De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
ons kenmerk : TRCJZ/2006/2876
datum : 13-09-2006
onderwerp : Handhaving van het verbod op de smokkel van exotische
dieren in Nederland
bijlagen : 1
Geachte Voorzitter,
Naar aanleiding van de door het lid Van Velzen (SP) gestelde vragen,
ingezonden op 13 juli 2006, over de handhaving van het verbod op de
smokkel van exotische dieren in Nederland, kan ik u, mede namens de
minister van Justitie, het volgende melden.
1
Kent u het artikel 'Grens tussen legale en illegale handel in dieren
verdwijnt' 1 waarin de voorzitter van de Vereniging van Opvangcentra
van Niet-gedomesticeerde Dieren (VOND) stelt dat de Nederlandse wet
talloze kansen voor kwaadwillenden biedt en de controle op handel in
gesmokkelde dieren ontbreekt?
Ja.
2
Deelt u de mening dat een effectieve en doelmatige handhaving van de
CITES-regelgeving vastgelegd in de Flora- en Faunawet noodzakelijk is
om het voortbestaan van verschillende planten- en dierensoorten veilig
te stellen?
Ja.
3
Is het u bekend dat arme exporterende landen gemakkelijk papieren
verschaffen waaruit blijkt dat dieren gekweekt zijn, terwijl ze in
werkelijkheid in het wild gevangen zijn? Vindt u dat dit soort acties
een ondermijning van het CITES-verdrag vormen en met grote prioriteit
tegengegaan dienen te worden?
Ja, dit vormt een ondermijning van het CITES-verdrag en moet worden
tegengegaan.
4
Herinnert u zich uw uitspraak over intensievere samenwerking met de
Europese Unie en met de landen van oorsprong? 2 Kunt u aangeven op
welke wijze er wordt samengewerkt met (exporterende) landen van
oorsprong om het 'omkatten' tegen te gaan? Met welke landen heeft
Nederland contact en welke concrete projecten zijn er van start
gegaan? Hoe vaak heeft de Algemene Inspectiedienst (AID/ het
functioneel parket de afgelopen twee jaar 'omgekatte' ladingen in
beslag genomen?
Ik hecht inderdaad aan een intensievere samenwerking binnen de
Europese Unie en met de landen van oorsprong. Daartoe biedt mijn
departement onder meer ondersteuning in de vorm van capacity building
projecten waarin bijvoorbeeld Estland, Tsjechië en Kroatië
participeren. Verder biedt mijn departement ondersteuning, onder meer
in het kader van internationale conferenties, om te komen tot duurzaam
onderzoek, beheer en identificatie van soorten. Op Europees niveau is
mijn departement initiator van een intensieve samenwerking met de
nieuw toegetreden lidstaten. Dit is belangrijk omdat deze lidstaten
als doorvoerland kunnen worden gebruikt voor illegale handel. De
internationale samenwerking, zowel bilateraal als multilateraal, is
derhalve breder van aard dan uitsluitend het tegengaan van 'omkatten'.
Voor de aantallen inbeslaggenomen dieren verwijs ik naar vraag 5.
5
Is het u bekend dat er landen zijn die rommelen met hun
CITES-exportquotum, zodat dieren die bijvoorbeeld in Kongo gevangen
werden via Zuid-Afrika legaal worden uitgevoerd als exportquotum van
Zuid-Afrika naar Nederland? Op welke wijze controleert de AID/ het
functioneel parket of een lading ook daadwerkelijk uit het land van
oorsprong komt dat op de papieren staat aangegeven? Hoe vaak heeft de
AID/ het functioneel parket de afgelopen twee jaar ladingen met valse
landen van oorsprong in beslag genomen? Bent u bereid om contact op te
nemen met uw Zuid-Afrikaanse collega om dit misbruik van exportquota
tegen te gaan?
Ja, dat is mij bekend. Hierop wordt gecontroleerd door de Dienst
Regelingen (DR) van mijn departement. De procedure is als volgt.
Alvorens een importvergunning wordt afgegeven, wordt door DR
vastgesteld of exportdocumenten legaal zijn verstrekt. Bij twijfel
wordt contact opgenomen met het land van uitvoer en worden de gegevens
van bijvoorbeeld kweekcentra nagevraagd. Deze informatie wordt binnen
de Europese Unie gedeeld met de betrokken bevoegde autoriteiten. Als
daartoe aanleiding is, worden door de Europese Commissie of het
CITES-secretariaat vervolgstappen ondernomen. De Europese Commissie
kan bijvoorbeeld een (tijdelijk) importverbod instellen. Ook het
CITES-secretariaat in Genève kan verdere maatregelen nemen, zoals het
doen uitgaan van een officiële notificatie, het uitvoeren van een
visitatie of, in het uiterste geval, het afkondigen van een
(tijdelijk) mondiaal verbod op import uit het betrokken land. Landen
kunnen vrijwillig een exportquotum instellen om de eigen uitvoer te
beperken en te monitoren. Wanneer er gerede twijfel bestaat over de
naleving van exportquota, wordt voordat een importvergunning wordt
afgegeven, door DR contact gezocht met het CITES-secretariaat in
Genève. Het CITES-secretariaat kan vervolgens overgaan tot het
afkondigen van een (tijdelijk) mondiaal importverbod.
Als om bovengenoemde reden geen importvergunning wordt afgegeven, zal
de betrokken lading derhalve niet kunnen worden ingevoerd. Er wordt
niet bijgehouden hoe vaak om deze reden een importvergunning wordt
geweigerd of dieren in beslag worden genomen. Wel beschik ik over
cijfers van het totale aantal beschermde in- en uitheemse dieren en
planten die in beslag genomen zijn, onder andere op het gebied van
CITES-regelgeving. Ik voeg dit overzicht als bijlage bij deze brief.
Dit overzicht heb ik ook verstrekt naar aanleiding van de vragen van
de leden Duyvendak en Van Gent (beiden GroenLinks), ingezonden op 13
juli 2006.
6
Is het u bekend dat een Officier van Justitie, die verantwoordelijk
was voor een inbeslagname van gesmokkelde dieren, grenzen had gesteld
aan de aantallen in beslag te nemen dieren waardoor er minder dieren
in beslag werden genomen dan nodig was? Waarom wordt er met dergelijke
maximale hoeveelheden gewerkt? Deelt u de mening dat gedeeltelijke
inbeslagname voor een smokkelaar nog steeds bijzonder lucratief kan
zijn? Zo ja, bent u bereid er voor te zorgen dat de AID/het
functioneel parket alle aangetroffen gesmokkelde dieren in beslag
neemt? Kunt u toelichten wat het logistiek probleem bij inbeslagname
en plaatsing in de tijdelijke opvang is waarover de AID woordvoerder
in genoemd artikel spreekt?
Door het Openbaar Ministerie (OM) wordt geen grens gesteld aan het
aantal zaken dat betrekking heeft op gevallen van illegale handel in
beschermde diersoorten, noch aan het aantal dieren dat daarbij in
beslag wordt genomen. In geval wordt geconstateerd dat beschermde
dier- en plantensoorten Nederland worden binnengebracht zonder dat
daarvoor een invoervergunning aanwezig is, worden de betrokken dieren
en planten altijd in beslag genomen. Indien door de Algemene
Inspectiedienst (AID), politie of douane een proces-verbaal wordt
opgemaakt van illegale handel in beschermde diersoorten, dan wordt
deze in behandeling genomen door het Functioneel Parket. Vanwege het
aantal inbeslaggenomen dieren kan het voorkomen dat de dieren van één
inbeslagname over verschillende opvangadressen worden verdeeld. Dit is
logistiek niet altijd eenvoudig, maar leidt nooit tot het weigeren van
dieren.
7
Is het juist dat er bij Justitie informeel een quotum is op het aantal
rechtszaken dat gevoerd wordt tegen CITES-overtreders? Waarom bestaat
er een dergelijk informeel quotum? Deelt u de mening dat, als bekend
is wanneer dat quotum is overschreden, dit smokkelaars in de hand
werkt?
Dit is onjuist. Er is geen sprake van een informeel quotum op het
aantal rechtszaken dat wordt gevoerd tegen CITES-overtreders.
8
Is het u bekend dat de handel in gesmokkelde exoten in toenemende mate
via internet gebeurt? Hoeveel steekt de AID/ de Nationale Recherche in
het opsporen van deze internethandel? Hoe vaak zijn er de afgelopen
twee jaar dieren in beslag genomen die via internet verhandeld werden?
Ja. De AID doet ook hier actief onderzoek naar. Websites worden
gecontroleerd op geplaatste advertenties en, indien er sprake is van
illegale handel, worden de advertenties van de website gehaald. Dit
gebeurt circa 15 tot 20 keer per week. Bovendien vindt zo mogelijk
nader opsporingsonderzoek plaats.
In 2005 is nader onderzoek ingesteld naar aanleiding van 144
advertenties. Dit heeft in zeven gevallen geleid tot een
proces-verbaal en inbeslagname en in vijf gevallen tot een
waarschuwing.
In 2006 is (tot nu toe) nader onderzoek ingesteld naar aanleiding van
65 advertenties. Dit heeft in twee gevallen geleid tot een
proces-verbaal en inbeslagname en in vijf gevallen tot een
waarschuwing. Een aantal onderzoeken loopt nog.
9
Deelt u de mening dat handelaren en particulieren die betrapt worden
op het smokkelen van illegale exoten een houdverbod voor alle dieren
opgelegd zouden moeten krijgen? Zo nee, waarom niet?
Een vergelijkbaar voorstel is eerder gedaan in het kader van de
Gezondheids- en welzijnswet voor dieren. Zoals de minister van
Justitie destijds ook bij de beantwoording op 22 maart 2005
(aanhangsel Handelingen II 2004/2005, nr. 1225) van vragen van de
leden Griffith en Snijder-Hazelhoff over dierenmishandeling heeft
medegedeeld, is tijdens de behandeling van het wetsvoorstel herijking
strafmaxima een amendement ingediend dat ertoe strekte om bij
veroordeling voor dierenmishandeling en dierenverwaarlozing in de
Gezondheids- en Welzijnswet voor dieren de bijkomende straf op te
nemen van ontzetting van het recht op het houden van dieren voor de
duur van ten hoogste één jaar. In reactie daarop heeft de minister van
Justitie u bij brief van 25 juni 2004 (kamerstukken II 2003-2004,
28484, nr. 43, blz. 3) laten weten dat een verbod op het houden van
dieren reeds kan worden opgelegd in de vorm van een bijzondere
voorwaarde bij een geheel of ten dele voorwaardelijke veroordeling.
Dat is in zoverre effectiever, dat tegen een beslissing tot het alsnog
ten uitvoer leggen van het voorwaardelijke gedeelte van de straf geen
rechtsmiddel openstaat, terwijl bij het overtreden van het
zelfstandige verbod op het houden van dieren opnieuw vervolging zou
moeten worden ingesteld voor het nieuwe feit, waarvoor vervolgens tot
in hoogste instantie zou kunnen worden geprocedeerd. Het ingediende
amendement is uiteindelijk door uw Kamer verworpen. Voor een
zelfstandig verbod op het houden van dieren zie ik in het kader van de
Flora- en faunawet, om gelijke redenen, evenmin aanleiding. Echter,
voor de meest kwetsbare dier- en plantensoorten is op grond van de
Flora- en faunawet eveneens een bezitsontheffing nodig. Deze
bezitsontheffing wordt niet verstrekt, indien de aanvrager is
veroordeeld of een transactie heeft geaccepteerd wegens overtreding
van de Flora- en faunawet of de Gezondheids- en welzijnswet voor
dieren.
10
Deelt u de mening dat boetes voor het smokkelen van dieren een
afschrikwekkende functie dienen te hebben? Worden smokkelaars in de
regel niet of amper veroordeeld tot het betalen van op zijn minst de
totale kosten van de opvang van deze dieren? Bent u bereid om de
Flora- en Faunawet zo aan te passen dat de eigenaar van een in beslag
genomen dier veroordeeld kan worden tot het betalen van de opvang van
het dier voor de totale levensverwachting van het dier, zodat het
uiteindelijk niet opnieuw in een handelcircuit terecht komt? Zo neen,
bent u bereid via een handreiking er op te wijzen dat het geboden is
de mogelijkheden die de Flora- en Faunawet biedt om opvangkosten te
kunnen verhalen op de eigenaar maximaal te benutten?
Ja. De kosten van opvang kunnen krachtens artikel 112 van de Flora- en
faunawet verhaald worden op de handelaar. Een aanpassing van de wet is
daarvoor niet nodig. Ik zal samen met het OM onderzoeken hoe het
beleid inzake de toepassing van deze bevoegdheid verder kan worden
aangescherpt.
11
Is er een nieuwe criminaliteitsbeeldanalyse opgesteld naar de
netwerken van smokkel met exoten? Bent u bereid om die, zoals in het
verleden altijd gebeurde, met de Kamer te delen, desnoods op
vertrouwelijke basis? Zo neen, waarom niet?
In 2005 is door de Dienst Nationale Recherche Informatie van het Korps
Landelijke Politiediensten een tactische analyse voor
CITES-criminaliteit opgesteld. Deze analyse bevat vertrouwelijke
informatie en is bedoeld voor opsporingsdoeleinden. Derhalve kan ik de
analyse niet met uw Kamer delen. Dit is overigens in het verleden ook
nooit gebeurd.
De minister van Landbouw, Natuur
en Voedselkwaliteit,
dr. C.P. Veerman
1 Nederlands Dagblad, 10 juli 2006
2 Brief van 7 juli 2006 aan Tweede Kamer, kenmerk LNV0600415
Bijlagen
Aantallen inbeslaggenomen dieren en planten
Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit