Aanpak voedselcrisis onvoldoende voor armen in Afrika

Oxfam novib

http://www.novib.nl/

Den Haag, 20 juli 2006

Na vijf decennia bezig te zijn geweest met hulp te geven bij voedselcrises, vraagt Oxfam International de internationale gemeenschap vandaag eens serieus te bezien of de huidige aanpak wel werkt.
Een nieuw rapport van Oxfam International zegt dat een andere denk- en werkwijze en meer actie nodig is om de lange termijn behoeften van de arme en hongerlijdende mensen in Afrika effectief aan te pakken.

In het rapport, Causing Hunger: an overview of the food crisis in Africa, constateert Oxfam International dat sinds het midden van de jaren 80 het gemiddelde aantal voedselcrises in Afrika bijna verdriedubbeld is. Het rapport stelt dat de noodhulpprogramma's, gebaseerd op het uitdelen van voedselhulp, slechts een gedeeltelijke oplossing zijn. Een toename in de steun aan landbouw, ook voor de langere termijn, het verbeteren van infrastructuur en het creëren van sociale vangnetten in kwetsbare landen is van vitaal belang.

Hoewel voedselhulp in bepaalde situaties nodig is, toont het rapport ook aan dat die vaak te laat komt, te duur is en te gepolitiseerd. Het rapport stelt dat HIV/aids, oorlogen/ gewelddadige conflicten samen met een klimaatsverandering de grote oorzaken zijn van voedselcrises. Problemen waarvoor oplossingen mogelijk zijn.

Sylvia Borren, algemeen directeur van Oxfam Novib, zegt:

De cyclus van rampen en voedseltekorten in delen van Afrika kan doorbroken worden, maar alleen wanneer de wereld de oorzaken van deze crises aanpakt. Alhoewel de uitgaven aan noodhulp stijgen, steunen donoren en overheden onvoldoende de lange termijn strategieën om de arme mensen in Afrika echt te helpen.

Het rapport komt uit terwijl er een nieuwe dreiging is van een humanitaire crisis in Niger, waar tenminste één miljoen mensen kwetsbaar zijn voor voedseltekorten in de periode tussen de oogsten. Ondertussen hebben 11 miljoen mensen in Oost-Afrika dringend behoefte aan hulp. Een hoge VN-functionaris omschreef de situatie als een, stille tsunami, en VN oproepen om de situatie aan te pakken lijden chronisch onder onderfinanciering.

Het verstrekken van voedselhulp is nog steeds het weinig effectieve hoofdinstrument van de international gemeenschap in haar aanpak van voedselonzekerheid. Ondanks recente welkome stappen van de belangrijkste donoren om het voedsel in de betrokken regio te kopen, wordt de meeste voedselhulp nog steeds geïmporteerd. Leveringen kunnen dan 5 maanden duren en kunnen 50 procent meer kosten dan plaatselijk gekocht voedsel.

Alhoewel voedselhulp een belangrijke rol kan spelen bij rampen en levens kan redden, moet het niet gezien worden als de onvermijdelijke standaardreactie op voedseltekorten, vooral daar waar armoede de hoofdoorzaak van honger is. Andere innovatieve oplossingen, zoals uitkeringen in geld, voedselbonnen en geld-voor-werk programma's, zijn misschien beter geschikt.

Een voorbeeld van het blindstaren op de korte termijn aanpak, hoewel er een toename is in uitgaven aan noodhulp, is dat de hulp voor landbouwproductie in Afrika beneden de Sahara tussen 1990-92 en 2000-02 met 43% is gedaald.

Conflicten, HIV/aids en klimaatsverandering vergroten Afrika's voedselcrises:

Conflicten in Afrika zijn de oorzaak van meer dan de helft van de voedselcrises op het continent. De actuele situatie in Darfur, waar 3,4 miljoen mensen van de voedselhulp afhankelijk zijn, is een klassiek voorbeeld van hoe ontwrichtend oorlog kan zijn.

HIV/aids heeft schrikbarende gevolgen met betrekking tot één van Afrika's belangrijkste middelen in het produceren van voedsel: mensen. Tegen 2020 zal één vijfde van de landbouwarbeiders in Zuidelijk Afrika door AIDS geveld zijn.

Klimaatsverandering vernietigt het bestaan van kleine boeren en nomaden. Onderzoekers voorspellen dat tegen 2080 nog eens 60 miljoen Afrikanen door honger bedreigd worden vanwege een stijging in de temperatuur.

Borren zegt verder:

Het kost de wereld veel minder door nu groot te investeren in het aanpakken van de basisoorzaken van honger dan door te gaan met de huidige cyclus van te weinig en te laat dat bijna een halve eeuw lang de werkelijkheid is geweest van noodhulppraktijk in Afrika.

Volgens de VN Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) is het aandeel van door mensen veroorzaakte voedselrampen in de laatste 20 jaar meer dan verdubbeld. Maar wat mensen hebben kapot gemaakt, kunnen mensen ook weer heel maken. Dus roept Oxfam International vandaag op tot het volgende:

Donorregeringen, vooral de VS, moeten hun voedselhulpbeleid herzien, hulp onvoorwaardelijk maken/ontbinden, en bereid zijn het aandeel daarin van lokaal aangekocht voedsel toe te laten nemen. Zij moeten er ook op toezien dat projecten zich meer richten op het versterken van de bestaans- en productiemiddelen van de meest kwetsbare mensen. Vrouwen dienen daarbij de belangrijkste begunstigden te zijn.

Afrikaanse regeringen dienen zich te houden aan de afspraken van de Afrikaans Unie van
2003, om de uitgaven aan landbouw tot 10% van de begrotingen te laten stijgen. Regeringen dienen ook mechanismen voor, sociale zekerheid, op te zetten voor mensen die door chronische voedselonzekerheid worden bedreigd, en middelen ter beschikking te stellen om voorspelbare noden te ondervangen.

Hulporganisaties, donoren, de VN en overheden moeten meer innovatieve alternatieven voor het gebruik van voedselhulp gaan toepassen, zoals; uitkeringen in geld zodat arme mensen in Afrika meer duurzame en flexibele hulp krijgen.

EINDE

Oxfam Novib is het Nederlandse lid van Oxfam International, een samenwerkingsverband van twaalf onafhankelijke ontwikkelingsorganisaties. Het gezamenlijk ideaal: een rechtvaardige wereld zonder armoede.


Noot voor de redactie,