Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Postbus 20350
2500 EJ DEN HAAG
Telefoon (070) 340 79 11
Fax (070) 340 78 34
Bezoekadres:
Parnassusplein 5
2511 VX DEN HAAG
Correspondentie uitsluitend
richten aan het postadres
met vermelding van de
datum en het kenmerk van
deze brief
Internetadres:
www.minvws.nl
De Voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA DEN HAAG
Ons kenmerk Inlichtingen bij Doorkiesnummer Den Haag
GMT/MVG 2718334
Onderwerp Bijlage(n) Uw brief
IGZ-onderzoek klinisch onderzoek met Axxion
Stent door Occam International BV in India
De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) heeft een onderzoek gedaan naar klinische
proefnemingen met de Axxion Drug Eluting Stent door het Nederlandse bedrijf Occam
International BV (hierna: Occam) in India. Dit onderzoek treft u aan als bijlage bij deze brief.
De IGZ zal het rapport ook op de website (www.igz.nl) plaatsen.
Aanleiding van het onderzoek was de uitzending van Netwerk op 25 april 2006 waarin op
grond van eigen onderzoek van Netwerk in India werd gemeld dat Occam illegaal klinisch
onderzoek had uitgevoerd om een nieuwe stent te testen op mensen. Het klinische
onderzoek zou hebben plaatsgevonden zonder toestemming van een medisch-ethische
toetsingscommissie en patiënten zouden voor de gebruikte stents zelf hebben moeten
betalen. De resultaten van het onderzoek zouden zijn gebruikt in het proces voor het
verkrijgen van een CE-markering dat door TNO Certification BV Medical (hierna: TNO) als
notified body is beoordeeld en goedgekeurd. Een notified body is een aangemelde instantie
die bevoegd is om medische hulpmiddelen te toetsen in het kader van toelating tot de
markt.
Naar aanleiding van deze uitzending zijn ook Kamervragen (vraagnummers 2050612490 en
2050612550) gesteld. Bij de beantwoording van deze Kamervragen is verwezen naar het
onderhavige onderzoek en ook bij het Algemeen Overleg van 30 augustus 2006 over "25
medicijnen tegen te grote macht van de farmaceutische industrie" is toegezegd dat de
Tweede Kamer nader zou worden geïnformeerd over het IGZ rapport mede ter nadere
beantwoording van de Kamervragen.
De Axxion Drug Eluting Stent
Een stent wordt gebruikt in medische behandelingen en is een metalen buisje dat
bijvoorbeeld in een bloedvat van een patiënt wordt geplaatst, met het doel om het bloedvat
open te houden. De Axxion Drug Eluting Stent is een stent die bedekt is met het
geneesmiddel Paclitaxel. De Paclitaxel coating is aangebracht op een al bestaande stent die
ook in combinatie met een andere geneesmiddelencoating in de handel is en waarmee
uitgebreide ervaring is opgedaan in de toepassing bij patiënten. Een dergelijk
combinatieproduct wordt beoordeeld door een aangemelde instantie voor het medische
hulpmiddel-deel en door een bevoegde autoriteit op het gebied van
geneesmiddelenbeoordeling voor het geneesmiddel-deel..Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Blad
2
Kenmerk
GMT/MVG 2718334
De Axxion stent werd beoordeeld door TNO voor het medische hulpmiddel-deel en door de
Britse Medicines and Healthcare products Regulatory Agency (MHRA) voor het
geneesmiddel-deel.
Het IGZ rapport geeft een weergave van het onderzoek van de IGZ naar het handelen van de
betrokken beoordelende instanties en Occam betreffende het onderzoek in India met de
Axxion Drug Eluting Stent. Het onderzoek liep van mei tot september 2006.
In deze brief zal ik ingaan op de belangrijkste conclusies en bevindingen uit het IGZ rapport.
Klinisch onderzoek in India door Occam
De IGZ concludeert dat Occam het klinische onderzoek in India heeft uitbesteed aan een
lokale distributeur, die het klinisch onderzoek in de praktijk niet heeft uitgevoerd volgens de
normen die daarvoor in Europa gelden. Zo is het onderzoek niet beoordeeld door een
medisch-ethische toetsingscommissie en is aan de patiënten geen toestemming gevraagd
voor deelname aan het onderzoek. De IGZ oordeelt dat Occam amateuristisch heeft
gehandeld door volledig op de lokale distributeur te vertrouwen en daar geen duidelijke
afspraken mee te maken. Op grond van de gegevens uit haar onderzoek concludeert de IGZ
dat de Axxion stent geruime tijd vóór het verkrijgen van de CE-markering in Europa al werd
verkocht en toegepast in de reguliere gezondheidszorg in India. De IGZ kan geen oordeel
geven of hiermee de Indiase wetgeving is overtreden. Zij heeft namelijk geen bevoegdheden
in India. De IGZ heeft geen aanwijzingen dat de stent in Europa in de handel is gebracht
vóór het verkrijgen van een CE-markering.
Occam heeft eind 2004 zelf geconstateerd dat het klinische onderzoek niet voldeed aan de
in Europa geldende eisen en heeft daarna maatregelen genomen om dit in de toekomst te
voorkomen. In 2005 heeft een fusie plaatsgevonden van Occam International BV met
Biosensors International. Als gevolg hiervan zijn interne procedures opgesteld en
aangescherpt, bijvoorbeeld met betrekking tot de contractering van distributeurs. Verder is
er een klinische researchafdeling opgezet. Bovendien is er een functionaris aangenomen die
in India bewaakt of afspraken worden nagekomen. Ook wordt meer aandacht geschonken
aan het behandelen van meldingen van incidenten met een product. Voor de wereldwijde
behandeling van klachten wordt een centraal punt in Zwitserland toegerust.
De IGZ heeft geconstateerd dat de Europese regelgeving niet is overtreden. Toch kan er
volgens de IGZ morele twijfel rijzen bij het handelen van Occam in dit geval, omdat willens
en wetens in India een medisch hulpmiddel werd toegepast dat de
conformiteitbeoordelingsprocedure nog niet doorlopen had, terwijl die toepassing in eerste
instantie was bedoeld als klinisch onderzoek om de veiligheid van het hulpmiddel te
beoordelen.
Volgens de IGZ is het Occam daarnaast aan te rekenen dat de stents bestemd voor klinisch
onderzoek niet gratis ter beschikking zijn gesteld. Dit is gebruikelijk bij klinisch onderzoek
met medische hulpmiddelen, maar niet verplicht. Occam als fabrikant van de Axxion stent
wordt geadviseerd de in het onderzoek betrokken patiënten via de behandelend cardioloog
te informeren over de behandeling en het onderzoek. Verder wordt de fabrikant in
overweging gegeven om de patiënten schadeloos te stellen voor de kosten van de stent. De
IGZ zal de conclusies van het onderzoek doorgeven aan de Indiase autoriteiten..Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Blad
3
Kenmerk
GMT/MVG 2718334
Ik vind het een ernstige zaak dat het betreffende bedrijf zo lichtvaardig met de algemeen
geaccepteerde beginselen voor de uitvoering van medisch-wetenschappelijk onderzoek is
omgegaan en daarbij de medisch-ethische normen ernstig heeft geschonden. Ik ben het met
de IGZ eens dat de patiënten, die betrokken zijn geweest bij het onderzoek en behandeling,
door hun behandelend cardioloog adequaat moeten worden geïnformeerd. Daarnaast is het
zeker vanuit moreel oogpunt gezien aan te bevelen dat deze patiënten schadeloos worden
gesteld.
Uitvoering van de CE-conformiteitbeoordelingsprocedure door TNO
De IGZ constateert dat TNO de beoordeling van het product volgens de geldende procedure
binnen haar kwaliteitssysteem correct heeft uitgevoerd en daarmee ook heeft voldaan aan
de eisen van het Besluit medische hulpmiddelen. TNO heeft terecht geoordeeld dat de
veiligheid van de stent voldoende was onderbouwd.
Het in India uitgevoerde klinisch onderzoek was niet noodzakelijk voor het verkrijgen van
een CE-certificaat. Ook zonder deze klinische informatie voldoet de
conformiteitbeoordelingsprocedure aan de geldende eisen. Volgens het Besluit medische
hulpmiddelen mag klinisch onderzoek namelijk achterwege blijven als er op een andere
manier voldoende klinische gegevens kunnen worden verkregen. In dit geval waren er
voldoende klinische gegevens beschikbaar van bestaande ervaringen met de stent.
Daarnaast is de toepassing van het geneesmiddel (paclitaxel) waarmee de stent is gecoat
beoordeeld door de MHRA. Op basis van de voorafgaande certificaten en
beoordelingsprocedures en proefdieronderzoek was het dus terecht dat de veiligheid van de
stent als voldoende onderbouwd kon worden gezien door TNO. TNO heeft voor het eerste
jaar intensieve post marketing surveillance verlangd om snel meer zekerheid te krijgen over
de op zichzelf gerechtvaardigd veronderstelde positieve werking van de specifieke
combinatie van deze stent met dit geneesmiddel.
Hoewel het CE-certificaat op juiste gronden is verstrekt, constateert de IGZ wel dat TNO in
een eerder stadium van de beoordeling had moeten controleren of de gegevens uit het
klinische onderzoek van Occam in India voldeden aan de in Europa voor dit soort onderzoek
geldende eisen. TNO heeft dit onvoldoende gedaan, ondanks de kritische conclusies die
door de geraadpleegde klinisch expert van TNO werden getrokken voordat Occam zelf de
onderzoeksgegevens terugtrok. De IGZ verwacht van TNO dat de procedure binnen een
termijn van twee maanden wordt aangescherpt binnen het kwaliteitssysteem. Dit zal de IGZ
binnen een termijn van zes maanden controleren De IGZ zal mij daarna informeren of de
procedure daadwerkelijk is aangescherpt en of er nog aanvullende maatregelen nodig zijn.
Ontwikkelen ethische code t.a.v. klinisch onderzoek buiten Europese Unie (met medische
hulpmiddelen die nog niet zijn toegelaten in Europa)
De IGZ adviseert mij om te bevorderen om op Europees niveau tot een ethische code te
komen ten aanzien van het aanbieden en doen van klinisch onderzoek met medische
hulpmiddelen die in Europa nog niet zijn toegelaten in landen buiten de EU..Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Blad
4
Kenmerk
GMT/MVG 2718334
Ik ben met de IGZ van mening dat er meer aandacht voor klinisch onderzoek met medische
hulpmiddelen moet komen. Op Europees niveau heeft het ministerie van VWS zich hier al
sinds 1999, mede op advies van de IGZ, voor ingespannen. Bij de huidige herziening van de
Europese Richtlijn medische hulpmiddelen (93/42/EEG) zullen er, mede op aandringen van
Nederland, op het gebied van klinisch onderzoek en evaluatie waarschijnlijk aanscherpingen
komen.
Wat betreft het handelen van bedrijven in landen buiten de EU, verwacht de Nederlandse
overheid dat zij op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen conform
internationale richtlijnen (onder andere de Verklaring van Helsinki) opereren. De overheid
stimuleert het gebruik van de OESO-Richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen bij
internationale handels- en investeringspraktijken. Deze richtlijnen hebben een vrijwillig en
bovenwettelijk karakter en voorzien niet in sancties. Ik vind het een goede zaak dat
fabrikanten daarnaast zelf initiatieven ontplooien om een ethische code te ontwikkelen ten
aanzien van het aanbieden en doen van klinisch onderzoek met medische hulpmiddelen die
in Europa nog niet zijn toegelaten in landen buiten de Europese Unie. In navolging van de
Europese koepelorganisatie voor de medische industrie, Eucomed, heeft ook de Nederlandse
Federatie van producenten, importeurs en handelaren van medische producten (Nefemed) in
juli 2006 zelf een gedragscode vastgesteld met het oog op maatschappelijk verantwoord
ondernemen door leden. Daarin zijn welzijn en veiligheid van patiënten als leidend principe
geformuleerd. Tevens is daarin opgenomen dat betalingen of handelswijzen die het handelen
of de beslissing van een zorgprofessional/zorgverlener beïnvloeden, verboden zijn.
Vooralsnog acht ik het niet nodig om aanvullende maatregelen te treffen op het ethische
vlak naast de al bestaande richtlijnen en gedragscodes.
Voor meer informatie verwijs ik u naar het bijgevoegde IGZ-rapport.
Ik ga ervan uit dat ik de Kamervragen terzake hiermee voldoende heb beantwoord.
De Minister van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport,
H. Hoogervorst
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport