoge van Kalmthout
---
Vandaag ondertekende Vlaams minister Dirk Van Mechelen het voorlopige
beschermingsbesluit voor de synagoge van Kalmthout.
De synagoge van Kalmthout, gelegen in het gehucht Heide, is een uniek
gebouw. In ons land is dit het enige voorbeeld van een
plattelandsynagoge. Het eenvoudige gebouw werd in 1928 opgericht door
architect Jan Frans Beirens en heeft een duidelijk herkenbare
vormgeving (o.a. de neo-moorse stijlkenmerken, de verwijzing naar de
stenen tafelen, de davidster, het ritueel bad), een typische
plattegrond met o.a. de afgeschermde vrouwengalerij en het typische
synagoge meubilair dat nog bewaard bleef.
Meer nog dan de architecturale waarde gebeurt de bescherming op basis
van historische en socio-culturele redenen. De synagoge staat immers
symbool voor de bijzonder aangrijpende geschiedenis van de joodse
aanwezigheid in Kalmthout.
De wijk Heide ontwikkelde zich vanaf het einde van de 19e eeuw. De
aanwezigheid van een treinhalte en station zorgde voor een
gemakkelijke verbinding met Antwerpen. Heide werd dan ook een geliefd
oord voor dagtoerisme. Ook heel wat joden, werkzaam in de
diamantsector, voelden zich aangetrokken tot de bosrijke omgeving en
gezonde buitenlucht. Het waren voornamelijk Amsterdamse joden die
onder impuls van koning Leopold II omwille van hun vaardigheid naar
Antwerpen gelokt werden. In Kalmthout-Heide waren er verschillende
gastenverblijven, hotels of woningen door joodse zakenmensen en
particulieren opgericht. Door die sterke aanwezigheid groeide ook de
behoefte aan een synagoge. Die kwam er uiteindelijk in 1928, dankzij
verschillende privé-financierders. Meteen was het in Heide het eerste
gebouw bestemd voor de eredienst, wat meteen het belang en de omvang
van de joodse gemeenschap illustreert. De parochiekerk werd immers
pas in 1935 gebouwd. In de synagoge van Kalmthout kwamen joden van
alle strekkingen samen. Ze werd nog tot in 1995 voor de eredienst
gebruikt.
Het levensverhaal van de synagoge van Kalmthout houdt echter sterk
verband met de aangrijpende geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.
Voor de oorlog waren in Kalmthout ongeveer 700 joden als inwoner
ingeschreven. Na de Tweede Wereldoorlog was hun aantal gedecimeerd.
Sommigen konden vluchten, maar 199 joden uit Kalmthout werden naar
Auschwitz gedeporteerd. Slechts één van hen kwam levend terug...
In de jaren na de Tweede Wereldoorlog keerden sommige overlevenden en
erfgenamen van de rechtmatige eigenaars terug, maar in de loop van de
jaren '60 emigreerden velen van hen naar Israël, Amerika en
Zwitserland.
Sinds 2003 ijvert een werkgroep voor een nieuwe toekomst voor de
synagoge. De vzw wil van de synagoge een culturele, multifunctionele
ontmoetings- en tentoonstellingsruimte maken, waarin onder andere
aandacht kan zijn voor de geschiedenis van de Joodse aanwezigheid in
Heide. De moeilijke eigendomstoestand, momenteel is de synagoge in
onverdeeldheid eigendom van 62 mensen, klein- en achterkleinkinderen
van de oorspronkelijke stichters. De werkgroep kon hen, op één na,
allemaal traceren. De bescherming biedt voor de vereniging en voor
het behoud van de synagoge dan ook heel wat perspectieven.
Na het doorlopen van de decretaal voorziene procedure met het
inbegrip van het inwinnen van verschillende adviezen, kan de synagoge
definitief worden beschermd.
Vlaams minister Dirk Van Mechelen hoopt dat de bescherming van de
synagoge van Heide in Kalmthout een duidelijk signaal mag zijn voor
de meerwaarde van een multiculturele, verdraagzame maatschappij.
"Hopelijk kan de bescherming een eerste stap zijn om van de synagoge
opnieuw een ontmoetingsplaats te maken. Een plaats waar mensen met
elkaar in contact kunnen komen en elkaar leren appreciëren. Dit
gebouw is dan ook het ideale ankerpunt om te refereren naar de
gruwelen van de Holocaust en om aan te geven tot wat racisme leidt.
Het maatschappelijk draagvlak rond de synagoge dat onder impuls van
de werkgroep is ontstaan, is de beste garantie voor een nieuwe
toekomst voor de synagoge", aldus nog de minister.
---
Persinfo:
Kabinet Vlaams minister Dirk Van Mechelen
Persdienst: Philippe Heyvaert en Sabine Van Dooren
Tel.: 02/552.67.35 GSM: 0495/23.16.90 Fax: 02/552.67.01
e-mail: persdienst.vanmechelen@vlaanderen.be