MINJUS: Senaat steunt ruimer gebruik aivd-informatie
Ministerie jus
http://www.justitie.nl
Wiebe Alkema
070 370 7225
4863
26.09.06
SENAAT STEUNT RUIMER GEBRUIK AIVD-INFORMATIE
De mogelijkheden om informatie van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD)
in het strafproces te gebruiken, worden verruimd. Ambtenaren van de dienst kunnen bij de
rechter-commissaris uitgebreider ingaan op de inhoud van hun ambtsberichten; een
afgeschermd getuigenverhoor wordt mogelijk.
Ook mag de rechter ambtsberichten van de AIVD rechtstreeks als bewijs meewegen. Dit staat
in een wetsvoorstel waarmee de Eerste Kamer vandaag heeft ingestemd en dat op 1 november
2006 in werking treedt. Er komen betere en duidelijkere voorwaarden om informatie van
inlichtingen- en veiligheidsdiensten te gebruiken bij de opsporing en vervolging van
terroristen.
De mogelijkheden om informatie van inlichtingen- en veiligheidsdiensten te gebruiken zijn
nu beperkt. Dit heeft te maken met de aard van de informatie (raakt de staatsveiligheid).
Het gaat om een juiste balans tussen het gebruik van gegevens als bewijs in het
strafproces en de mogelijkheden om informatie op betrouwbaarheid te toetsen. Daarbij
spelen de bescherming van AIVD-ambtenaren, hun informatie en afscherming van gebruikte
methoden bij de informatievergaring een belangrijke rol.
Een gespecialiseerde rechter-commissaris bij de rechtbank Rotterdam kan als hij de
herkomst van bepaalde informatie onderzoekt, - zonodig anoniem - medewerkers van de AIVD
horen. De rechter-commissaris moet verder in het proces-verbaal van verhoor
verantwoording afleggen waarom hij de afgelegde verklaring waarover gegevens vanwege de
staatsveiligheid niet vermeld kunnen worden, betrouwbaar acht.
De regeling is vooral van belang voor de zittingsrechter die tijdens het strafproces de
betrouwbaarheid van een ambtsbericht van de AIVD moet beoordelen. AIVD-getuigen kunnen op
een openbare zitting meestal niet veel zeggen vanwege het belang van de staatsveiligheid.
De zittingsrechter kan in dat geval de rechter-commissaris inschakelen om onderzoek te
doen en de betrouwbaarheid van een ambtsbericht na laten gaan. De rechter-commissaris
neemt zelf kennis van alle feiten en komt dan tot een oordeel. Het is dan aan de
zittingsrechter om de bevindingen van de rechter-commissaris te waarderen op
bewijskracht.
De nieuwe procedure sluit aan bij Europese rechtspraak die beperking van de rechten van de
verdediging aanvaardbaar acht als de staatsveiligheid in het geding is. Daar moet wel iets
tegenover staan. De controle op betrouwbaarheid van getuigen moet in handen zijn van een
onafhankelijke rechter en de procespartijen kunnen mede bepalen welke vragen de
rechter-commissaris onderzoekt. Uiteindelijk stelt de zittingsrechter vast of voldoende
informatie beschikbaar is voor een goede beoordeling van de zaak.
Het wetsvoorstel past ook goed bij de recente uitspraken van de Hoge Raad over het gebruik
van AIVD-informatie in het strafproces. Bij de beantwoording van de vraag hoe onderzoek
naar de betrouwbaarheid van AIVD-informatie moet worden verricht, is volgens de Hoge Raad
van belang 'dat de rechter dient te streven naar compensatie van de rechten van de
verdediging door andere wegen te zoeken teneinde de betrouwbaarheid van het materiaal te
onderzoeken'.Dit wetsvoorstel biedt extra wegen voor onderzoek bij AIVD-informatie.
Verder krijgt een ambtsbericht de status van een zelfstandig en volwaardig schriftelijk
stuk waaraan de rechter zonder beperkingen bewijswaarde kan toekennen.
------------------