Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Wormen in de stress
29 augustus 2006
Soorten reageren veel dynamischer op verstoring van hun leefomgeving dan we denken. Dat concludeert NWO-onderzoeker Olga Alda Alvarez in haar onderzoek naar de stressreactie van nematoden, kleine wormen die veel in de bodem voorkomen. De uitkomsten van dit onderzoek, waarop zij op 8 september promoveert aan Wageningen Universiteit en Researchcentrum, zijn van belang voor verder onderzoek naar de gevolgen van klimaatverandering en vervuiling op de stabiliteit van ecosystemen.
Alda Alvarez heeft onderzocht hoe twee soorten nematoden reageren op vervuiling van hun leefomgeving met toxische stoffen en veranderingen in de omgevingstemperatuur. Nematoden spelen als bacterie-eters een belangrijke rol in het decompositieproces in de bodem en zijn in het laboratorium makkelijk te bestuderen.
De promovenda ontdekte dat nematoden met verschillende levenscycli wisselend reageren op vervuiling. Seksueel reproducerende stammen blijken hiervoor gevoeliger te zijn dan hermafroditische stammen. Dat heeft weer negatieve gevolgen voor hun populatiegroeisnelheid. Ook constateerde Alda Alvarez dat de toxiteit van nematoden na vervuiling gedurende een langere periode niet toeneemt maar juist kan variëren.
Genregulatie
Daarnaast weten nematoden zich in genetisch opzicht snel aan te passen aan veranderingen in omgevingsfactoren als temperatuur. Zo treedt bij een temperatuursverhoging van 16 naar 24 graden al een opmerkelijke verandering op in de samenstelling van en interactie tussen hun genen. Dat genregulatienetwerk is dus sterk afhankelijk van de omgevingstemperatuur.
De uitkomsten van Alda Alvarez' onderzoek zijn van groot belang voor verder onderzoek naar de effecten van zogeheten abiotische factoren als vervuiling en klimaatverandering op ecosystemen. Die factoren blijken namelijk een veel minder constant effect te hebben dan wordt aangenomen.
Bovendien heeft Alda Alvarez niet alleen de stressreactie van soorten bestudeerd op populatieniveau maar ook op het niveau van genexpressie. Haar onderzoeksmethode levert daarom meer inzicht op in de mechanismen die stressreacties veroorzaken. Zo dient volgens Alda Alvarez bij onderzoek naar de gevolgen van vervuiling door toxische stoffen voortaan rekening te worden gehouden met de soort giftige stof, het type levenscyclus van de onderzochte soorten en hun eigenschappen waarvoor het toxisch effect is gemeten.
..............................
Meer informatie:
* Drs. Olga Alda Alvarez (Wageningen Universiteit en Researchcentrum)
* t: +31 (0) 317 485267, olga.alda@wur.nl
* promotie 8 september
* promotor prof. dr. ir. J. Bakker, copromotor dr. ir. J.E. Kammenga