26 september 2006
Nr. 06/145
Van Hoof: gemeenten moeten meer werk maken van re-integratie
Re-integratie van mensen die ver van de arbeidsmarkt afstaan vraagt de komende tijd extra aandacht van gemeenten. Diverse onderzoeken laten zien dat re-integratie wel degelijk effectief is voor mensen met een bijstandsuitkering. Geld is er genoeg: in 2005 hielden gemeenten ruim 218 miljoen over van het bijstandsbudget voor re-integratie. Dit schrijft staatssecretaris Van Hoof van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in een brief aan de Tweede Kamer.
Ook in 2003 en 2004 maakten gemeenten niet het hele budget op om mensen aan werk te helpen. In totaal hebben ze hierdoor in 2006 ruim 530 miljoen extra om mensen aan het werk te helpen. Regioplan en Divosa hebben onderzocht wat de mogelijke oorzaken zijn voor de overschotten op het re-integratiebudget in de Wet werk en bijstand. Daaruit komt als voornaamste oorzaak naar voren dat het aantal gesubsidieerde banen sneller is afgebouwd dan verwacht. Dit ging niet gelijk op met de invoering van nieuw re-integratiebeleid, zodat het geld dat vrijkwam niet direct opnieuw werd besteed. Verder blijken gemeenten voorzichtig te begroten: ze reserveren geld voor onvoorziene uitgaven op re-integratiegebied en dat blijkt achteraf vaak niet nodig. Bovendien komt er ook uit andere bronnen nog geld voor re-integratie, zoals het Europees Sociaal Fonds en het Innovatieprogramma Werk en Bijstand.
Na de invoering van de Wet werk en bijstand in 2004 hebben gemeenten hun inspanningen vooral gericht op een strenge controle aan de poort en fraudebestrijding. Daardoor is het aan het werk helpen van mensen die al langer in de bijstand zitten minder aan bod gekomen. Van Hoof spoort gemeenten aan hiervan nu werk te maken. "Gezien de noodzaak om de arbeidsdeelname te verhogen kunnen we het ons niet veroorloven dat de komende jaren middelen onbenut blijven. De winst zit nu bij het effectief inzetten van re-integratietrajecten, waaronder het instrument terugkeerbanen", schrijft de bewindsman in zijn brief. Gemeenten verwachten zelf dat ze de achterstand op re-integratiegebied in 2007 hebben ingelopen. Voor de moeilijk bemiddelbare groepen, zoals laagopgeleiden en mensen die al lang in de bijstand zitten, zullen duurdere re-integratietrajecten nodig zijn verwachten de gemeenten. Zodoende zal in 2007 het budget geheel opgaan aan inspanningen om mensen aan de slag te helpen en zullen er geen overschotten meer zijn.
De Inspectie Werk en Inkomen oordeelt positief over het beleid dat gemeenten voeren om mensen die ver van de arbeidsmarkt afstaan te activeren. Wel vindt de inspectie dat de kans op uitstroom voor een grote categorie mensen met bijstand "zorgwekkend slecht" is. Deze zorgen deelt Van Hoof niet. Uit het onderzoek van Divosa blijkt dat gemeenten optimistisch zijn over de kans dat ze moeilijk bemiddelbare groepen aan het werk kunnen helpen. Dit wordt ondersteund door diverse recente onderzoeken naar de effectiviteit van re-integratie. Vooral activiteiten die specifiek zijn gericht op kansarme groepen hebben een relatief hoge opbrengst. Een re-integratietraject verhoogt de kans dat iemand uit de bijstand uitstroomt naar werk van 18 naar 42 procent, toont onderzoek aan van de Stichting Economisch Onderzoek in opdracht van de Raad voor Werk en Inkomen. Ook een Rotterdams onderzoek laat zien dat re-integratietrajecten de kans op uitstroom naar werk vergroten, variërend van 6 tot 42 procent.
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid