Gemeente Heerlen

Mijnwater zeer geschikt voor verwarming
Mijnwaterproject: nu ook onderzoek naar toepassing voor koeling

Het Heerlense college wil een onderzoek naar de mogelijkheden voor koeling van gebouwen met behulp van mijnwater. Daarmee gaat het Mijnwaterproject in Heerlen een nieuwe fase in. Aanleiding voor het besluit van B&W zijn de uiterst positieve resultaten van de eerste fase van het project: het mijnwater onder de stad blijkt zeer goed bruikbaar voor het verwarmen van gebouwen.

De gemeente Heerlen is van plan om in de toekomst zo'n ca. 1.000 nieuwbouwwoningen in Stadspark Oranje Nassau en Heerlerheide en ruim 100.000 m2 aan winkel-, kantoor-, en openbare (school,- cultuur) ruimte te warmen en koelen met behulp van mijnwater. Testresultaten bevestigen dat het mijnwater de verwachte 80 procent van de energievraag voor verwarming kan leveren. Dit betekent dat alleen bij een piekbelasting nog andere energiebronnen moeten worden aangewend.

Het water dat afgelopen zomer is getest, komt uit mijngangen van de ON III onder Heerlerheide, op ongeveer 700 meter diepte. Daar is het mijnwater 32 graden Celsius. Eenmaal boven bedraagt de temperatuur nog 28 graden Celsius. Dit komt overeen met de verwachtingen. Bovendien is temperatuur zeer stabiel. Dit maakt het water uitermate geschikt als warmtebron. Testen hebben bovendien uitgewezen dat er ruim voldoende mijnwater opgepompt kan worden om de bovengenoemde doelstellingen van het Mijnwaterproject te halen. Er zijn zelfs indicaties dat het ondergrondse mijnwaterreservoir voor koude en warmte-opslag wel vijf keer zo groot is als werd aangenomen. Er zou niet alleen water stromen uit de oude mijngangen, maar ook uit afgegraven steenkoollagen (zogeheten "oude mannen"). Dit zal verder worden onderzocht.

Onderzoek naar koeling
Het onderzoek naar de mogelijkheden voor koeling met behulp van mijnwater vindt plaats via boringen in Stadspark Oranje Nassau. Naar verwachting starten deze in het voorjaar van 2007. De exacte lokaties zijn nog niet bekend. Er zal op twee plekken geboord worden naar mijngangen van de ON I op 250 meter diepte. Het water is daar naar verwachting tussen 12 en 16 graden Celsius. Daarnaast zal een gang op ca. 450 meter worden aangeboord. Deze put is nodig om o.a. het mijnwater vanuit de energiecentrale (waar de warmte is onttrokken) terug te voeren. Naar verwachting is de temperatuur in deze put nagenoeg gelijk aan die van het retourwater. Het is de bedoeling om op deze manier zogeheten "thermische vervuiling" (mengen van koud en warm mijnwater) te voorkomen.

Investering
Met de voortzetting van het project is een investering van 6 miljoen euro gemoeid, waarvan 2 miljoen reeds is gedekt. De gemeenteraad moet nog een beslissing nemen over de dekking van de overige 4 miljoen euro. De totale kosten voor de pilot in Heerlen bedragen nu 12,6 miljoen euro. Het Mijnwaterproject bedraagt in totaal 20 miljoen euro. Vanwege de grote waarde die het project heeft voor alle voormalige mijngebieden in Europa, wordt het gesteund door het Interreg IIIB-programma van de Europese Unie. Interreg IIIB financiert 48 procent van de totale kosten.

HEERLEN, 6 september '06
Concernstaf Communicatie
Karen Glerum
(045) 560 40 70
persvoorlichting@heerlen.nl

Fact Sheet Minewaterproject

06-09-2006

Kunnen we (grote) stadswijken verwarmen en koelen met water dat zich in de mijnen bevindt? Met het Minewaterproject gaan we deze vraag beantwoorden. Als het project een succes blijkt, zal het een grote impact hebben op de noodzakelijke transitie van fossiele brandstof naar duurzaam schone en onuitputtelijke energie.

Door het innovatieve aanpak kunnen de mijnwatergemeenschappen ook socio-economisch profiteren van het project en kunnen sommige oude wonden, veroorzaakt door het sluiten van de mijnen, genezen. Oude mijnen leveren energie in veel verschillende opzichten.

Vanwege de grote waarde van het Minewaterproject voor alle voormalige mijngebieden in Europa, wordt het project gesteund door het Interreg IIIB-programma van de Europese Unie. De totale kosten van het project bedragen E 20 miljoen. Interreg IIIB levert hieraan een bijdrage van 48%.

Het mijnwaterconcept

Zoals het steeds kouder wordt als je een berg opgaat, zo wordt het steeds warmer als je dieper in de grond komt. Onder de grond liggen mijnen en in die mijnen was het warm. Erg warm; iedere 100 meter dieper betekent een temperatuursverhoging van drie graden. Water en warmte water voor hardwerkende mijnwerkers een extra last, maar nu biedt het grote perspectieven. Het water in de diepe mijnen wordt opgepompt om te gebruiken voor de verwarming van een stadswijk. Water in minder diep gelegen mijnen is kouder en kan worden gebruikt voor de koeling van de wijk. Nooit eerder is op deze schaal met mijnwater gewerkt en dat is verrassend. Over de hele wereld liggen vele oude, in onbruik geraakte mijnen. Deze nieuwe bron van energie is bovendien onuitputtelijk (want het gebruikte water gaat terug de grond in waar het weer opwarmt of afkoelt) en betrouwbaar.

Minewaterproof
Als het project uitwijst dat verwarming en koeling met mijnwater haalbaar is, wordt de temperatuur van het mijnwater, als dat nodig is (bij extreme kou) verhoogd tot circa 55° C. De warmte wordt overgezet op schoon water en het gaat de wijk in. Door het gebruik van wand- en vloerverwarming kunnen de temperaturen laag blijven. Een gloeiend hete radiator zal men in een 'minewaterproof' huis niet aantreffen. Wel behaaglijke warmte of frisse koeling.

Het mijnwaterproject

Het Minewaterproject is een Europees project. Gemeente Heerlen is lead-partner want dit project past goed in het streven van de gemeente zich te richten op nieuwe energie. Overige partners zijn: gemeente Midlothian (Schotland), woningbouwvereniging Weller Wonen (NL), Building Research Establishment (UK), Netwerk voor omgevingskwaliteit (NL) en de meest recente partners gemeente Bönen (Duitsland) en BRGM (Frankrijk).

Inhoudelijk omvat het project meer dan de ontwikkeling van een zeer lage temperatuur warmte-distributienet. Het heeft ook een belangrijke sociale dimensie. Gebieden die vroeger floreerden, maar een ernstige klap kregen door de mijnsluitingen, krijgen opnieuw de kans een rol van betekenis te spelen op energiegebied. Het project schept een band met het verleden maar is tegelijkertijd van groot belang voor de toekomst. Als het slaagt, zal de hele regio hiervan profiteren. Niet alleen op het gebied van natuur en comfort in de woningen, bedrijven en instellingen, maar ook op het gebied van de economie, werkgelegenheid, trots én algehele aantrekkingskracht.

Observatoren
Observatoren zijn professionals uit heel Europa die het project volgen en waar nodig en mogelijk een bijdrage leveren. De observatoren zijn:
- Universiteiten van Silizië (P), Newcastle (GB) en Sofia (B)
- Geologische Dienst Vito (B)

- BRGM (F) (potentiële partner)

- Geothermische Verenigingen uit Nederland en Duitsland
- Landes Entwicklungs Gesellschaft Nordrhein-Westfalen (D)
- Senter Novem (NL)

- Energie-cités (F)

- Provincie Limburg

De pilots

Het Minewaterproject is één project met twee pilots. Gemeente Heerlen is in gesprek met mogelijke nieuwe partners en dit kan gevolgen hebben voor het aantal pilots. De belangstelling voor het partnerschap is groot.

Pilot 1: Heerlen

. Het mijnwater zal, als het project slaagt, worden toegepast in circa 1.100 nieuwbouwwoningen en ruim 100.000 m2 kantoren, winkels, een zorgcomplex en openbare gebouwen.

CO2 emissie/reductie Heerlerheide

Vermeden CO2 emissie: 705 ton/jaar, exclusief vermeden koeling, (1503 incl. vermeden koeling)
CO2 reductie: 48 % 2005
Voor 2020: 1342 tonCO2/jaar (1977 incl. vermeden koeling) = 100 %

Pilot 2: Midlothian

De mijnen rond / onder Midlothian (ten zuiden van Edinburgh) hebben een diepte van 250 m tot 825 m. Ze zijn nog intact en toegankelijk. Elke dag komt er 100 liter water van 15 ºC per seconden naar de oppervlakte. In Midlothian is de eerste fase van de pilot afgerond en op 27 juni 2006 heeft het kabinet van Midlothian besloten de minewaterpilot niet uit te voeren. Midlothian blijft wel een partner in het project voor de kennisuitwisseling. Gemeente Heerlen, lead partner, is in gesprek met mogelijke nieuwe partners. De belangstelling daarvoor is groot.