Foto
Publicaties TNS NIPO onderzoek
19 september 2006
Zwever terug op oude honk
Financieel Dagblad, 19 september 2006
In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen lijken de schokgolven van
Fortuyn definitief weggeëbd. Leverden de stemrondes van 2002 en 2003
forse verschuivingen op in zetelaantallen, in de opiniepeilingen voor
de verkiezingen van 22 november komt een traditioneel beeld naar
voren. De PvdA komt steevast als grootste partij uit de bus, op de
hielen gezeten door een steeds dichterbij kruipend CDA. De VVD staat
vast op de derde plaats. Hoewel bij de kleinere partijen meer
verschuivingen plaatsvinden, valt de mobiliteit van zwevende en
'switchende' kiezers in het niet bij de kiezersrevolte van 2002.
'De electorale verhoudingen zijn weer genormaliseerd', zegt Peter
Kanne, bij TNS NIPO verantwoordelijk voor kiezersonderzoeken. 'De
Fortuyn-revolte had twee grote oorzaken. Ten eerste was er na Paars
sprake van een gedepolitiseerde situatie waarin problemen werden
afgedekt met compromissen. Ten tweede legde Fortuyn de vinger op de
zere plek: de onvrede over het integratievraagstuk.' Beide drijfveren
zijn nu ondervangen, meent Kanne. 'De politiek speelt zich nu weer af
langs de traditionele links-rechts lijnen, bij de traditionele
partijen is er weer meer te kiezen en in ieder partijprogramma staat
wel een paragraaf over integratie.'
Reinier Heutink van Interview-NSS is een andere mening toegedaan.
'Onderliggend is er weinig veranderd sinds 2002', waarschuwt hij. 'Het
percentage zwevende kiezers ligt nog steeds op 25 tot 30. Het enige
wat ontbreekt, is een stemmentrekker die die groep aan zich weet te
binden.' De huidige stabiliteit heeft volgens Heutink dan ook meer te
maken met het aanbod aan partijen en lijsttrekkers. 'Ik verwacht
alleen voor de komende verkiezingen geen nieuwe ster aan het
firmament. Marco Pastors is tot dusver niet de nieuwe Pim Fortuyn
gebleken, althans niet voor de kiezer.'
Kanne denkt juist dat de voedingsbodem voor 'nieuw rechtse' partijen
sowieso schraler is. Zo leeft het thema integratie minder sterk dan
een paar jaar terug, stelt Kanne. 'De kiezer vindt nu
sociaal-economische issues en onderwijs belangrijker. Kiezers hebben
het gevoel dat die thema's bij de traditionele partijen in betere
handen zijn. Proteststemmers wijken onder deze omstandigheden dan ook
eerder uit naar de SP dan naar Wilders. De SP zet zich sterker in voor
de koopkracht.'
In de peiling van TNS NIPO komt die beweging duidelijker naar voren
dan bij Interview-NSS en de peiling van Maurice de Hond. Volgens TNS
NIPO kan de SP rekenen op 24 zetels, bij Interview-NSS (16) en Maurice
de Hond (17) is dit lager. Kanne: 'Ik denk dat dit in aanloop naar de
verkiezingen terugloopt, maar een herhaling van 2003 voorzie ik niet.'
Toen kon de SP volgens de eerste peilingen rekenen op een
verdubbeling, maar bleef de partij steken op de negen zetels die ze al
had. Veel potentiële SP-stemmers stapten over naar de PvdA toen de
verkiezingen op een nek-aan-nekrace uitliepen tussen de
sociaal-democraten en het CDA.
Als er in de komende twee maanden verschuivingen plaatsvinden,
verwacht Heutink die langs dezelfde lijnen als in 2003, toen vanwege
de machtsvraag VVD-kiezers overstapten naar het CDA en (in mindere
mate) CDA-stemmers de omgekeerde weg bewandelden om de kans op een
centrumrechtse coalitie te vergroten. 'De PvdA heeft nu een redelijk
grote voorsprong, maar als het CDA dichterbij komt, dan kan dit een
rol gaan spelen. Maar het belangrijkste thema is nu niet zo zeer wie
de grootste wordt, maar of het huidige kabinet doorgaat, of dat het
CDA-PvdA wordt.'
'De meeste kiezers bewegen toch in vaste banen', zegt Kanne. 'Linkse
kiezers stemmen links, en rechtse rechts.' Volgens hem weet van alle
stemgerechtigden circa een kwart zeker op welke partij er gestemd
wordt. De helft van de kiezers noemt hij 'switchers': kiezers die van
partij kunnen wisselen, maar dicht bij hun politieke kleur blijven.
'En een zevende deel is zwevende kiezer, mensen die geen politieke
voorkeur hebben en waarschijnlijk wel stemmen. De resterende groep
stemt vermoedelijk niet en heeft geen politieke voorkeur. De winst van
Fortuyn schuilde er in dat hij die laatste twee groepen achter zich
kreeg.'
Onder de huidige omstandigheden verwachten Kanne en Heutink geen grote
schokken meer. De enige kwesties die volgens hen nog tot
verschuivingen kunnen leiden, zijn de AOW-kwestie en de
hypotheekrenteaftrek. 'Als Rutte op dat laatste punt zou schutteren,
wat ik niet verwacht, kan dat stemmen kosten', meent Kanne. Heutink
merkt op dat de PvdA snel inbond met haar AOW-plannen toen de partij
in de peilingen onderuit ging. 'Alle partijen opereren erg behoedzaam,
misschien dat pas na Prinsjesdag de messen worden geslepen.'
Bij publicatie of verspreiding graag de bron TNS NIPO/ Financieel
Dagblad vermelden. Voor eventuele vragen kunt u contact opnemen met
Peter Kanne (tel: 020 522 59 24).
TNS NIPO