Algemene Vereniging Van Beroepsjournalisten in België
Nieuwsoverzicht
Hoofdredacteur De Morgen weigert opiniestuk over De Persgroep
Een opiniestuk over de aan de gang zijnde herschikkingen bij De
Persgroep is door algemeen hoofdredacteur Yves Desmet van De Morgen
geweigerd. In de bijdrage reageert de nationaal secretaris van de VVJ
ondermeer op een tweepaginabreed interview met De Persgroep-baas
Christian van Thillo in De Morgen van 2 september. Desmet argumenteert
dat de gesignaleerde problemen bij grote concurrent VUM/Corelio nog
veel groter zijn. Hier volgt het geweigerde opiniestuk.
DE PERSGROEP HERSCHIKT: KIL RENTABILITEITSDENKEN OF UITGEVERSKUNST ?
Pol Deltour
De NVs rond Het Laatste Nieuws en De Morgen worden dan wel opgedoekt,
en de directeur van De Morgen zonder omwegen de laan uitgestuurd, toch
heeft De Persgroep het beste voor met zijn kranten. Zo bezwoer
Christian Van Thillo, de gedelegeerd bestuurder van De Persgroep, in
het lang en breed in De Morgen een tijdje terug. Niettemin blijven
scepsis gewettigd en waakzaamheid zéér geboden. Tenzij de directie
alsnog heel concreet van goodwill getuigt, dreigt kil
rentabiliteitsdenken het hier te halen van uitgeverskunst,
journalistieke vrijheid en mediapluralisme.
Het stond aanvankelijk een beetje weggemoffeld in de krant, maar zeker
voor De Morgen zelf was het eigenlijk groot nieuws: De Persgroep
herschikt zichzelf. Voor de drie uitgeefeenheden van printmedia heeft
dat verregaande consequenties: ze verdwijnen namelijk. Vanaf de
jaarwisseling 2006/2007 hebben dus enkel de geschiedenisboeken het nog
over de NV Aurex (uitgever van Het Laatste Nieuws / De Nieuwe Gazet),
de NV De Morgen (uitgever van jawel) en Magnet Magazines
(uitgeefmaatschappij achter Dag Allemaal, TV Familie, Joepie, Goed
Gevoel, Genieten, Woef etcetera).
In de plaats komt De Persgroep Publishing (DPP), een moloch die goed
wordt voor een omzet van nagenoeg een kwart miljard euro en 870
personeelsleden. DPP zal worden geleid door een zeskoppig
directiecomité, met Rudy Bertels (huidig directeur van Aurex/Het
Laatste Nieuws) voorop. Hij krijgt onder meer Xavier Verellen
(commercieel directeur) en Jaak Smeets (directeur-uitgever) naast
zich. Die zes worden dus linea recta bevoegd voor het management van
alle kranten- en magazinetitels. De Tijd/LEcho, Het Parool in
Nederland en ook de VMMa ontspringen voor de volledigheid de dans, in
hoofdzaak omdat De Persgroep hier ook met andere eigenaars rekening te
houden heeft.
De Persgroep-top stelt de operatie graag voor als pure business,
ingegeven door de nood om accurater in te spelen op de uitdagingen die
worden gesteld door de proliferatie van nieuwe media. In het bijzonder
de gratis kranten en het internet zorgen voor onaangename
concurrentie, bevestigen ook alle andere mediahuizen. En gelijk hebben
ze. Geen hond betwist nog dat jongere generaties vandaag een
mediaconsumptie ontwikkelen waarin papier, radio en televisie almaar
minder belangrijk worden. En geen kat is blind voor het feit dat de
reclamekoek met steeds meer bladen en blaadjes moet worden gedeeld die
gratis op het publiek worden losgelaten maar die met journalistiek
nauwelijks nog iets te maken hebben. Het zou pas van
onverantwoordelijkheid getuigen als mediabazen daar géén rekening mee
hielden. Iedereen zijn job! En zo valt het alleen maar toe te juichen
dat nu ook De Persgroep zij het met een lichte vertraging op de
digitale kar gesprongen is. Net zoals ze nu ook volop investeert in
reclamewerving, getuige daarvan de oprichting van Fred, eind 2005, als
gemeenschappelijke reclameregie voor alle kranten- en magazinetitels
van De Persgroep. Zon ingrepen verdienen uitsluitend applaus.
De grote vraag blijft of je daarom meteen ook je business units zomaar
opdoekt? Met als gevolg dat tussen de nieuwe top in Kobbegem en de
diverse redacties een belangrijke buffer wegvalt. Eenzelfde algemeen
manager (Bertels) stuurt straks én Het Laatste Nieuws, én De Morgen én
alle Persgroep-magazines aan. Net zoals eenzelfde commercieel
directeur (Verellen) voortaan tekent voor alle marketing en
reclamecampagnes van die titels. Eenzelfde HR-directeur (Koen Clement)
wordt daarnaast bevoegd voor het personeelsbeleid van de 870-koppig
grote groep. Op de koop toe krijgt een en dezelfde directeur-uitgever
(Smeets) alle redactionele aangelegenheden van de diverse titels onder
zijn hoede. Met dat laatste wordt Smeets overigens formeel bevestigd
in de rol van superhoofdredacteur die hij voorheen ook al had.
De Persgroep-top zegt met klem dat dit allemaal inhoudelijk-neutraal
is en voor de betrokken newsrooms en hun journalisten geen gevolgen
heeft. Maar intellectueel eerlijk kan je dat toch niet noemen.
Waarvoor dient die eengemaakte HR-manager anders dan om het
personeelsbeleid binnen De Persgroep te stroomlijnen zij het samen met
de diverse hoofdredacties? Directeur-uitgever Jaak Smeets wordt door
Van Thillo toch niet betaald om niéts te doen? En hoever ziet De
Persgroep-top dan de redactionele synergieën gaan, die de waarheid
heeft haar rechten puur zakelijk gezien de groep enorm kunnen doen
knippen in de kostenstructuur? Wat voor impact heeft de operatie
trouwens op de arbeidspositie van de journalisten en
redactiemedewerkers, zoals nu nog geregeld in verschillende caos?
Worden de journalisten van De Morgen opgetrokken tot de loon- en
werkvoorwaarden van hun collegas van Het Laatste Nieuws, of wordt er
misschien gedacht aan een nivellering naar onderen toe?
Op al die (nochtans essentiële) vragen blijven de antwoorden voorlopig
uit. Zodat op dit moment minstens moet worden geconcludeerd dat de
redactionele autonomie en journalistieke identiteit van de
verschillende Persgroep-titels wel degelijk in het geding zijn. Dat is
zowel voor Het Laatste Nieuws als voor De Morgen een kwalijke zaak,
maar wellicht toch nog het meest voor de laatste, die met zijn nog
altijd eerder linkse profiel het minste past in de blauwe fabriek
zoals De Persgroep nog vaak wordt genoemd. Dat uitgerekend de
directeur van De Morgen, Wim Coessens, de plaats moest ruimen,
verstrekt die indruk alleen maar. Na invulling van alle nieuwe
managersposten en ondanks Wims uitstekende capaciteiten bleek er voor
hem stomweg geen plaats meer te zijn in de nieuwe structuur. Dixit Van
Thillo in De Morgen van 2 september jl. We gaan niet zover Van Thillo
cynisme te verwijten, maar het uiteindelijke resultaat is hoe dan ook
dat behalve de structurele buffer van de NV De Morgen, ook de
persoonlijke buffer van een eigen directeur tussen Kobbegem en de
Brusselse Arduinkaai verdwijnt. Als signaal kan het tellen.
Stevige redactiestatuten zijn wel het minste wat je hiertegenover mag
verwachten, niet alleen voor De Morgen, maar even goed voor Het
Laatste Nieuws, Dag Allemaal en de andere perstitels van de groep.
Redactiestatuten regelen de verhoudingen tussen directie,
hoofdredactie en redactie in een mediabedrijf, en vrijwaren daarbij
maximaal elkeens voorrechten en bevoegdheden. Zo garanderen
redactiestatuten ook een minimum aan redactionele onafhankelijkheid in
het huidige, almaar commerciëler geïnspireerde mediaklimaat. Een
waarborg waarmee trouwens niet enkel die redacties zelf maar ook het
recht-op-correcte-informatie-hebbende publiek absoluut gediend zijn.
Zo te zien heeft zowel Christian Van Thillo als Yves Desmet zich
achter de opmaak van een modern redactiestatuut voor De Morgen gezet,
en dat is absoluut positief. Er nu alleen nog rekening mee houden dat
ook de redactie, in de persoon van de redactieafgevaardigden, een
volwaardige gesprekspartner dient te zijn. En dat, eens de tekst er
is, die ook nog ondertekend en nageleefd moet worden door alle
partners. Een uitdaging waar De Persgroep het in het verleden
meermaals behoorlijk moeilijk mee had. Zo blonken Christian Van Thillo
& Co. tot nader order niet uit in het naleven van het redactiestatuut
van De Tijd, zelfs ondanks het feit dat de Vlaamse overheid dit als
voorwaarde voor de overname naar voren had geschoven. Bij een brute
wisseling van directeur en hoofdredacteur om dat maar te noemen werd
de redactieraad met moeite ingelicht, terwijl het redactiestatuut
formeel een voorafgaand advies van die kant vooropstelt
Niemand betwist dat de (nieuws)media vandaag nood hebben aan bewuste,
creatieve managers, die adequaat inspelen op de uitdagingen die ons al
bij al snel en onverhoeds overvallen hebben. Wie had tien jaar geleden
zelfs nog maar kunnen dromen van de enorme vlucht die websites,
e-kranten, mailmagazines en podcasts zouden nemen? Het siert De
Persgroep-top dat ze die uitdagingen effectief aangaat, en probeert in
te spelen op de technologische revoluties die ons deel zijn.
Dat mag alleen niet gepaard gaan met de ontmanteling van entiteiten
met een heel eigen politiek, sociaal en cultureel cachet. In haar
standaardwerk De Pers in België schreef de Gentse emeritus-hoogleraar
Els De Bens: De overname van De Morgen door De Persgroep in 1989
heeft, hoe paradoxaal dat ook moge klinken, positief bijgedragen tot
het krantenpluralisme in Vlaanderen. Maar dat veronderstelt wel dat De
Persgroep de krant verder redactionele autonomie waarborgt. De interne
mediaconcentratie die De Persgroep momenteel doorvoert maakt de
vaststelling actueler dan ooit. De operatie maakt bovendien ook de
identiteit en onafhankelijkheid van alle andere DPP-titels tot inzet
van het debat. Voor Christian Van Thillo is het moment gekomen om
concreet te maken dat hij het echt meent met de onafhankelijkheid van
zijn nieuwsredacties, het statuut van de journalisten die er werken en
de kwaliteit van zijn nieuwstitels.