Nederlandse Vereniging van Journalisten
Toespraak Hans Verploeg bij Thoenes lezing
(18 september 2006)
Inderdaad, niet de eerste keer om u namens VN en de NVJ bij te praten
over de voortgang van de vervolging en berechting van de voor ons
bekende daders van de moord op Sander Thoenes: militairen van het 745e
Indonesische bataljon en hun superieuren. Ik kan kort zijn: er is over
het afgelopen jaar geen voortgang.
De direct betrokkenen, Sanders' familie hebben hun vertrouwen in de
verdere rechtsgang tegen de daders de moord op hun zoon, broer,
schoonbroer na 7 jaar min of meer verloren. Volkomen begrijpelijk na
vele gesprekken met Buza-ministers, ambtenaren, NVJ bestuurders, met
onze advocaat en niet te vergeten met het hoofd vanhet openbaar
ministerie van Indonesië.
En toch, VN en de NVJ moeten - naar mijn bescheiden mening - doorgaan
met hun pogingen de verantwoordelijke daders veroordeeld te krijgen in
deze bijzonder goed gedocumenteerde moordzaak.
Journalisten worden steeds vaker vermoord. En niet alleen in
brandhaarden als Irak of Colombia. In het jaar dat Sander op 21
september 1999 zonder pardon werd vermoord in Dili door de
Indonesische militairen zijn er 39 andere collega's gedood. 2006 toont
tot vanmiddag 13 uur, de lijst van het INSI in Brussel, 81 gedode
journalisten, de laatste zaterdag in Bangladesh, doodgestoken, de
voorlaatste afgelopen vrijdag werd een journalist in Pakistan
doodgeschoten en vorige week donderdag een journalist in
Kasjmir(India)en een in Turkmenistan. Zoals Sander Thoenes worden ook
journalisten uit het Westen op de korrel genomen , deze zomer werd een
ervaren Zweedse verslaggever vermoord in Somalië. Het getal 100 wordt
dit jaar op de dodenlijst helaas vast bereikt. Als je stafpersoneel
als tolken en chauffeurs meetelt is dat nu al bijna het geval.
De meest voorzichtige telling over de periode 1996 tm 2005 leert dat
van de totaal in die tien jaar door geweld omgekomen journalisten
70.4% is vermoord vanwege de uitoefening van hun werk of in het geval
van Danny Pearl in 2002 in Pakistan omdat hij Amerikaan, jood en
journalist was.
Evenals het geval is met de uitgebleven veroordeling van de daders van
de moord op Sander Thoenes, zijn van de 238 moorden op journalisten de
afgelopen tien jaar in 202 zaken de daders niet daadwerkelijk
vervolgd. Anders gezegd 85% van de moordenaars op een journalist
blijft vrij rondlopen.
In aanwezigheid van journalistieke voormannen hier vanavond en
aangestoken door de grootste opkomst ooit in de zevenjarige
geschiedenis van de Sander Thoenes herdenking, lijkt me dat
gezamenlijk met VN, de NVJ etc. opnieuw een poging moet worden gedaan
om de machinerie van Buza aan te jagen. De eerste drie /vier jaar is
men daar behulpzaam geweest om tot een veroordeling te komen van de
Indonesische militairen. Daarna lijkt het stil geworden zij het dat de
zaak Thoenes nog steeds een terugkerend gesprekspunt is in de
diplomatieke contacten met Indonesië. Tot nu toe zonder resultaat. Er
moet meer gebeuren. Een internationale rechtsgang, is als eerder
gezegd, niet haalbaar. Indonesië heeft daarvoor essentiële
internationale verdragen niet getekend.
Met vereende krachten moet het wel mogelijk zijn het dossier in
Jakarta te heropenen op diplomatiek en publicitair niveau. Niet omdat
de moord op Sander Thoenes een uitzondering vormt naast alle die
andere vermoorde collega's (daargelaten de grote documentatie) maar
juist om als voorbeeld te dienen bij andere vastgelopen opsporing en
vervolging van daders. Enkele van hier aanwezigen hebben hun bijstand
al toe gezegd. Sanders' familie mogen we eigenlijk niet eerder meer
lastig vallen dan met het bericht dat de daders en hun bazen
daadwerkelijk worden bestraft. Ik dank u voor uw aandacht bij dit
sombere maar onverbiddelijke relaas.