Werkplekleren geen panacee, onderwijs geen uitzendbureau
Universiteit twente
Werkplekleren geen panacee, onderwijs geen uitzendbureau
Het leren op de werkplek is een punt van zorg. Hoe meer hoe liever lijkt het wel. Maar de
massieve uittocht van leerlingen en studenten naar bedrijven maakt van
onderwijsinstellingen uitzendbureaus, we zijn hierin doorgeslagen. Dat zegt prof. dr. Wim
Nijhof op een symposium over de relatie tussen onderzoek en beleid in het
beroepsonderwijs. Op vrijdag 29 september 2006 neemt hij aan de Universiteit Twente
afscheid als hoogleraar Onderwijskunde, in het bijzonder Curriculumontwikkeling voor
Beroep en Bedrijf.
In het beroepsonderwijs en bij bedrijfsopleidingen is er een tendens om het leren te
verplaatsen naar het werk. Buiten de school en vooral door werk zou er een stuk meer te
leren zijn; de werkplek heet de leerplek bij uitstek: natuurlijk, reëel en
authentiek. Zelfs zou het de theoretische kennis en inzichten bevorderen.
Zo gemakkelijk is het echter niet om leren met werken te verbinden, stelt Nijhof. Leren
vraagt om speelruimte, om fouten kunnen maken en herstellen, om ambiguïteit, terwijl
werken gericht is op productie en op zekerheid, omzet en winst, veiligheid en snelheid.
Met verbazing las de onderwijskundige dan ook dat volgens de voorzitters van VNO/NCW en
MKB nog meer studenten nog langer naar de werkplek moeten (Trouw, 18 september). 'Zo
worden instellingen voor MBO en HBO uitzendbureaus en worden publieke beroepsopleidingen
particuliere beroepsopleidingen. Maar leren studenten daar een beroep, iets voor een
loopbaan, voor de toekomst, voor hun persoonlijke ontwikkeling? Leren ze
kerncompetenties?' De scheidende UT-hoogleraar, internationaal expert op het terrein van
het beroepsonderwijs, Human Resource Development en Human Performance Technology, vreest
van niet.
Leeromgeving met potentie
De werkplek is geen panacee om de kloof met de arbeidsmarkt te overbruggen of de snelle
technologische veranderingen het hoofd te bieden. Wel is het een leeromgeving met
potentie, voor het verwerven van althans bepáálde competenties. Studenten
kunnen er baat bij hebben voor hun beroepsocialisatie: wat nodig is om in een specifiek
beroep te kunnen werken en hun zelfontplooiing: welke vaardigheden zij moeten bezitten om
zich psychisch goed te ontwikkelen. Wat alleen niet op de werkplek te leren valt, is de
conceptuele - duurzame en betekenisvolle - kennis en metacognities om het werk goed te
kunnen uitvoeren. Verplegen of elektronische apparatuur repareren gaat nu eenmaal ook
niet zonder kennis van zaken en omdat werkplekken vaak hun verinnerlijke routines en
geautomatiseerde expertises kennen, kan een 'novice' daar in eerste instantie niet goed
wijs uit worden. Studenten nog meer naar de werkplek sturen is dus geen optie. 'Zonder
grondige basiskennis kan een toekomstige kenniswerker in de 21ste eeuw niet functioneren,
met googlen alleen lossen we dat probleem niet op.'
Noot voor de pers:
Het symposium en afscheid van prof.dr. W.J. Nijhof is op vrijdag 29 september 2006 aan de
Universiteit Twente. Informatie: Bureau Communicatie Universiteit Twente, 053-489 4385.