De Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
der Staten-Generaal 2509 LV Den Haag
Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1 A Telefoon (070) 333 44 44
2513 AA S GRAVENHAGE Fax (070) 333 40 33
www.szw.nl
2513AA22XA
Contactpersoon Ons kenmerk W&B/SFI/06/51803
Doorkiesnummer Datum 29 juni 2006
Onderwerp Rapport 'De rol van de gemeenteraad bij de Wet werk
en bijstand'
Hierbij bied ik u het rapport van de Inspectie Werk en Inkomen (IWI) "De rol van de
gemeenteraad bij de Wet werk en bijstand" aan. De gemeenteraad heeft binnen de WWB een
eigen rol als onderdeel van de checks and balances in de wet. IWI heeft onderzocht of dit
systeemkenmerk werkt zoals door de wetgever is beoogd.
In het bijzonder onderzocht IWI of de raad op zichtbare en samenhangende wijze de rollen van
kaderstelling, controle en correctie actief invult. Centraal stonden de vragen:
° Vult de gemeenteraad zijn sturende rol op het gebied van de WWB in?
° Is er een verklaring voor de verschillen tussen gemeenten?
Het gaat daarbij om het besluitvormingsproces in de jaren 2004 en 2005.
Oordeel IWI
De belangrijkste conclusies van de inspectie zijn:
° De kaderstellende rol had tijdens de implementatie van de WWB de aandacht bij een
ruime meerderheid van de gemeenteraden. Met name ging het daarbij om de vaststelling
van de verordeningen. Deze aandacht verminderde tot ongeveer de helft van de
gemeenteraden toen de WWB onderdeel van het reguliere beleidsproces werd.
° De controlerende rol is over de hele linie nog weinig actief ingevuld.
° De samenhang tussen de verschillende rollen van de raad ontbreekt nog bij het merendeel
van de gemeenteraden.
Het landelijke oordeel van de inspectie is dat in de eerste twee jaren van de WWB de rol van
de gemeenteraad niet daadwerkelijk is ingevuld. Het is volgens IWI een ontwikkelpunt voor de
raad de controlerende rol beter in te vullen door al bij de kaderstelling aan te geven hoe hij
over de uitvoering geïnformeerd wil worden. Ook het vooraf formuleren van doelstellingen
door de raad vergroot de samenhang.
Ons kenmerk W&B/SFI/06/51803
Bij haar oordeel houdt IWI rekening met de stand van zaken rond dualisering van het
gemeentebestuur in het algemeen. Deze is in veel gemeenten nog in ontwikkeling, wat zijn
doorwerking heeft op de invulling door de raad van zijn rol bij de WWB. Ook tekent zij aan
dat de resultaten louter iets zeggen over de rol van de raad en niets over de uitvoering van de
wet. Het is op zich mogelijk dat de uitvoering van de WWB doeltreffend is, terwijl de
gemeenteraad zijn rol niet actief invult.
Voor de verklaring van verschillen tussen gemeenten wijst IWI op de hiervoor al genoemde
algemene ontwikkeling van de dualisering. Deze is nog niet overal voltooid. Het IWI-
onderzoek laat verder zien dat gemeenteraden uit grote gemeenten zich doorgaans actiever
opstellen dan gemeenteraden uit kleine gemeenten.
Reactie
Ik constateer dat gemeenteraden actief betrokken waren bij het vaststellen van de WWB-
verordeningen. Eerder is gebleken dat de bijstand met de komst van de WWB in veel
gemeenten een belangrijker onderwerp is geworden in de raad.1
Tegelijkertijd laat het onderzoek zien dat de invulling van de eigen rol bij de WWB door de
raad nog in ontwikkeling is. Dit kan niet los gezien worden van de dualisering van het
gemeentebestuur. De "Eindbalans eerste dualistische raadsperiode" constateert dat de structuur
van het dualisme bijna volledig staat, maar dat de benodigde cultuuromslag meer tijd vergt.2
Dit is een veranderingsproces waarin nog het nodige geïnvesteerd moet worden. Ook specifiek
bij de WWB die meer dan voorheen op het terrein van werk en bijstand gemeenten een eigen
beleidsruimte en financiële verantwoordelijkheid geeft. Betrokken partijen werken daar aan,
elk vanuit hun verantwoordelijkheid.
Onlangs heb ik alle raadsgriffiers geïnformeerd over de geactualiseerde Kernkaart Werk en
Bijstand. Met deze openbare kernkaart biedt het ministerie van SZW inzicht in de resultaten
van het beleid van elke gemeente in ons land op het gebied van werk en bijstand. De kernkaart
kan in het bijzonder gemeenteraadsleden helpen in hun controlerende rol: voert het College
van B&W het beleid in de praktijk goed uit?
1 Gemeenten en de WWB I: Geprikkeld tot werken. Evaluatie Wet Werk en Bijstand 2004-2007, pag. 27 (TK
29674, nr. 7)
2 Brief van de Minister voor Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties over evaluatie eerste dualistische
raadsperiode d.d. 24 april 2006 (TK 30008, nr. 3)
---
Ons kenmerk W&B/SFI/06/51803
Naast vergelijking met andere gemeenten is nu ook vergelijking met de resultaten van de eigen
gemeente in de voorgaande periode mogelijk.
Gemeenten kunnen voor de uitvoering van de WWB samenwerken in een gemeenschappelijke
regeling in de vorm van een openbaar lichaam met volledige overdracht van bevoegdheden en
verantwoordelijkheden. Momenteel bereid ik een wetswijziging voor waardoor deze
samenwerkende gemeenten elk een eigen, in plaats van een gemeenschappelijk, WWB-budget
zullen krijgen.3 Dit garandeert beter dat de gemeente inclusief de raad betrokken is bij de
uitvoering van de wet.
Voorts communiceert het ministerie op verschillende manieren met gemeenten over
gemeenschappelijke terreinen zoals de WWB. Hiervan kunnen raadsleden gebruik maken.
Voorbeelden zijn het gemeenteloket - een SZW-site voor gemeenten - en de ook dit jaar te
houden gemeentedagen, waar gemeenten en SZW onderling informatie uitwisselen.
Raadsleden worden hiervoor uitgenodigd.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het ministerie van Binnenlandse Zaken
en Koninkrijksrelaties (BZK) investeren samen volop in de kwaliteit van het lokaal bestuur. Zo
vormt de WWB een onderdeel van het inwerkprogramma voor nieuwe raadsleden dat door de
VNG aan raadsleden aangeboden wordt en gefinancierd wordt door het ministerie van BZK.
Daarnaast zullen de drie rollen van de raad een belangrijke thema vormen in de aangekondigde
Kwaliteitsimpuls Lokaal Bestuur.4
Bovenal moet de rol van de raad natuurlijk vooral lokaal vorm krijgen. IWI wil met dit rapport
gemeenteraden daartoe stimuleren. Gemeenten onderkennen zelf dat het beter kan. Hierbij
helpt dat er nu veel nieuwe raadsleden zijn die het monistische stelsel niet meemaakten en dat
gemeenten overwegend positief oordelen over de WWB.
3 Brief van de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
over de financiering van intergemeentelijke samenwerkingsverbanden d.d. 23 maart 2006.
4 Brief van de Minister voor Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties over evaluatie eerste dualistische
raadsperiode d.d. 24 april 2006 (TK 30008, nr. 3)
---
Ons kenmerk W&B/SFI/06/51803
De rol van de gemeenteraad bij de WWB zal nog actiever moeten zijn. Ik verwacht dat de
raad, gesteund door genoemde inspanningen, zijn rol steeds beter vorm weet te geven.
De Staatssecretaris van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(H.A.L. van Hoof)
Bijlage(n): Rapport 'De rol van de gemeenteraad bij de Wet werk en bijstand'
---
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid