Erasmus MC
28-08-2006: Preconceptiezorg: verbetering
kwaliteit van zorg rondom zwangerschap.
Per 1 september 2006 gaat de pilot Preconceptiezorg, initiatief van
het Prenataal Centrum Rijnmond*, samenwerkingsverband tussen de
afdeling Verloskunde en Vrouwenziekten van het Erasmus MC en Star-MDC,
in Rotterdam-Noord officieel van start. Het pilotgebied bestaat uit de
wijken Bergpolder, Liskwartier, Oude Noorden, Hillegersberg, Rubroek
en De Esch. In deze wijken zal is hieraan voorafgaand in de week van
21 augustus een voorlichtingscampagne gestart om het belang van
Preconceptiezorg onder de aandacht te brengen. Dit gebeurt met posters
langs de openbare weg en op publieke plaatsen. Tevens is in die week
in de bovengenoemde wijken een informatiefolder over Preconceptiezorg
huis-aan-huis worden verspreid. Vanaf 1 september kan men terecht voor
een Preconceptiezorg consult in het Prenataal Centrum Rijnmond
(gevestigd in regiopost Blaak Centrum van Star-MDC).
Waarom Preconceptiezorg? De kwaliteit van de zorg rondom de
zwangerschap kan beter. Cijfers betreffende het optreden van ziekte en
sterfte onder pasgeboren kinderen in Nederland zijn hoog in
vergelijking met de rest van Europa. In Nederland blijken ook grote
regionale verschillen te bestaan. Zo zijn de sterftecijfers in
Rotterdam hoger dan gemiddeld in Nederland en geldt dat niet alleen
voor de allochtone maar ook voor autochtone bevolking.
Verbetering van zorg begint met nieuwe kennis. Het wordt toenemend
duidelijk dat de oorzaken van veel problemen voor moeder en kind in
het zogenaamde eerste trimester liggen ofwel de eerste 12 weken van de
zwangerschap. In een periode dat het nog nauwelijks uitwendig
zichtbaar is dat een vrouw zwanger is, wordt voor een belangrijk deel
vastgelegd of het kind wordt geboren met een afwijking, onvoldoende
zal groeien in de baarmoeder, te vroeg wordt geboren of dat de moeder
een zwangerschapsvergiftiging krijgt. Hieraan liggen stoornissen in de
orgaanaanleg en de vroege vorming van de placenta ten grondslag.
Willen we in de komende decennia komen tot meer gezondheidswinst voor
moeder en kind dan zal de organisatie en inhoud van ons verloskundige
zorgstelsel veel meer op het begin van de zwangerschap moeten worden
gericht.
Wat er in de zwangerschap met moeder en kind gebeurt, is geen toeval.
Naast de erfelijke eigenschappen en gezondheid van zowel de moeder als
de vader als ook omgevingsfactoren zoals voeding, roken en het gebruik
van alcohol en medicijnen bepalen de kans dat een aangeboren afwijking
bij het kind ontstaat of dat de placenta niet goed functioneert. Het
is bovendien duidelijk geworden dat de ontwikkeling van het kind
tijdens de zwangerschap van grote invloed is op de ontwikkeling ná de
geboorte en het krijgen van chronische ziekten op latere leeftijd.
Gezond oud worden begint in de baarmoeder. Het wegnemen van
risicofactoren die leiden tot een gestoorde ontwikkeling van de vroege
zwangerschap kan alleen als die zorg al vóór de zwangerschap wordt
gegeven. Deze nieuwe vorm van zorg heet preconceptiezorg.
Preconceptiezorg is van belang voor iedereen met kinderwens.
Wat is preconceptiezorg? Preconceptiezorg kan worden omschreven als
het voorkómen van afwijkingen en ziekten bij moeder en kind door het
opsporen en indien mogelijk elimineren van risicofactoren vóór de
bevruchting. Het uiteindelijke doel van preconceptiezorg is mensen met
zwangerschapswens bewust te maken van het belang van zorg vóór en
vroeg ín de zwangerschap en hierdoor het aantal ongunstige
zwangerschapsuitkomsten terugbrengen.
Initiatief Prenataal Centrum Rijnmond Al enige tijd is er toenemende
belangstelling voor preconceptiezorg vanuit de beroepsgroepen van
huisartsen, verloskundigen en gynaecologen. Binnen het Prenataal
Centrum Rijnmond is het afgelopen jaar met professionals uit de
relevante beroepsgroepen gewerkt aan het ontwikkelen van een model
waarmee preconceptiezorg op een gestructureerde wijze en ondersteund
door automatisering kan worden gegeven. Deze methodiek borgt de
kwaliteit van de gegeven preconceptiezorg op verschillende niveaus.
Naast het opsporen van mogelijke risicofactoren voor een (echt)paar
met zwangerschapswens, levert het model ook adviezen over
risicofactoren en preventieve maatregelen. Het proces wordt
ondersteund door een automatiseringssysteem.
Pilot Omdat er geen ervaring bestaat met het gebruik van het
ontwikkelde preconceptiezorgmodel is het belangrijk de bruikbaarheid
in de praktijk te testen. Tevens moet worden onderzocht op welke wijze
mensen het meest effectief kunnen worden geïnformeerd over
Preconceptiezorg. Dit is van belang omdat nog maar weinig mensen op de
hoogte zijn van het bestaan en het belang van preconceptiezorg.
Daarnaast zal het door het Prenataal Centrum Rijnmond ontwikkelde
preconceptiezorgmodel logistiek, medisch-inhoudelijk en
softwaretechnisch worden getoetst en geëvalueerd. Bij slagen van de
pilot zal er naar gestreefd worden om een ketengericht kwalitatief
verantwoord programma voor preconceptiezorg in geheel Rotterdam neer
te zetten. Uiteindelijk is daarbij het doel om na optimalisatie van
het preconceptiezorgmodel de mogelijkheid te creëren voor
geïnteresseerde zorgverleners om met behulp van het geprotocolleerde
automatiseringssysteem zelf vanuit de eigen praktijk preconceptiezorg
te verlenen. Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door de Gemeente
Rotterdam en Zilveren Kruis Achmea.
Hoe werkt deze pilot? De voorlichtingscampagne zal (echt)paren met
zwangerschapswens verwijzen naar de website www.zwangerwijzer.nl. Hier
is een vragenlijst te vinden die is ontwikkeld op basis van een aantal
door het Erasmus MC gevalideerde vragenlijsten die in het kader van
preconceptiezorg in Nederland worden gebruikt. Via de vragenlijst op
de website worden mogelijke risicofactoren op een systematische wijze
opgespoord. De ingevulde vragenlijst wordt via een mailfunctie
doorgestuurd naar het Prenataal Centrum Rijnmond. Tevens kan bij het
Prenataal Centrum Rijnmond een afspraak gemaakt worden voor een
consult. De consulten zullen worden gevoerd door getrainde
verloskundigen op basis van vooraf vastgestelde, medisch inhoudelijke
protocollen. Afhankelijk van aanwezige risicofactoren zal verwijzing
plaatsvinden naar betrokken deelspecialisten in 1e, 2e of 3e lijn.
* Het Prenataal Centrum Rijnmond is een samenwerkingsverband tussen de
afdeling Verloskunde en Vrouwenziekten van het Erasmus MC en Star-MDC
en heeft als doel een kwalitatief verantwoord ketengericht programma
voor Preconceptiezorg en Prenatale Screening op Down syndroom vroeg in
de zwangerschap in de regio op te zetten.