D66
Bijdrage van Eddy Schuyer D66 aan het debat over Regels met betrekking
tot de financiële markten en het toezicht daarop (Wet op het
financieel toezicht). 29708. Regels inzake het toezicht op de
handhaving van de voorschriften voor financiële verslaggeving van
effectenuitgevende instellingen alsmede tot wijziging van enige wetten
(Wet toezicht financiële verslaggeving) 30336.
Vandaag bespreken we de enorme financiële wetswijzigingoperatie Wet op
het financieel toezicht en een kleinere wet over de financiële
verslaglegging. Het zwaartepunt ligt duidelijk bij de WFT, een enorme
wet die maar liefst acht andere financiële toezichtwetten vervangt.
De belangrijkste wijziging in de Wet op het Financieel Toezicht is dat
het toezicht anders wordt ingericht. Nu wordt het toezicht nog per
sector geregeld maar met de nieuwe wet wordt het toezicht opgedeeld in
gedragstoezicht en prudentieel toezicht. De Autoriteit Financiële
Markten neemt het gedragstoezicht op zich en de Nederlandse Bank zal
zorgdragen voor het prudentieel toezicht.
De wet speelt in op de veranderingen in de markt. Het is immers al
lang niet meer zo dat bepaalde financiële producten alleen in bepaalde
sectoren worden verkocht. In de praktijk bieden veel bedrijven
producten uit meerdere sectoren aan.
Naast dat de wet op deze werkelijkheid wil inspelen, zijn er nog
andere bedoelingen met de WFT. Doelstelling is mede om het aantal
regels fors terug te dringen en dan ook de administratieve lasten met
maar liefst vijf á tien procent te laten dalen. De fractie van D66 kan
zich goed in de doelstellingen van de WFT vinden, maar vraagt zich wel
af of de wet dat ook kan waarmaken. Naast deze administratieve lasten
zijn er nog enkele punten waar de fractie van D66 vragen of
opmerkingen over heeft. Sluit de wet bijvoorbeeld wel aan op Europese
richtlijnen, krijgen marktpartijen genoeg tijd voor consultatie bij de
Algemene maatregelen van bestuur, is de invloed van consumenten op het
toezicht voldoende verzekerd, is de mogelijkheid van publiceren van de
AFM wel met genoeg waarborgen omkleed en hoe zit het met problemen
rond aansprakelijkheid van de toezichthouders.
Europese richtlijnen
Het is duidelijk dat de WFT inspeelt op ontwikkelingen in de markt.
Maar houdt de wet ook gelijke pas met ontwikkelingen in Europa? De
Europese richtlijnen gaan uit van sectoraal toezicht, net zoals in de
andere lidstaten. De minister ziet Nederland als voortrekker en
verwacht dat andere landen het Nederlandse systeem wel zullen volgen.
Van enige navolging is tot op heden echter geen sprake.
Met het toezicht dat ondergebracht gaat worden bij twee verschillende
toezichthouders staat Nederland ook alleen. In andere landen is eerder
een trend zichtbaar naar één toezichthouder in de financiële sector.
De minister laat in de memorie van toelichting nadrukkelijk de
mogelijkheid open dat er nog altijd kan worden gekozen voor
concentratie
van het toezicht bij één toezichthouder. Hij stelt later wel dat dit
niet betekent dat het onderscheid tussen gedrags- en prudentieel
toezicht ongedaan moet worden gemaakt. Kan de minister uitleggen wat
dit in de praktijk zou betekenen?
Panel en consumentenvertegenwoordiging
Een punt van aandacht vindt de fractie van D66 de invloed van
consumenten op het toezicht. De WFT voorziet in het instellen van een
panel van marktpartijen bij elke toezichthouder. Dit panel adviseert
over toezichtkosten en over het beleid. Deelname aan het panel van
organisaties wordt bepaald naar representativiteit. De toezichthouder
bepaalt echter welke organisaties hierin zitting hebben.
De minister heeft uitgebreid laten weten zeer veel waarde te hechten
aan de invloed van consumenten op het beleid van de toezichthouder en
ziet daar in het panel een duidelijke plaats voor weggelegd. Het
bevreemdt de fractie van D66 dan ook dat er niet op zijn minst is
vastgelegd dat er in het panel een vertegenwoordiger van een
consumentenorganisatie moet plaatsnemen. Kan de minister aangeven
waarom er bij de samenstelling van dit panel zoveel vrijheid aan de
toezichthouder wordt gegeven?
Weinig tijd
De laatste jaren is er erg veel nieuwe wet- en regelgeving over de
financiële sector uitgestort. Dat is niet helemaal ten onrechte en het
werd deels ook in gang gezet door schandalen die het vertrouwen in de
sector ernstig ondermijnden. Toch heeft de sector de laatste tijd wel
erg veel wetswijzigingen op haar bordje gekregen. De WFD, de
zorgverzekeringswet, de levensloopregeling en dan komt de pensioenwet
er ook nog aan. En dan hebben we het nog niet eens over de Europese en
internationale regelgeving als Basel II, Sox, IFRS en MIFID gehad.
De minister heeft in de voorbereidingsfase voor de WFT zijn oor goed
te luisteren gelegd bij de sector en een uitgebreide consultatieronde
gehouden. Met het ingaan van de WFT per 1 januari is de sector er nog
niet, want er volgen nog veel uitwerkingen in de vorm van algemene
maatregelen van bestuur. De sector wordt hierbij opnieuw
geconsulteerd. De sector mag reageren op de AMvBs, maar krijgt daar
zes weken de tijd voor terwijl er meerdere consultaties tegelijkertijd
plaatsvinden. Deze tijd lijkt erg krap. Is het mogelijk om als er
meerdere consultaties tegelijk plaatsvinden de termijnen wat op te
rekken?
Publicatie
Een belangrijke wijziging in het toezicht is dat de AFM de mogelijk
krijgt om in een vroeg stadium misstanden in de financiële sector
openbaar te maken. Opgelegde boetes kunnen openbaar worden gemaakt.
Over deze publicatiemogelijkheid is aan de overzijde al een
uitgebreide discussie gevoerd. Twee belangen staan tegenover elkaar.
Het tijdig waarschuwen van consumenten en het beschadigen van de naam
van de bedrijven waarover informatie openbaar wordt gemaakt.
De fractie van D66 vindt het een goede zaak dat de AFM de mogelijkheid
krijgt om consumenten te waarschuwen. Maar heeft wel wat bedenkingen.
De toezichthouder krijgt met de mogelijkheid tot publicatie hier wel
een heel machtig wapen in handen. Om te publiceren is het namelijk
niet noodzakelijk dat de rechter eerst vaststelt dat er een
overtreding is gepleegd. Bovendien is het in eerste instantie de
toezichthouder die kan beoordelen of de wet wordt overtreden.
Vervolgens maakt de toezichthouder zelfstandig de afweging of er wel
of niet tot publicatie wordt overgegaan. Een bedrijf kan dan alleen
nog via de kortgedingrechter proberen te verhinderen dat één en ander
openbaar wordt gemaakt. Er is wel een beroepsprocedure maar het is
voor een toezichthouder mogelijk om te publiceren terwijl het beroep
nog open staat. Sommige situaties vragen echter om snel optreden en
soms moeten consumenten gewoon zo snel mogelijk worden gewaarschuwd.
De fractie van D66 vindt het op zich een goede zaak dat het belang van
consumenten hier zwaar wordt gewogen. Er moet alleen heel goed worden
opgelet dat deze maatregel alleen als waarschuwing en niet als straf
wordt toegepast, en dat is een lastige zaak.
De minister zegt dat publicatie puur en alleen als waarschuwing dient
en niet als straf. Dat publicatie door de bedrijven die ermee te maken
hebben wel als een straf zal worden ervaren, daar gaat de minister
onterecht aan voorbij. Bovendien laat de bestuursvoorzitter van de AFM
Docters van Leeuwen er geen twijfel over bestaan dat hij een
dergelijke publicatie wel degelijk als straf ziet. Hij zegt hierover
in het boek Handhavingsbeleid STE: Wil de AFM waarschuwen, dan zal zij
in duidelijke bewoordingen een openbare waarschuwing geven, wil zij
daarnaast nog straffen, dan zal zij de opgelegde boete publiceren.
Deze uitspraak vindt de fractie van D66 zorgelijk, vooral omdat de
minister blijft benaderen dat er geen sprake is van een straf maar van
een waarschuwing. Verder blijkt uit een recente zaak dat de financiële
toezichthouders niet altijd even zorgvuldig handelen. In de zaak tegen
de ontslagen bestuurders van de vermogensbeheerder Veer Palthe Voûte
werden de toezichthouders op alle punten in het ongelijk gesteld, de
hoogste bestuursrechter oordeelde zelfs dat er sprake was van
willekeur. De AFM moet waarschijnlijk zelfs een forse schadevergoeding
betalen wegens deze blamage. Het lijkt de fractie van D66 met deze
zaak in het achterhoofd dat er voorzichtig moet worden omgegaan met
het geven van extra machtsmiddelen aan de AFM. Een reactie graag.
Aansprakelijkheid
Hierop aansluitend hebben we nog een vraag over de aansprakelijkheid
van toezichthouders. Er is een mogelijkheid dat de minister in
individuele gevallen schadeclaims moet betalen vanwege falend
toezicht. De minister zag ook het gevaar van aansprakelijkheid in en
zou onderzoek laten doen naar de aansprakelijkheid van de
toezichthouders. Dat onderzoek zou deze zomer afgerond zijn. Is dat er
al? En zo ja wat zijn de bevindingen?
26-9-2006 20:12