Nieuwe democratische structuren voor Nederland geen oplossing
Amsterdam univerisity press
Vitale democratie
door Frank Hendriks
In Nederland wordt vernieuwing van de democratie altijd gezocht via de bestuurlijke
structuren. Dat was in het verleden zo en dat is thans niet anders. (Zie de voorstellen
van de Nationale Conventie later deze week.) Voor revitalisering van de democratie in
Nederland is dat echter geen heilzame weg, zo concludeert Frank Hendriks in een recente
studie. Revitalisering van de Nederlandse democratie moet zijn beslag eerst en vooral
krijgen in het gedrag van en de wisselwerking tussen bestuurders en burgers. Een gezonde
combinatie van aansprekend bestuur en vitaal burgerschap is geboden. Een radical
make-over van de bestuurlijke structuren - zoals in Nederland vaak voorgesteld maar
zelden gerealiseerd - is niet nodig. Wel een hernieuwde stijl van opereren in het
publieke domein.
Het boek: Vitale democratie
In zijn boek Vitale democratie vergelijkt Frank Hendriks de democratie in een reeks van
landen. Hij onderscheidt vier grondvormen van democratie, die altijd en overal waar
democratie wordt beproefd onder de oppervlakte liggen. Naast de consensusdemocratie die
in Nederland dominant is, vergelijkt hij de penduledemocratie, de kiezersdemocratie en de
participatiedemocratie, zowel op statelijk als op stedelijk niveau. Elk afzonderlijk
democratiemodel blijkt onvermijdelijk sterktes én zwaktes te hebben. Anders dan
velen beweren is er niet één democratiemodel dat over de hele linie
superieur is, zo concludeert Hendriks. Hij corrigeert zowel het overtrokken idealisme als
het doorgeschoten universalisme in het denken over democratie.
Hendriks pleit voor een realistische benadering van democratie die gevoelig is voor de
context waarin democratie zich moet bewijzen. Zo kijkt hij ook naar de casus Nederland.
Hendriks pleit voor heruitvinding van de Nederlandse consensusdemocratie, zo dat de
bewezen sterktes van deze democratievorm worden geactualiseerd, terwijl de groeiende
tekortkomingen worden gecorrigeerd. Aldus weerspreekt hij degenen die de gegroeide
democratie in Nederland vrij van vreemde smetten willen houden én degenen die de
gegroeide democratie zonder oog voor de context denken te kunnen ontmantelen.
De auteur
Frank Hendriks is hoogleraar vergelijkende bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg.
Technische gegevens
Vitale democratie: Theorie van democratie in actie wordt uitgegeven door Amsterdam
University Press en verschijnt 20 oktober, ISBN: 90 5356 957 X, paperback, 258 paginas,
prijs 29,90 euro.
Studies over politieke vernieuwing
Vitale democratie is een van de drie nieuwe titels die dit jaar verschijnen in de serie
Studies over politieke vernieuwing. Op 5 oktober verschijnt van Bas van Stokkom:
Rituelen van beraadslaging. Reflecties over burgerberaad en burgerbestuur. En 20 oktober
verschijnt van André Gerrits: Democratie door interventie. De nieuwe White Mans
Burden?