Oranjezaal Oranjezaal
Staatsieportretten in het Stadhuis
Bron: gemeente Leeuwarden (01-08-2006)
Het Stadhuis - daterend uit 1715 - is het bestuurlijke en politieke
hart van de stad: het biedt huisvesting aan burgemeester en wethouders
en de gemeenteraad.
Velen weten niet dat in het Stadhuis een bijzondere plaats is
ingeruimd voor staatsieportretten. Wie door het gebouw loopt, komt ze
op verschillende plaatsen tegen. Dat is een eeuwenoude traditie die
terug voert naar het begin van de 18e eeuw. Veel schilderijen zijn
geschonken door het Sint Anthony Gasthuis. Wie alle portretten eens
rustig wil bekijken krijgt daarvoor de kans op zaterdag 9 september.
Tijdens Open Monumentendag staat het Stadhuis in het teken van
`vorstelijke portretten'.
Status
De geschiedenis van het huidige Stadhuis van Leeuwarden begint op 1
april 1715. De driejarige Willem Carel Hendrik Friso, Prins van Oranje
en Nassau, erfstadhouder van Fryslân, legde toen de eerste steen voor
de nieuwbouw. Het gebouw moest het aanzien en de status van de stad
versterken. In de loop van drie eeuwen heeft het Stadhuis tal van
verbouwingen en uitbreidingen ondergaan. Maar het historische karakter
is tot op de dag van vandaag fier overeind gebleven.
Oranjezaal
De Oranjezaal in rococostijl (foto) is één van de parels van het
Stadhuis. De zaal is gebouwd in 1760 als raadzaal en sinds de jongste
restauratie vooral in gebruik als trouw- en ontvangstzaal. Sinds de
ingebruikname van de (voormalige) raadzaal hangen er schilderijen. In
1760 waren dat portretten van de negen Friese stadhouders en een
schilderij van Maria Louise van Hessen-Kassel (bijgenaamd Marijke
Meu), de geliefde vrouw van de Friese stadhouder Johan Willem Friso.
Na het uitbreken van de Bataafse revolutie krijgen radicale
revolutionairen de overhand: de portretten van de stadhouders worden
door een oproerige volksmenigte vernield. Na deze periode geeft het
gemeentebestuur opdracht voor een nieuwe reeks vorstelijke portretten.
In 1832 is het eerste portret van Koning Willem I gereed; het krijgt
een plek in de (voormalige) raadzaal (nu Oranjezaal). In 1863 doet het
Sint Anthony Gasthuis het aanbod om schilderijen te laten maken van de
koningen Willem II en Willem III. Het is het begin van een
portrettenserie die nu centraal staat tijdens de open dag.
Koningin
Het begint op traditie te lijken als het Sint Anthony Gasthuis in 1905
een schilderij aanbiedt van Wilhelmina die in 1898 koningin is
geworden. Ze wordt in 1948 opgevolgd door Juliana en het gasthuis
houdt de traditie in ere: de gemeente krijgt weer een portret
aangeboden. In 1980 volgt Beatrix haar moeder op als koningin. Omdat
in de raadzaal geen plaats meer is voor een nieuw portret wordt
besloten het schilderij in de Nieuwe Zaal op te hangen.
In 2005 vierde Beatrix haar 25-jarig jubileum als koningin. In dit
jaar wordt ook het Stadhuis op feestelijke wijze ingebruik genomen.
Het Sint Anthony Gasthuis ziet in beide feestelijke gebeurtenissen een
goede reden om een nieuw portret van koningin Beatrix te laten maken.
In aanwezigheid van schilder Douwe Elias wordt het olieverfschilderij
op 21 december 2005 onthuld in de raadzaal.
Het Stadhuis is op zaterdag 9 september geopend vanaf 10.00 uur; om
16.00 uur sluiten de toegangsdeuren; er is tot uiterlijk 17.00 uur de
gelegenheid om de verschillende kamers te bezichtigen.
Gemeente Leeuwarden