DUTCH STATE TREASURY AGENCY
Evaluatie
Wet administratie grootboekschuld
Datum: 10 augustus 2006
Inhoudsopgave
Inleiding..........................................................................................................................3
Wet administratie grootboekschuld................................................................................3
Grootboekschuld............................................................................................................4
Reikwijdte Wag...............................................................................................................4
Omzetting.......................................................................................................................4
Rente..............................................................................................................................5
Inspanning......................................................................................................................5
Aanmelding ....................................................................................................................7
Resultaat........................................................................................................................8
---
Inleiding
Op 1 april 1996 is de Wet administratie grootboekschuld (Wag) ter vereenvoudiging
van de administratie van de grootboekschuld in werking getreden. Rechthebbenden op
inschrijvingen in de grootboeken kregen 10 jaar de tijd zich te melden en,hun
grootboekinschrijvingen om te zetten in een verschijningsvorm die administratief beter
is afgestemd op de huidige eisen van het maatschappelijk verkeer. Dat wil zeggen om
de grootboekinschrijvingen, waarbij rechthebbenden ieder half jaar hun rente moesten
opvragen, om te zetten een leningvorm waarbij de rente ` automatisch' wordt
overgemaakt. De aanmeldingstermijn is op 1 april 2006 gesloten. In deze evaluatie
worden de uitvoering van de wet en de resultaten na het verstrijken van deze
aanmeldingstermijn weergegeven.
Wet administratie grootboekschuld
Op 1 april 1996 trad de wet van 4 oktober 1995 tot regeling van een vereenvoudigde
administratie van de grootboekschuld, de Wet administratie grootboekschuld in
werking (Stb. 1995, 497). De Wag bepaalt dat het wenselijk is dat de "oude" schulden
van de Staat der Nederlanden, welke zijn ingeschreven in de Grootboeken der
Nationale Schuld als bedoeld in de Grootboekwet (Stb 1913, 123), worden gebracht
onder een administratief stelsel dat beter is afgestemd op de huidige eisen van het
maatschappelijk verkeer.
Rechthebbenden op inschrijvingen in de grootboeken kregen de gelegenheid om zich
binnen tien jaar na het tijdstip waarop de wet in werking is getreden te melden
teneinde hun grootboekinschrijving om te zetten. Indien de rechthebbenden zich niet
tijdig meldden, zouden de inschrijvingen plus de nog niet opgevraagde rente van die
inschrijvingen na afloop van de periode van rechtswege vervallen aan de Staat. De
aanmeldingstermijn gold ook voor derden die in enigerlei vorm rechten op
inschrijvingen konden doen gelden.
---
Grootboekschuld
De grootboekschuld, beter bekend als grootboekleningen, zijn perpetuele (niet
aflosbare) staatsleningen, genoteerd aan Euronext Amsterdam. Er zijn drie
grootboekleningen:
- 2 ½ % Grootboeklening
- 3 % Grootboeklening
- 3 ½ % Grootboeklening.
Tot 1 april 1996 hadden deze grootboekleningen 2 verschijningsvormen:
- grootboekinschrijvingen op naam
- schuldbewijzen aan toonder.
Bij de inwerkingtreding van de Wag op 1 april 1996 werd het schuldregister als derde
verschijningsvorm in het leven geroepen. Op de schuldregisters is de Wet van
30 november 1949, houdende regelen nopens het beheer van schuldregisters voor
geldleningen ten laste van het Rijk (Stb. 1949 J 529), van toepassing. Deze
verschijningsvorm bestaat uit een schuldregisterinschrijving op naam waarbij de rente,
in tegenstelling tot een grootboekinschrijving, niet opgevraagd hoeft te worden maar
`automatisch' wordt overgemaakt op een door de rechthebbende op te geven
bankrekening.
Reikwijdte Wag
De aanmeldingsplicht betrof alleen de grootboekinschrijvingen op naam. Voor deze
inschrijvingen was tot 1 april 1996 de Grootboekwet van kracht waarbij o.a. werd
geregeld dat rechthebbenden ieder half jaar hun rente konden opvragen bij de
Grootboeken der Nationale Schuld in Amsterdam (de zogenaamde haalrente). Met de
inwerkingtreding van de Wag is de Grootboekwet en de wet van 12 april 1978 tot
wijziging van de Grootboekwet (Stb. 1978, 188) ingetrokken.
Omzetting
Bij aanmelding van een grootboekinschrijving op naam had de rechthebbende de
mogelijkheid om de nominale inschrijving om te zetten in een schuldregisterinschrijving
---
op naam of in schuldbewijzen aan toonder. De schuldbewijzen werden geleverd aan
een daartoe ingerichte bankinstelling naar keuze. De oorspronkelijke rechten van de
rechthebbenden van grootboekinschrijvingen (zoals het perpetuele karakter en de
hoogte van de coupon) bleven daarbij onaangetast.
Het buiten werking stellen van de Grootboekwet en aanvullende regelgeving
betekende dat de grondslag voor rechthebbenden van de grootboekinschrijvingen op
naam om mutaties te initiëren, was verdwenen. Onder mutaties werd in dit verband
verstaan het kopen/verkopen, overboeken en het aantekenen/doorhalen van
pandrechten en vruchtgebruik. Na aanmelding van de grootboekinschrijving op naam
en omzetting stonden weer alle mogelijkheden open.
Rente
Door het intrekken van de Grootboekwet en de aanvullende regelgeving verdween de
juridische basis voor rechthebbenden van de grootboekinschrijvingen op naam om
rente op te vragen. Voor de rente op staatsleningen geldt dat deze verjaart 5 jaar na
de dag waarop deze betaalbaar is gesteld. Ten aanzien van verjaring voert het
ministerie van Financiën een ruimhartig beleid indien rechthebbenden door
omstandigheden de rente niet binnen de termijn van 5 jaar konden innen.
Na aanmelding van de grootboekinschrijving op naam, is in aansluiting hierop steeds
nagegaan welke rentetermijnen vanaf 1 juli 1965 nog niet waren uitbetaald. De datum
1 juli 1965 is in dit verband aangehouden omdat het archiefmateriaal vanaf deze
datum beschikbaar was. Het bedrag aan achterstallige rente is steeds na de
acceptatie in zijn geheel uitbetaald aan de rechthebbende. Na aanmelding en
omzetting ontvangt de rechthebbende de rente ieder half jaar `automatisch' op de
opgegeven bankrekening.
Inspanning
De Grootboekwet en de aanvullende regelgeving gingen ervan uit dat de beheerder
van de Grootboeken zich lijdelijk diende op te stellen. De Wag ging uit van een
voortzetting van dit beleid. Als inspanningsverplichting is in de "Nota naar aanleiding
---
van het verslag" opgenomen dat er vlak voor het verstrijken van de
aanmeldingstermijn d.m.v. advertenties een poging moest worden gedaan om de
houders die zich nog niet hadden aangemeld, te bereiken.
Van meet af aan heeft het Agentschap echter gemeend een actievere rol te moeten
spelen in het onder de aandacht brengen van de aanmeldingsverplichting. Reeds op
1 maart 1996 werd de eerste advertentie geplaatst in de landelijke dagbladen. Daarna
is er nog regelmatig geadverteerd. Daarbij is ook een aantal keren een advertentie
geplaatst in het Nieuw Israëlitisch Weekblad. Dit blad wordt ook gelezen door
Nederlandse emigranten die zich in Israël hebben gevestigd. In totaal is er vanwege
de uitvoering van de Wag voor bijna Eur 400.000,00 aan advertentiekosten uitgegeven.
Naast advertenties heeft het Agentschap voor de rechthebbenden die regelmatig hun
rente hadden opgevraagd en van wie de gegevens bekend waren, aanschrijvingen
uitgevoerd met een oproep om zich aan te melden. Deze doelgroep heeft zich
grotendeels in 1996 en 1997 aangemeld. Van de andere rechthebbenden die niet
regelmatig hun rente hadden opgevraagd, waren de gegevens verouderd, was de
rechthebbende overleden of leed de instelling een slapend bestaan, hetgeen
aanschrijving aanzienlijk bemoeilijkte. Van de ruim 5.800 op 1 april 1996 bekende
grootboekinschrijvingen hadden ruim 1.100 inschrijvingen in 1913 al het predikaat
`onbekende eigenaar' gekregen omdat er toen door de rechthebbenden al lang geen
rente meer was geïnd.
In de tien jaar dat de aanmeldingstermijn heeft geduurd, hebben medewerkers van het
Agentschap van tijd tot tijd rechthebbenden opgespoord. De inschrijvingen werden
daarbij eerst in categorieën opgedeeld. Er werden o.a. protestants christelijke
instellingen, katholieke instellingen, Joodse instellingen, stichtingen en verenigingen,
adel, gemeenten, gilden en armenhuizen onderkend. Van de gilden en armenhuizen
kan vermeld worden dat deze door de gemeenten aangemeld konden worden. Voor
het opsporen van rechthebbenden werd voornamelijk gebruik gemaakt van de telefoon
en het internet. Tevens werden contacten gelegd met overkoepelende instellingen
zoals het Interkerkelijk Contact In Overheidszaken, Stichting Kerkelijk Geldbeheer, het
Rooms Katholiek Aartsbisdom Utrecht en het Nederlands Israëlitisch
Kerkgenootschap. Deze instanties hebben een groot aantal van hun aangesloten
leden aangeschreven, waardoor aanmelding kon plaatsvinden. Geconcludeerd kan
---
worden dat religie gerelateerde instellingen en gemeenten voor meer dan 97 % zijn
aangemeld.
In aanvulling hierop is in het laatste half jaar door het Agentschap veelvuldig de
publiciteit gezocht. Dit heeft geresulteerd in aandacht voor de Wag in 2 televisie-
uitzendingen, 2 radio-uitzendingen en 10 artikelen in diverse kranten. In de media is
daarbij steeds verwezen naar de voormelde website. Vooral de televisie-uitzendingen
hebben veel reacties opgeleverd, het aantal bruikbare aanmeldingen was echter
beperkt. Tevens is een artikel in de Belgische krant De Tijd verschenen. De oudste
grootboekinschrijvingen dateren uit een periode (1815 tot 1839) waar Nederland en
België een gezamenlijke staatsschuld hadden. Na de afsplitsing van België en de
verdeling van de staatsschuld bleven een aantal Belgische rechthebbenden in het
Nederlandse grootboek achter. Door het artikel in De Tijd hebben een aantal Belgische
rechthebbenden zich aan kunnen melden.
Aanmelding
Op 1 mei 2001 werd de website www.grootboeken.nl in het leven geroepen. Op deze
site werden de inschrijvingen en de rechthebbenden vermeld die zich nog niet hadden
aangemeld. Met een zoekmachine kon op naam of op grootboeknummer gezocht
worden. Tevens werd het aanmeldingsformulier, een toelichting en het
privacyreglement op de site geplaatst.
In de laatste maand van de aanmeldingsperiode zijn potentiële rechthebbenden, ter
voorkoming dat hun inschrijvingen op naam op 1 april 2006 aan de Staat vervielen, op
de mogelijkheid gewezen zich aan te melden als een zaakwaarnemer. De
zaakwaarnemer wordt daarmee in de gelegenheid gesteld om, ook na de datum van
1 april 2006, onderzoek te doen naar erfgenamen en andere rechthebbenden. De
zaakwaarnemer neemt daarbij de verplichting op zich om de nominale inschrijving en
de uitgekeerde rente onder de rechtmatige personen en instellingen te verdelen.
Teneinde te voorkomen dat er aanmeldingen werden gedaan door personen en
instellingen die in geen enkele relatie stonden tot de inschrijving, is in deze gevallen
steeds gevraagd om een aantoonbaar bewijs. De overkoepelende instellingen die
---
vanuit hun ledenadministratie de relatie konden aantonen, hebben veelvuldig gebruik
gemaakt van zaakwaarneming om voor hun leden de aanmelding uit te voeren.
Zowel potentiële rechthebbenden als zaakwaarnemers die hun aanmeldingsformulier
niet hadden voorzien van de benodigde bewijsstukken hebben 8 weken de tijd
gekregen om alsnog een volledige aanmelding in te dienen. Zij zijn hiervan schriftelijk
op de hoogte gesteld. Wanneer in reactie hierop meer tijd werd gevraagd is dit verzoek
gehonoreerd. De aanmelders waar na de genoemde termijn geen reactie meer van is
vernomen, zijn schriftelijk geïnformeerd dat hun aanmelding niet langer in behandeling
is.
Resultaat
In de volgende tabel wordt per grootboeklening de aantallen per aanvang van de
periode, de aangemelde aantallen en het restant aan het einde van de periode
aangegeven alsmede het percentage.
Aanmeldingen per lening in aantallen
2 ½ % 3 % 3 ½ % Totaal Percentage
aanvang 3.680 2.118 64 5.862 100,00%
aangemeld 2.415 1.354 53 3.822 65,2%
Restant 1.265 764 11 2.040 34,8%
In de aanmeldingsperiode zijn 3.822 grootboekinschrijvingen aangemeld, dit is 65,2%
van het op 1 april 1996 aanwezige aantal inschrijvingen van 5.862. Per saldo resteert
een aantal van 2.040 waarbij zoals eerder is aangegeven ruim 1.100 inschrijvingen in
1913 al het predikaat `onbekende eigenaar' hebben gekregen omdat er toen door de
rechthebbenden al lang geen rente meer was geïnd.
In de volgende tabel wordt per grootboeklening de stand per aanvang van de periode,
de aangemelde bedragen en het restant aan het einde van de periode aangegeven
alsmede het percentage.
---
Omvang aanmeldingen per lening in Euro's
2 ½ % 3 % 3 ½ % Totaal Percentage
aanvang 25.666.195 10.776.758 1.293.886 37.736.839 100,00%
aangemeld 24.318.508 10.058.624 1.277.079 35.654.211 94,4%
Restant 1.359.733 732.836 16.807 2.082.628 5,6%
In de aanmeldingsperiode 1 april 1996 tot 1 april 2006 is voor een nominaal bedrag
van Eur 35.654.211,00 aangemeld, dit is 94,4% van het op 1 april 1996 uitstaande
bedrag groot Eur 37.736.839,00. Per saldo resteert een bedrag van Eur 2.082.628,00.
Dit bedrag vervalt aan de Staat. Als resultaat hiervan zal in totaal ook een bedrag van
Eur 282.833,25 aan achterstallige rente niet worden uitbetaald. Dit betreft de rente
over een periode van 5 jaar die nog niet was verjaard.
Hierbij moet worden aangetekend dat doordat na de sluitingsdatum gelegenheid is
gegeven aanmelding te completeren een deel alsnog kan worden toegewezen. Per
1 augustus 2006 waren er nog 72 onvolledige aanmeldingen in behandeling die een
gezamenlijk nominaal bedrag van Eur 126.204,00 vertegenwoordigen. Met deze groep
wordt correspondentie gevoerd. Naar verwachting worden deze aanmeldingen nog dit
jaar afgewikkeld. Vanwege het beperkte aantal en het bedrag en gelet op het
verstrijken van de formele sluitingsdatum is deze evaluatie niet uitgesteld totdat de
laatste aanmelding is verwerkt.
0
---