'limes' weer zichtbaar en beleefbaar maken
Provincie Gelderland, stadsregio KAN en projectbureau Belvedère hebben de handen ineengeslagen om het Gelderse deel van de Limes - de noordgrens van het Romeinse Rijk - weer zichtbaar en beleefbaar te maken. Dat heeft geleid tot het opstellen van 'Ruimtelijke Strategie en Actieprogramma voor Gelderland en KAN', onderdeel van het Masterplan Romeinse Limes. De stuurgroep Gelderse Limes, onder voorzitterschap van gedeputeerde Theo Peters, heeft zich hierachter geschaard.
De Limes loopt in Nederland langs het stroomgebied van de Rijn tussen Lobith en Katwijk. Tal van archeologische vondsten uit de Romeinse tijd getuigen daarvan. Het masterplan is opgesteld om deze vondsten, die reeds zijn gedaan of nog zijn te verwachten, te beschermen en weer zichtbaar te maken. Dat is nodig omdat het om een dichtbevolkt gebied gaat waar een grote druk op ligt. Stadsuitbreiding, bedrijvigheid, recreatievoorzieningen, infrastructuur, rivier- en waterbeheer en landschap- en natuurontwikkeling vragen meer ruimte en tasten het bodemarchief aan.
Brede, integrale samenwerking
Het Gelderse deel van het masterplan geeft aan hoe de overheden de aanwezigheid van de Limes in hun plannen kunnen beschermen en ontwikkelen. Dat moet volgens gedeputeerde Theo Peters via 'brede, integrale samenwerking' vorm krijgen. Naast provincie, KAN, projectbureau en gemeenten ziet hij ook een rol weggelegd voor bijvoorbeeld cultuurinstellingen en waterschappen. 'De Limes-opgave is een integrale opgave waarbij ook water, toerisme en recreatie een grote rol spelen.' Dat blijft niet beperkt tot de nationale grenzen. Gezien de loop van de Limes moet ook internationale samenwerking worden gezocht.
Ruimtegebruik Romeinen
Bij de aanpak in het masterplan wordt gebruikgemaakt van de strakke hiërarchie in het ruimtegebruik onder de Romeinen. Die kende onderscheid tussen een hoofdstructuur van transport en verdedigingswerken langs de grens, een onderliggende routestructuur langs de belangrijkste nederzettingen en spontane, voornamelijk agrarische bebouwing van het achterland.
Het Gelderse masterplan gaat van drie ontwikkelingsstrategieën uit:
- 'Limespatroon', om onderling samenhangende vindplaatsen bovengronds zichtbaar te maken;
- 'Limesstructuur', gericht op de belangrijkste Romeinse routes en belangrijkste nederzettingen (Nijmegen voorop). Als daar grootschalige ruimtelijke programma's worden ontwikkeld, moet het Romeinse verleden een passende rol in het ontwerp krijgen;
- 'Limeszone', gericht op de Romeinse ruimtelijke hoofdstructuur: de grenslijn. Daar is, gezien het (inter)nationale belang, een 'eigen' ruimtelijk programma voor nodig.
Actieprogramma
Om hier uitvoering aan te geven bevat het masterplan een actieprogramma,.met een looptijd tot 2020. Zo wordt voorgesteld de Limes als grens en transportroute langs de linker Rijnoever tussen Lobith en Katwijk te markeren, in te richten en open te stellen. Ander voorstel is de archeologische rijkdom in Nijmegen op verschillende manieren in het stadsbeeld en het landschap tot uiting te laten komen. De gemeente is al begonnen hier een plan voor te maken. In de Rijnuiterwaarden Meinerswijk en Stadsblokken bij Arnhem zou, gezien de strategische plek, een 'Romeinse' recreatievoorziening een plek kunnen krijgen.
Andere voorstellen: een thematische verblijfsaccommodatie of museum in Park Lingezeegen, opwaarderen van de twee Romeinse tempels in de fundamenten van de kerk in Elst, aanpassen van woningbouw en landschap bij Driel-Oost aan kenmerken van de Romeinse tijd, een recreatieve routestructuur door en rond Nijmegen op basis van het oude Romeinse wegennet en herstel van een Romeins marskamp, met bezoekerscentrum, in Ermelo.
Daarnaast worden voorbeeldprojecten genoemd om de Limes op te nemen in stadsuitbreiding en bebouwingsranden, regionale waterberging en zandwinning, ruimte voor de rivier, landschapsbeheer en natuurontwikkeling en nieuwe windmolenopstellingen.
Initiatieven
Verschillende organisaties hebben al initiatieven ontplooid, die aansluiten bij het masterplan. Zo heeft het Bureau voor Toerisme voor het KAN-gebied donderdag 31 augustus een Romeis-Bataafse fiets- en wandelroute voor de Overbetuwe gepresenteerd. De provincie subsidieert vanuit de Belvoir-gelden de ontwikkeling van deze toeristische wandelingen en fietstochten.
Besluitvormingstraject
De stuurgroep heeft het masterplan ter vaststelling aangeboden aan het college van Gedeputeerde Staten en het KAN-bestuur. De verwachting is dat beide colleges de komende maanden hierover een besluit nemen.
De Stuurgroep heeft het ontwerp-masterplan vrijdag 1 september gepresenteerd aan de colleges van de Gelderse gemeenten die in de Limeszone liggen.
Romeinse Limes Alliantie
De plannen en activiteiten voor het Gelderse deel van de Limes zijn afgestemd met en maken onderdeel uit van de landelijke plannen. Het Rijk, de provincies Gelderland, Zuid-Holland en Utrecht en de stadsregio KAN werken als partners samen onder de naam de Romeinse Limes. Alliantie. Op 3 november 2005 ondertekenden deze partners de Limes Codex, waarin zij aangeven een gezamenlijke aanpak voor de Limes te ontwikkelen. Het samenwerkingsverband is voorlopig aangegaan tot 2008.
Provincie Gelderland